W opublikowanym na łamach 45. numeru POLITYKI wywiadzie „Pierwsi w raku” omówiłem niektóre problemy polskiej onkologii. Najważniejszym z nich, w moim przekonaniu, jest obserwowany w ostatnich latach wzrost standardowych współczynników umieralności z powodu raka piersi. W 2015 r. zaniechano w Polsce aktywnego zaproszenia kobiet do udziału w mammograficznych badaniach przesiewowych. Z tego powodu liczba zgłoszeń zaczęła spadać.
Podstawowym celem programu przesiewowych badań mammograficznych jest zmniejszenie śmiertelności specyficznej dla raka piersi. Wyniki randomizowanych badań klinicznych pokazują, że badania przesiewowe mogą zmniejszyć śmiertelność z powodu raka piersi u kobiet w wieku 50–69 lat o ok. 20–30 proc. Wysyłanie indywidualnych zaproszeń jest podstawową metodą zachęcania kobiet do wykonywania mammografii. Optymalny efekt populacyjny badań przesiewowych obserwowany jest wówczas, kiedy w badaniach uczestniczy co najmniej 2/3 docelowej populacji. Zatem wszelkie działania powodujące obniżenie liczby kobiet uczestniczących w programie odbijają się negatywnie na jego indywidualnej i populacyjnej skuteczności.
(…) Nowotwór złośliwy od chwili powstania pierwszej zmutowanej komórki jest procesem nieodwracalnym. Nierozpoznany i nieleczony rozrasta się i stwarza rosnące zagrożenie. Badania przesiewowe umożliwiają rozpoznanie raka w fazie przedklinicznej, czyli gdy nie daje on jeszcze żadnych objawów. Z pewnością można przyjąć, że po pewnym czasie nowotwór ten byłby tak duży, że można byłoby go rozpoznać za pomocą badania przedmiotowego. W badaniach przesiewowych często rozpoznawany jest zaś przedinwazyjny rak piersi.