19 kwietnia 1943 roku, 75 lat temu, w getcie warszawskim wybuchło powstanie. CBOS sprawdził, co Polacy wiedzą o tym wydarzeniu i jakie miejsce zajmuje ono w pamięci zbiorowej.
Najważniejsze wnioski z badania CBOS
1. Prawie wszyscy (94 proc.) słyszeli o powstaniu w getcie. Ale dokładną datę jego wybuchu zna tylko co dziesiąty Polak (11 proc.). Nieznacznie zmniejszyła się, do 6 procent, grupa osób, które pięć lat temu nic nie wiedziały na ten temat.
2. Najwięcej na temat powstania wiedzą mieszkańcy wielkich miast oraz ci z wyższym wykształceniem. W obu tych grupach w zasadzie nie ma osób, które w ogóle nie słyszały o tym wydarzeniu. Najmniej o powstaniu w getcie wiedzą najsłabiej wykształceni oraz mieszkańcy wsi.
3. Ponad połowa (53 proc.) słusznie uważa, że większość mieszkańców getta została wywieziona do obozu koncentracyjnego (w Treblince) i tam zamordowana. Co czwarta osoba (25 proc.) jest przekonana, że większość populacji getta zginęła w trakcie powstania. Z kolei blisko jedna dziesiąta (9 proc.) sądzi, że najwięcej przebywających w getcie Żydów umarło z głodu i chorób (de facto z tej przyczyny zmarło więcej osób, niż zginęło w powstaniu).
4. Prawie 60 proc. badanych uważa, że Polacy pomagali Żydom w dużym stopniu. Jedna trzecia (32 proc.) twierdzi, że w niewielkim. Marginalny odsetek (1 proc.) mówi o braku jakiegokolwiek wsparcia. W porównaniu do wyników z poprzedniego pomiaru zaangażowanie strony polskiej w powstanie w getcie warszawskim częściej określane jest jako „duże” niż jako „niewielkie”.
5. O dużej polskiej pomocy przekonani są zwłaszcza ankietowani identyfikujący się z prawicą i tzw. praktykujący katolicy. Natomiast o niewielkim – badani o poglądach lewicowych, nieuczestniczący w praktykach religijnych.
6. 64 proc. badanych uważa, że powstanie w getcie jest dziś ważne przede wszystkim dla Żydów. Prawie połowa badanych twierdzi, że powstanie w getcie ma istotne znaczenie dla Polaków, a jedna trzecia – że tylko dla ludzi starszego pokolenia.
7. Badani, którzy słyszeli o powstaniu w getcie warszawskim, w ogromnej większości (83 proc.) uważają je za wydarzenie dla siebie ważne. Jedna trzecia (32 proc.) określa je jako bardzo ważne. Dla jednej dziesiątej (10 proc.) nie ma ono znaczenia. W ciągu ostatnich pięciu lat ranga tego powstania w pamięci zbiorowej nieco wzrosła.
Czytaj także: Powstanie w getcie to także część polskiej historii. PiS tego nie zmieni