O religii dawnych Słowian wiadomo niewiele – wciąż pozostawia równie wiele pola wyobraźni jak w czasach Ignacego Kraszewskiego. Pozostała po niej rozproszona garść zapisów kronikarzy, niechętnych reliktom pogaństwa, znaleziska archeologiczne i źródła etnograficzne. Ale nieliczne fakty toną w morzu przypuszczeń, hipotez i wątpliwości, a historycy i archeolodzy spierają się o nią jak pradawni Słowianie na wiecu w „Starej baśni”. Nie jesteśmy nawet pewni, czy pod każdą zapisaną nazwą bóstwa kryje się oddzielna istota, czy też są to rozliczne przydomki tego samego boga. Na dodatek kronikarze, niejednokrotnie obcokrajowcy, nie rozumieli dobrze języka i obyczajów Słowian. Zresztą często znacznie bardziej interesowały ich zwycięskie postępy chrześcijaństwa niż pogańskie zabobony.
Kilka rzeczy udało się na szczęście ustalić. Powszechnie przyjmuje się, że nasi przodkowie wierzyli w wielu bogów, spośród których jeden był najpotężniejszy. W Polsce długo rekonstruowano pogańskie wierzenia na podstawie słynnego fragmentu Jana Długosza. Piętnastowieczny kronikarz utrzymywał, że dawni Słowianie czcili najwyższego boga Jesse, boga wojny Łado, boginię miłości Dzidzileylę, boga podziemi Niję oraz Pogodę, Żywię, Dziewannę i Marzannę. Z czasem odkryto, że Długosz skonstruował ów katalog bogów na podstawie uchwały synodu biskupów polskich z XV w., czyli czasów, kiedy wiedza o pogańskich bogach nie była już powszechna. Prawdopodobnie zniekształcił imiona bogów, mylił je z zaśpiewkami, refrenami i zawołaniami. Poza tym zwyczajnie poniosła go licentia poetica i pragnienie uporządkowania dawnych wierzeń na podobieństwo panteonów antycznych z Zeusem Gromowładnym, Aresem, Hadesem i Demeter.
Perun i Swarożyc.
Należy przyznać, że Długosza nie do końca zwiodła intuicja, gdy zestawiał pogańskie wierzenia Słowian z dziedzictwem antyku.