Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Świat

Austriacy czy Włosi? Wraca Adyga

Górna Adyga i miasto Bolzano mają status prowincji autonomicznej. Górna Adyga i miasto Bolzano mają status prowincji autonomicznej. Emya Photography / Getty Images

W umowie koalicyjnej nowego rządu z udziałem ultraprawicowej Wolnościowej Partii Austrii (FPÖ) znalazł się z jej inicjatywy zapis, że niemieckojęzyczni mieszkańcy włoskiej Górnej Adygi, jeśli tego zapragną, będą mogli otrzymać austriacki paszport. Tak na europejskie forum powróciła kraina, o której przez wiele ostatnich lat było cicho. Za to szczególnie głośno w latach 60., kiedy aktywna była tam separatystyczna organizacja BAS, podkładano bomby i dochodziło do licznych aktów terroru.

Górna Adyga, nazywana przez Austriaków Południowym Tyrolem, stała się włoska po pierwszej wojnie światowej, później Mussolini poddawał te tereny silnej italianizacji i nawet zawarł porozumienie z Hitlerem o przesiedleniu lokalnych Tyrolczyków do Rzeszy, ale wojenna klęska pokrzyżowała te plany. Po wojnie to nadal były Włochy, z czym wielu miejscowych nie chciało się pogodzić. Napięcia rozładowało dopiero włosko-austriackie porozumienie z 1971 r., wspierane przez Trybunał w Hadze, przewidujące dla Górnej Adygi i miasta Bolzano status prowincji autonomicznej z szerokimi uprawnieniami: dwoma językami oficjalnymi (i miejscowym ladyńskim), lokalnym rządem i podatkami, które w 90 proc. zostają na miejscu. A później Schengen otworzyło granice. Obszar stawiano za wzór, jak w unijnym duchu przełamuje się uprzedzenia (w Bolzano góruje język włoski, w Górnej Adydze 70 proc. mówi po niemiecku), a sukces gospodarczy był tak potężny, że okoliczne gminy chciały się do tej kwitnącej autonomii przyłączyć. Widać nic nie trwa wiecznie. Benedetto Della Vedova, włoski sekretarz stanu do spraw zagranicy, zakwalifikował austriacki akt rządowy jako „odradzanie się etnonacjonalizmu”, a inni oficjele, komplementując dotychczasowy wzorowy stan stosunków z Austrią, wyrażają głęboką obawę, że właśnie otwierana jest stara puszka Pandory.

Polityka 3.2018 (3144) z dnia 16.01.2018; Ludzie i wydarzenia. Świat; s. 10
Reklama