Pomocnik Historyczny

92. Czy dziś Polsce należą się reparacje wojenne?

Wojsko niemieckie obala polski słup graniczny, 1939 r. Wojsko niemieckie obala polski słup graniczny, 1939 r. Forum

Problem dzisiaj jest nieaktualny. Polska w przeszłości otrzymała reparacje (odszkodowania cywilnoprawne to odrębna kwestia), choć ich wysokość nie musi budzić zadowolenia. Nie ma możliwości prawnych ponowienia roszczeń. Rozbudzanie nadziei w tym względzie wiąże się raczej z polityką wewnętrzną, a nie zagraniczną dzisiejszej Polski.

Skąd się wzięła instytucja reparacji? Po wojnie 1870 r. Francja została zmuszona do oddania Cesarstwu Niemieckiemu Alzacji i Lotaryngii oraz do wypłacenia 5 mld franków w złocie. Po I wojnie światowej karta się odwróciła. Francja odzyskała utracone ziemie oraz otrzymała 52 proc. ze 132 mld marek w złocie, które miały wypłacić jako odszkodowania pokonane Niemcy. Z powodu kryzysu i hiperinflacji pojawiły się trudności w spłacie. W latach 1923–25 Francja i Belgia okupowały Zagłębie Ruhry, by wymusić przekazywanie pieniędzy. Postanowienia traktatu wersalskiego były traktowane przez Niemców jako niesprawiedliwość i upokorzenie. Stały się dodatkowym powodem politycznej radykalizacji. Wprawdzie w latach 20. zmniejszono kwoty reparacji, jednak Niemcy nadal oceniali je negatywnie. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy w 1933 r. wstrzymano wypłaty.

Po II wojnie światowej mocarstwa koalicji antyhitlerowskiej zaproponowały inne rozwiązanie niż przyjęte w traktacie wersalskim. Uznano, że nie należy popełniać tego samego błędu. Niemcy dostały szansę odbudowy i rozwoju. Egzekwowanie odszkodowań za obrócenie w popiół całych krajów oznaczałoby właściwie ich koniec. Pewien wymiar reparacji jednak ustalono. W uchwałach poczdamskich zapisano, że ZSRR miał otrzymać połowę z 20 mld dol. z majątku niemieckiego. Kreml zobowiązał się do zaspokojenia polskich roszczeń w wysokości 15 proc. swojej części. W połowie sierpnia 1945 r. Polska i ZSRR podpisały umowę w tej sprawie.

Pomocnik Historyczny „100 pytań na 100 lat” (100134) z dnia 09.07.2018; Transformacja i III RP; s. 98
Reklama