Pamięć jest niebezpieczna
Rosja jak hipodrom, po którym pędzą dwa konie
ALEKSANDER KACZOROWSKI: – Co pan odpowiada rodakom, kiedy pytają, czemu ci Polacy wciąż się czepiają: a to o Katyń, a to o Jałtę...
WIKTOR JEROFIEJEW:– Najgorsze jest to, że wcale nie pytają. Dla większości Rosjan Polska nie istnieje. Owszem, w Moskwie jest sporo starszych ludzi, którzy pamiętają, że była taka księgarnia, gdzie można było wypić „kawkę po polsku”, przeczytać „Politykę”. Ale dziś w Rosji nie ma polskich gazet, filmów. Ta nieobecność ma też dobrą stronę, bo oznacza, że Rosjanie nie uważają już Polski za część imperium. Kraje bałtyckie, gdzie mieszka dużo Rosjan – a, to co innego! Rosjanie uważają, że nie trzeba było tego oddawać, że ta ich niepodległość to jakaś pomyłka. Ale i to się zmieni za 20 lat. Dla młodych Rosjan Pribałtyka, Ukraina to są już obce kraje.
Wróćmy do Katynia.
Polacy myślą, że Rosjanie nie chcą się przyznać do tej i innych zbrodni. Tymczasem prawda jest taka, że 95 proc. Rosjan w ogóle o nich nie wie. I nie chce wiedzieć. To dotyczy także zbrodni popełnionych na Rosjanach. A dlaczego? Bo pamięć jest niebezpieczna: skoro pamiętasz, to jutro cię zabiją. Lepiej nie pamiętać. Dla Polaków historia to jest konkret, a dla nas to abstrakcja. Przecież historia codziennie zmienia się pod dyktando władz. Dziś np. władza nie lubi Lenina, ale polubiła Stalina. Pół wieku temu, za Chruszczowa, było na odwrót. Dziś obowiązuje wersja, że Lenin, ten komunista, nie jest nam do niczego potrzebny. Za to Stalin – jak najbardziej. Katyń jest elementem tej gry. Gdyby to była sprawka Lenina i komunistów, Kreml powiedziałby: niech wam będzie, Katyń to była zbrodnia. Ale ponieważ zrobił to Stalin, a więc imperium rosyjskie – żadnych przeprosin nie będzie. Bo kto stawia zarzuty Stalinowi, ten atakuje Rosję.