Pomocnik Historyczny

Prawa kobiet

Prawa kobiet w niepodległej Polsce

Telefonistki w Warszawie, 1927 r. Telefonistki w Warszawie, 1927 r. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Już w pierwszych dniach niepodległości Polska dołączyła do stosunkowo nielicznej grupy państw europejskich, gdzie kobiety na równi z mężczyznami mogły uczestniczyć w życiu politycznym.
Helena Wiewiórska, pierwsza kobieta adwokat, lata 20.Narodowe Archiwum Cyfrowe Helena Wiewiórska, pierwsza kobieta adwokat, lata 20.

Dekret Naczelnika Państwa. Ustawodawstwa byłych państw zaborczych konsekwentnie pozbawiały kobiety praw politycznych, nie mogły one uczestniczyć w wyborach do organów przedstawicielskich ani piastować stanowisk w aparacie państwowym. Zasadniczą zmianę ich sytuacji przyniósł dekret Naczelnika Państwa (Józefa Piłsudskiego) z 28 listopada 1918 r., który wyborcą określał każdego obywatela „bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończył 21 lat”.

Problem równouprawnienia najmocniej dawał o sobie znać podczas wyborów do organów samorządu terytorialnego. Wspomniany dekret początkowo obowiązywał jedynie na obszarze byłego Królestwa Polskiego, w pozostałych częściach kraju utrzymano w mocy przepisy, które obowiązywały w zaborach pruskim i austriackim. W wyborach lokalnych prawo głosu było ponadto tradycyjnie związane z własnością ziemi, która w większości należała do mężczyzn. Kres obowiązywaniu dyskryminujących kobiety przepisów byłych państw zaborczych położyła dopiero ustawa z 1933 r. o zmianie ustroju samorządu terytorialnego.

Norma konstytucyjna i praktyka. W 1921 r. zasada równych praw wyborczych została potwierdzona w konstytucji marcowej. To, co było powszechnym prawem, nie stało się jednak powszechną praktyką. W poszczególnych kampaniach wyborczych udział kobiet wśród ogółu kandydujących nie przekraczał ok. 10 proc. Stosunkowo rzadko zdobywały one miejsca w polskim parlamencie: przez cały okres międzywojenny łącznie piastowały 41 mandatów poselskich i 20 senatorskich. Na tle męskiej większości parlamentarzystki wyróżniały się jednak pochodzeniem społecznym, wykształceniem i pozycją zawodową.

Z punktu widzenia praktyki życia społecznego ustawą o wielkim znaczeniu dla pozycji kobiet była uchwalona 1 lipca 1921 r.

Pomocnik Historyczny „Niepodległość 1918” (100136) z dnia 27.08.2018; Dzieło; s. 113
Oryginalny tytuł tekstu: "Prawa kobiet"
Reklama