Żołnierze w szyku. Najbardziej spektakularnego odkrycia w historii archeologii Chin dokonano w 1974 r. Robotnicy kopiący studnie niedaleko miasta Lintong, stolicy okręgu w prowincji Shaanxi, natrafili na podziemną galerię kryjącą gliniane figury wojowników i koni naturalnych rozmiarów. Miejsce to znajdowało się zaledwie 1225 m na wschód od kurhanu Qin Shihuangdi (221–210 p.n.e., art. s. 26), było więc jasne, że chodzi tu o element kompleksu grobowego cesarza, jeden – jak się wkrótce okazało – z największych i najbogatszych na świecie. Szacuje się, że w kilku sektorach zakopano tu armię liczącą ok. 8 tys. figur żołnierzy, 520 koni zaprzężonych do 130 kwadryg i 150 wierzchowców. Pierwszemu cesarzowi przez całe życie towarzyszył paniczny strach przed śmiercią. Według legend szukał środków przedłużających życie, drogi do raju, w którym miał nadzieję znaleźć nieśmiertelność. Gigantyczny grobowiec budowany między 246 a 210 r. p.n.e. był formą demonstracji potęgi władcy, a zakopana terakotowa gwardia przyboczna miała go czynić niezwyciężonym w zaświatach. Żołnierzy ustawiono w sposób odpowiadający taktyce wojennej – w bojowym szyku, podzielonych na jednostki według rodzaju broni. Natrafiono nawet na rodzaj sztabu generalnego z 68 figurami wysokich oficerów. Badacze rozróżniają wśród nich osiem rozmaitych rang i funkcji: generałów, wysokich oficerów, kawalerzystów, woźniców, jeźdźców, piechurów, łuczników i  żołnierzy walczących wręcz. Naturalnych rozmiarów figury są wykonane z twardej, szarej, wypalonej w wysokiej temperaturze gliny. Z napisów na posągach wiadomo, że przy ich wytwarzaniu przez wiele lat pracowało ok. 1 tys. robotników, kierowanych przez 85 rzemieślników. Posągi sklejano z elementów seryjnie odciskanych w formach. Stopy i nogi są pełne, a głowy, tułowia i ramiona puste. Głowy prawdopodobnie najpierw składano z dwóch półkulistych połówek, po czym pokrywano warstwą gliny, w której modelowano rysy twarzy, uszy, brody, ozdoby głowy. Figury były niegdyś barwne. Pomimo realistycznego wykonania i nadawania im cech indywidualnych, były masowym produktem, a nie dziełami sztuki, więc nie daje się rozpoznać stylu poszczególnych artystów. Choć badania w trwają już niemal 40 lat, dotychczas przekopano zaledwie część kompleksu grobowego. Wydobyto już ponad tysiąc figur, ale większość terakotowych wojowników wciąż tkwi w ziemi. Posągi są w większości rozbite, wymagają konserwacji i zabezpieczenia przed pleśnią. Przez lata udało się wynaleźć metodę ratowania barwnej polichromii, która na początku często odpadała zaraz po odkopaniu. Teraz konserwatorzy potrafią ją już zabezpieczyć, dzięki temu udało się utrwalić dobrze zachowane kolory na ponad 120 figurach żołnierzy odkopanych w ciągu ostatnich trzech lat. Zbrojownia, groby, skarbiec. W 1999 r. na wschód od mauzoleum natrafiono na mierzącą przypuszczalnie 15,6 tys. m kw. zbrojownię. Już w pierwszym wykopie arowym (10x10 m) znaleziono 80 pancerzy i hełmów. Każdy hełm składał się ze 120, a pancerz z 610 wypolerowanych i ponawiercanych wapiennych płytek. Restauratorzy muszą zatem poskładać puzzle liczące 60 tys. części. Na południe od tego arsenału znaleziono terakotowy zespół sceniczny – 12 artystów miało w zaświatach zabawiać cesarza akrobacjami, śpiewem i tańcem. Na południowy zachód od kurhanu natrafiono z kolei na 12 figur urzędników oraz dwukołowy powóz z parasolem. Do tego szkielety 9 koni. Na terenie nekropolii znaleziono ponadto 17 grobów z pozbawionymi głów szkieletami, należącymi być może do zamordowanych przez Drugiego Cesarza synów Qin Shi Huangdi. W 2001 r. odsłonięto fragment podziemnego kanału w kształcie rzeczki, wzdłuż którego stały brązowe rzeźby łabędzi, żurawi i gęsi naturalnej wielkości. W 2005 r. podczas badań geomagnetycznych niemieccy badacze natrafili na miejsce, w którym pod ziemią znajduje się olbrzymie skupisko metali kolorowych. Ustalono, że jest to najprawdopodobniej podziemny skarbiec państwowy. Co prawda w czasach panowania Pierwszego Cesarza i jego następców monety bito głównie z brązu, a