Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Świat

Tęsknota za twardą ręką

Prof. R. Markowski o sukcesie Viktora Orbána

Viktor Orban w dniu swych drugich zwycięskich wyborów. Viktor Orban w dniu swych drugich zwycięskich wyborów. Attila Kisebenedek/AFP / EAST NEWS
Prof. Radosław Markowski o tym, dlaczego Viktor Orbán tak się podoba Węgrom, czy polska prawica może u nas zaprowadzić takie porządki jak Fidesz na Węgrzech i o kłopotach z demokracją w czasie kryzysowego zamętu.
Polscy stronnicy węgierskiego rządu, biorący udział w pochodzie podczas oficjalnego uczczenia rewolucji 1848 – 1849 r.Ferenc Isza/AFP/EAST NEWS Polscy stronnicy węgierskiego rządu, biorący udział w pochodzie podczas oficjalnego uczczenia rewolucji 1848 – 1849 r.

Jacek Żakowski: – Czy Węgrzy zwariowali?
Prof. Radosław Markowski: – Nie.

To co im się stało?
Ich przypadek jest specyficzny ze względu na historię. Po pierwszej wojnie światowej stracili 2/3 terytorium i 1/3 ludności etnicznie węgierskiej.

Kolejny fatalny skutek traktatów kończących pierwszą wojnę. Krzywda Austrii stworzyła Hitlera. Krzywda Niemiec – nazizm. Krzywda sklejonych w Jugosławię południowych Słowian – wojny bałkańskie. Krzywda Słowaków – księdza Tiso. A krzywda Węgier – Horthyego i Orbána.
Krzywda Węgrów była nieproporcjonalna do winy. W dzisiejszej Słowacji i Rumunii Węgrzy nie pojawili się, jak Rosjanie w Estonii. Oni tam zawsze byli. I nigdy odłączenia nie zaakceptowali. Drugą węgierską traumą był wyjątkowo brutalny stalinizm.

60 lat temu.
Węgrzy mają to w kościach. Jobbik, czyli ich radykalna prawica, wyrósł na tym, że prawdziwy Madziar ich zdaniem nigdy nie mógł rozwinąć skrzydeł, bo zawsze dusili go obcy. Nawet lepszego zawodu nie mógł wykonywać, bo wypychali go zakamuflowani Żydzi. A z drugiej strony zawsze były trutnie, czyli Cyganie, którzy „nic nie tworzyli”. Trzecia węgierska specyfika to sposób wychodzenia z socjalizmu. Rosjanie pozwolili Węgrom na rynkowe eksperymenty. Sklepy były pełne. Po 1989 r. Węgrzy zrobili system wielopartyjny, ale gospodarkę zmieniali ewolucyjnie. Dopiero pierwszy socjalistyczny rząd zrobił w 1995 r. tzw. reformę Bokrosa, przypominającą naszą z 1989 r.

Skoro wcześniej nie była konieczna...
Ale moment przejścia był jeszcze bardziej rozmyty. Jako jedyny kraj Węgry nie zmieniły konstytucji.

Polityka 16.2014 (2954) z dnia 15.04.2014; Rozmowy Żakowskiego; s. 28
Oryginalny tytuł tekstu: "Tęsknota za twardą ręką"
Reklama