O Polityce

Jubileusz ZAiKS-u

100-lecie Stowarzyszenia Autorów i Kompozytorów

W tym miesiącu Stowarzyszenie Autorów ZAiKS obchodzi setną rocznicę swojej działalności. Warto ten jubileusz odnotować, ponieważ historia związku stojącego na straży praw polskich twórców jest swoistym ewenementem czy raczej – jak to określa prezes ZAiKS-u Janusz Fogler – fenomenem przetrwania. Stowarzyszeniu udało się bowiem przetrwać wojnę, stalinizm i komunizm. Co więcej, w latach 1945–89 była to jedna z nielicznych instytucji niezależnych finansowo od państwa. Dziś wciąż jest to prężna organizacja zrzeszająca twórców i przez nich samych zarządzana.

Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych został powołany 18 marca 1918 r. przez grupę – jak można przeczytać na oficjalnej stronie Stowarzyszenia – „kilku zapaleńców, którzy nie chcieli, by praca ich umysłów szła na marne, a ci, którzy z niej korzystają, robili to bez zgody autorów i bez godziwej dla nich zapłaty”. Wśród nich znaleźli się m.in. Anda Kitschman, Stanisław Ossorya-Brochocki, Jan Brzechwa, Antoni Słonimski, Julian Tuwim oraz poeta Tadeusz Żeromski. Staraniem członków ZAiKS-u udało się w 1926 r. uchwalić ustawę o prawach autorskich – „pierwszą w wolnej Polsce i jedną z pierwszych w Europie”. Dzięki zaangażowaniu Tadeusza Boy-Żeleńskiego ówczesne władze poparły wprowadzenie 50-proc. kosztów uzyskania przychodów, co odciążyło nieco twórców w wydatkach związanych z budową warsztatu pracy. Jak podkreśla prezes Fogler, 80 lat później ZAiKS znów musiał o ten przywilej walczyć.

Stowarzyszenie nie tylko zabezpiecza prawa autorskie polskich twórców, ale również angażuje się w promocję wartościowej twórczości, opiekę nad członkami ZAiKS-u i utrzymanie domów pracy twórczej. W ramach wspierania rozwoju narodowej kultury Stowarzyszenie jest jednym z głównych partnerów Paszportów POLITYKI, najważniejszej nagrody kulturalnej w Polsce przyznawanej młodym twórcom już od 25 lat.

Polityka 12.2018 (3153) z dnia 20.03.2018; Do i od redakcji; s. 98
Oryginalny tytuł tekstu: "Jubileusz ZAiKS-u"
Reklama