Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Społeczeństwo

Do czego masz charakter

Do czego masz charakter. Czy jesteś kreatywny?

Sprawdź, czy naprawdę „jesteś kreatywny i otwarty na nowość”, jak to w modzie jest teraz pisać, zachwalając siebie jako kandydata na pracownika. Ale pamiętaj, że wcale nie wszyscy pracodawcy będą zachwyceni, gdy coś takiego w twoim CV znajdą.

Większość zapewne tak, bo współczesny świat nie stoi w miejscu, warunki zmieniają się często, a duża konkurencja premiuje nowatorskie rozwiązania.

W procesie twórczym ważny jest też towarzyszący mu klimat, co dobrze ilustruje procedura tzw. burzy mózgów. Polega ona na grupowym rozwiązywaniu problemu, co rozpoczyna się od wymyślenia jak największej puli propozycji. Kluczowym warunkiem skuteczności tej procedury jest powstrzymanie się od krytyki (przynajmniej w fazie tworzenia nowych idei) – zwykle prawdziwie nowatorskie rozwiązania pojawiają się po tym, jak przyjdą już nam na myśl wszystkie typowe skojarzenia (oraz głupie pomysły, których zaletą jest to, że pozwalają przełamać dotychczasowe schematy myślenia).

Twórcze myślenie, oprócz tego, że zależy od otoczenia, zależy też od naszego świadomego wysiłku. Wiemy, że ten rodzaj rozwiązywania problemów, który prowadzi do oryginalnych pomysłów, to umiejętność, w której się można doskonalić. Stąd popularność treningów twórczego myślenia oraz zachęta do stosowania takich strategii jak wizualizacja problemu czy myślenie przez analogię (ten problem jest jak...).

A jakie stałe cechy w człowieku odpowiadają za poziom kreatywności?

Wiadomo, że z większą kreatywnością związana jest większa inteligencja ogólna. Jednak dotyczy to osób, których inteligencja jest niższa niż około 120 w skali IQ. Powyżej tej wartości, od której mówimy o inteligencji ponadprzeciętnej, brak takich zależności. Tak więc to inne cechy niż inteligencja będą odgrywały tu rolę. Badania szczególnie kierują uwagę na dwie z nich: psychotyzm (brzmi niepokojąco, ale nie oznacza w żadnym razie choroby psychicznej) oraz otwartość na doświadczenia.

Skrajnie nasilony psychotyzm – tak jak to proponuje światowej sławy badacz osobowości Hans J. Eysenck – opisuje osoby skłonne do łamania norm społecznych, mało empatyczne, emocjonalnie chłodne i obojętne na potrzeby innych, egoistyczne, a nawet skłonne do okrucieństwa. Osoby takie cechują się także dziwacznością zachowań i niezależnością od sądów i oczekiwań innych ludzi (nonkonformizmem). Eysenck sądził, że wymiar ten będzie związany z takimi zaburzeniami psychicznymi jak schizofrenia czy objawy urojeniowe, a także z ryzykiem przestępczości oraz narkomanii czy alkoholizmu. Jak pisałam w Raporcie w nr 32 „Polityki”, związki cech osobowości z zaburzeniami psychicznymi okazały się jednak niebezpośrednie, a zaburzenia i inne patologie – warunkowane wieloma mechanizmami, często bardzo specyficznymi dla danego problemu. Niespodziewanie natomiast okazało się, że osoby o wysokim nasileniu psychotyzmu, chociaż ujawniają słabsze społeczne dostosowanie, są bardziej oryginalne i odporne na społeczne wpływy, co może mieć pozytywne konsekwencje.

Z drugiej strony mamy osoby o niskim psychotyzmie – wrażliwe na potrzeby innych, empatyczne, ale również konwencjonalne i łatwo ulegające społecznym oddziaływaniom.

Przypomnijmy model Wielkiej Piątki, czyli 5 najważniejszych cech konstruujących osobowość człowieka: ekstrawersja, neurotyczność, sumienność, ugodowość, otwartość na doświadczenia. To właśnie ta ostatnia cecha jest silnie wiązana z kreatywnością. Osoby charakteryzujące się nią są ciekawe świata i swoich przeżyć wewnętrznych, mają bogatą wyobraźnię i cechują się szerokimi zainteresowaniami, nie obawiają się nowości, potrafią tolerować niejednoznaczne sytuacje, a przy tym są skłonne kwestionować normy i autorytety. Portret takiej osoby jest bardziej pozytywny niż w przypadku opisu psychotyzmu. Niemniej i tu pojawia się problem bycia outsiderem. Autorzy koncepcji Wielkiej Piątki przestrzegają nawet przed jednoznacznym pozytywnym wartościowaniem cechy otwartości na doświadczenia. Jako przykład podają zawód policjanta, w którym skłonność do podważania istniejących norm jest wysoce niepożądana.

W ślad za większą otwartością oraz większą niezależnością – które prof. Edward Nęcka wymienia jako ogólne osobowościowe warunki twórczych zachowań – podążają problemy z dostosowywaniem się do innych osób, a także skłonność do zainteresowania nowym, za cenę zmniejszonego zainteresowania już znanym, co może być źródłem również pewnych kłopotów: łatwo wyobrazić sobie bardzo twórczego pracownika, który o ile nie uzna działalności zawodowej za ważną i ciekawą dla siebie, nie będzie angażował swego potencjału.

Cechy sprzyjające kreatywności, chociaż w wielu zawodach na tyle cenne, że można pogodzić się z potencjalnymi problemami z nich wynikającymi, w wielu innych okazać się mogą bardziej wadą niż zaletą.

Magdalena Kaczmarek

Lista zachowań, które pomogą Ci zastanowić się nad tym, jak bardzo jesteś otwarty na nowość i jak bardzo cenisz sobie niezależność.

Poniżej znajdują się dwie listy stwierdzeń. Pierwsza lista opisuje zachowania typowe dla osób, które są bardziej kreatywne, lubią nowe doświadczenia, ale przy tym są skłonne do kwestionowania norm i autorytetów i mogą mieć problemy w pokojowym współżyciu z innymi ludźmi. Zachowania z drugiej listy są natomiast charakterystyczne dla osób, które wolą rzeczy znane, gorzej czują się w sytuacjach wieloznacznych, ale równocześnie dbają o to, żeby przestrzegać istniejących norm społecznych i cenią tradycję. Pomyśl o swoich typowych zachowaniach podczas ostatnich kilku miesięcy i zastanów się, czy poszczególne zdania dobrze opisują Twoje typowe zachowanie.

Jeśli zdanie bardzo dobrze odnosi się do Ciebie, zaznacz przy nim XX.

Jeśli tylko w pewnym stopniu i czasem – zaznacz X.

Jeśli w ogóle nie pasuje do Twoich typowych zachowań – wpisz 0.

Lista 1
∅∅ Wiele czasu poświęcam swoim pasjom i zainteresowaniom.
∅∅ Gdy czytam wiersze albo oglądam jakieś dzieło sztuki, czuję dreszcz podniecenia.
∅∅ Pociąga mnie mistyka i metafizyka.
∅∅ Dużo czasu spędzam marząc i fantazjując.
∅∅ Chętnie jadam egzotyczne i dziwaczne potrawy.
∅∅ Lubię eksperymentować w życiu, nawet jeśli ryzykuję cierpienie moich bliskich.
∅∅ Dobrze czuję się w sytuacjach, gdy nie ma jasnego planu działania.
∅∅ Dobrze czuję się z ludźmi, których zachowanie jest dla mnie nieprzewidywalne.
∅∅ Uważam, że nie ma jednej moralności i każdy powinien kierować się swoimi własnymi wskazówkami moralnymi.
∅∅ Nie przywiązuję zbytniej wagi do tradycji, np. sposobu spędzania świąt.
∅∅ Robię to, co uważam za stosowne, nawet jeśli innym to się nie podoba.
∅∅ Mało wzrusza mnie widok cierpiących ludzi lub zwierząt.
∅∅ Lubię robić złośliwe żarty.
∅∅ Lubię szokować innych moim strojem lub fryzurą.

Lista 2
∅∅ Jestem bardzo skupiony na swoich obowiązkach i nie myślę o błahych sprawach.
∅∅ Filozofia jest dla mnie zbyt abstrakcyjna.
∅∅ Bardziej działam i myślę o konkretach, niż fantazjuję o czymś, co jest nierealne.
∅∅ Są takie osoby, które są dla mnie autorytetami i gdy podejmuję decyzję, myślę, co one by zrobiły w tej sytuacji.
∅∅ Mam swoje ulubione potrawy, które jadam, gdy tylko mogę.
∅∅ Przestrzegam tradycji, np. święta spędzam tak jak kiedyś w dzieciństwie.
∅∅ Lubię w życiu sytuacje jasne, gdy wiadomo, co trzeba zrobić.
∅∅ Najbardziej lubię ludzi pewnych i obliczalnych.
∅∅ Uważam, że istnieją wskazówki moralne, których wszyscy powinniśmy się trzymać.
∅∅ Trudno mi wymienić jakieś moje hobby.
∅∅ Podejmując decyzję, z reguły pytam innych o radę.
∅∅ Bardzo staram się innych nie zranić tym, co powiem albo zrobię.
∅∅ Chętnie przyłączam się do pomocy cierpiącym.
∅∅ Lubię ubierać się tak jak inni.


Podsumowanie

Policz teraz liczbę krzyżyków w obu listach. Jeżeli przy liście pierwszej jest ich więcej niż przy drugiej lub odwrotnie, oznaczać to może, że bliższy jesteś jednemu z biegunów.

1 Jeśli wyraźnie więcej krzyżyków zaznaczyłeś przy pierwszej liście – może to oznaczać, że Twoje cechy osobowości sprzyjają kreatywnym działaniom. Łatwo łamiesz konwencje i jesteś typem niespokojnego ducha, który kieruje się w życiu swoimi marzeniami i nie zważa zbytnio na opinie innych. Raczej unikaj pracy, w której dużą wagę przykłada się do przestrzegania norm i regulaminów. Ty tego nie lubisz i tolerujesz taką postawę u innych. Wspomniany zawód policjanta nie byłby więc dobrym wyborem. Twoim atutem jest za to umiejętność pracy w nieuporządkowanym otoczeniu, w nieregularnym rytmie oraz większa ciekawość i skłonność do interesowania się wieloma sprawami. To rys pracy wielu wolnych zawodów, ale także prac, w których sam organizujesz sobie warsztat, np. praca akwizytora czy przedstawiciela handlowego. Pomyśl także o miejscach, gdzie ceniona jest pomysłowość, a tolerowana dziwaczność, np. praca w reklamie w dziale kreatywnym.

2 Jeśli wyraźnie więcej krzyżyków zaznaczyłeś przy drugiej liście – może to oznaczać, że Twoje cechy osobowości raczej sprzyjają konwencjonalnym działaniom. Proza życia Cię nie przytłacza i potrafisz poświęcić wiele uwagi drobnym, ale ważnym na co dzień sprawom. Kierujesz się zdaniem innych, wolisz przestrzegać norm i pewnie oczekujesz tego od innych. Wybieraj więc raczej prace, w których regulaminy i hierarchia odgrywają dużą rolę, na przykład służby mundurowe, ale także praca w administracji czy związana z finansami. Zapewne też wolisz bardziej unormowany rytm pracy i nie lubisz, gdy oczekuje się od Ciebie, że sam wymyślisz, co masz robić i powstrzymasz się od konsultowania z innymi.

3 Jeśli liczba krzyżyków na obu listach Ci się równoważy (większość Czytelników zapewne właśnie nad tym się zastanawia), oznacza to, że, podobnie jak większość ludzi, reprezentujesz przeciętny poziom zainteresowania nowością i potrzeby niezależności od innych ludzi. I w tym wypadku Twoim atutem jest elastyczność – możesz łączyć w pracy oba te rodzaje zachowań. Unikaj tylko skrajności.

No i oczywiście pamiętaj, że taka autodiagnoza to jednak bardziej zabawa. Ważne jest nie tylko to, jak Ty siebie oceniasz (bo możesz się uważać za bardziej nietypowego pod jakimś względem niż jesteś w rzeczywistości), ale jak wypadasz w porównaniu z tym, jak oceniają siebie inni.

Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Kraj

Przelewy już zatrzymane, prokuratorzy są na tropie. Jak odzyskać pieniądze wyprowadzone przez prawicę?

Maszyna ruszyła. Każdy dzień przynosi nowe doniesienia o skali nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, ale właśnie ruszyły realne rozliczenia, w finale pozwalające odebrać nienależnie pobrane publiczne pieniądze. Minister sprawiedliwości Adam Bodnar powołał zespół prokuratorów do zbadania wydatków Funduszu Sprawiedliwości.

Violetta Krasnowska
06.02.2024
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną