Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Książki

W kulturze krzyku

Recenzja książki: Feridun Zaimoglu, "Leyla"

Kobieta obiektem przemocy i seksualnych fantazji

„W nocy pada gwałtowny deszcz. [...] Deszczówka i sok: ziemia przyjmuje błogosławieństwo w ciszy. Moja błagalna prośba nie zostaje wysłuchana" - tak myśli tytułowa bohaterka powieści Feriduna Zaimoglu. Szuka bezpieczeństwa, siada na ziemi i przywołuje uczucie dawnych dni, wydrapuje kijkiem litery i zdania, marzy, by wszystko rozpłynęło się w bieli. Zasłoniętej kobiecie pisane jest w tej powieści czekanie, aż spadnie na nią hańba (np. pierwsza miesiączka to dla Leyli powód do wstydu).

Napisana z rozmachem, buchająca od kolorów i zapachów „Leyla" to Bildungsroman, dziejąca się we wschodniej Anatolii w latach 50. W tej prozie człowiek z natury jest bezbronny. W centrum świata Leyli znajduje się „mąż jej matki", „ten, który sprawia, że tryska krew", „żywiciel rodziny", „ten, który ją spłodził" - bo takich używa ona peryfraz, by opisać ojca. „Yasmin i Selda przynoszą z kuchni parujące miski - ryż, biała fasola, kompot z morw. Siadamy w kręgu wokół tacy, musimy udawać, że jesteśmy drewnem, w które on, szkodnik, się wgryza". Mąż matki powołuje się na świętą księgę, krzycząc, że rodzina to jego poddani, myśli, jak zadać następny gwałt. Chęć życia okazuje się jednak silniejsza niż tradycja. Najmłodsza z pięciorga rodzeństwa Leyla pragnie zmienić swoje życie.

Zaimoglu pokazuje agresywną, męską kulturę krzyku, przekleństw, wymierzania policzków, wyuzdanej przemocy, podłej gadaniny, pokazywania pięści. Rola kobiety w społeczeństwie, egzemplifikowana postawą Leyli, jej matki i sióstr, ogranicza się do bycia obiektem przemocy i seksualnych fantazji.

Ferudin Zamoiglu, prozaik, dziennikarz, eseista, dramaturg, także artysta-plastyk i kurator wystaw, najsłynniejszy turecko-niemiecki autor (obok niego: A. Pirincci, E.

Reklama