– Mapy są po to, by odzwierciedlać rzeczywistość, a w tym przypadku odzwierciedlają fantazje – tak profesor Bruce Wexler z Uniwersytetu Yale komentuje podręczniki szkolne zarówno palestyńskie, jak i izraelskie. W obu przypadkach istnienie drugiego państwa jest całkowicie pomijane. Dzieci po obu stronach „zielonej linii” dorastają z wyobrażeniem własnego kraju, które nie przewiduje miejsca na ten drugi.
Ale mapy są nie tyle obiektywnym odwzorowaniem przestrzeni, co symbolicznym zaspokojeniem żądzy władzy. Od czasów Ptolemeusza postulat reprezentatywności był podporządkowany promocji celów politycznych. Jak słusznie zauważa kartograf Jerry Brotton: Mapa zarządza rzeczywistością, którą próbuje odwzorować.To prawdziwe stwierdzenie, zwłaszcza w przypadku imperium brytyjskiego. W Izraelu i Palestynie, podobnie zresztą jak w Kaszmirze i Sudanie, postkolonialne narody wciąż borykają się ze spuścizną imperializmu i arbitralnie wytyczonymi liniami na piasku. W miarę jak ustępuje postkolonialny kac, a rosnące w siłę potęgi szukają własnych dominiów, historyczne zamieszanie spowodowane brytyjskim podejściem do kartografii skutkuje różnego rodzaju napięciami politycznymi.
Brytania triumfująca
Kartografia i kolonializm szły ręka w rękę. Wprowadzenie politycznej kontroli nad rzekomą terra incognita było najefektywniej realizowane za pomocą rysowania map i dzielenia ziemi na papierze. Mapy pozwalały wywłaszczać dotychczasowych właścicieli (gdyż miejscowa ludność zwykle nie dysponowała dokładnymi narzędziami pomiaru). Przykładem może być XVIII-wieczna mapa wyspy Barbados Bryana Edwardsa, która oddaje karaibską rzeczywistość przez pryzmat parafii anglikańskich i plantacji trzciny cukrowej. Liczyła się tylko rola Barbadosu w projekcie imperialnym, a nie realistyczne odwzorowanie jego geografii.
Fragment artykułu pochodzi z najnowszego 8 numeru tygodnika FORUM w kioskach od poniedziałku 25 lutego 2013 r.