Pomocnik Historyczny

Nacjonalizm i wojna

Na podbój Azji

Cesarz Hirohito wizytuje armijne stacje nasłuchu lotniczego, potocznie zwane wojennymi tubami; fot. z lat 30. XX w. Cesarz Hirohito wizytuje armijne stacje nasłuchu lotniczego, potocznie zwane wojennymi tubami; fot. z lat 30. XX w. Getty Images
I wojna światowa doprowadziła Japonię do pozycji światowego mocarstwa, co jednak nie uchroniło jej przed problemami. Najtrudniejsze były te gospodarcze. Lekarstwem na kryzys miała być m.in. agresja na kontynent, zgodna z nacjonalistyczną ideologią podboju Azji.
Marek Sobczak/Polityka

Powojenny kryzys. W czasie Wielkiej Wojny, dzięki nieobecności na rynkach wschodniej Azji mocarstw zajętych działaniami zbrojnymi w Europie, czterokrotnie (z 799 mln do 3,24 mld jenów) wzrósł eksport Japonii. Szybko rozwijał się przemysł ciężki. Jednak po zakończeniu militarnego konfliktu mocarstwa powróciły na rynki i wyparły z nich ponownie część japońskich towarów. Wpłynęło to na spadek koniunktury i deficyt handlowy tego kraju. Ponadto polityka finansowa Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii doprowadziła do znacznego spadku cen światowych, co odbiło się paniką finansową w Japonii i wygaszeniem w 1920 r. boomu gospodarczego. Dowodem pogarszającej się sytuacji w kraju były tzw. bunty ryżowe (1918), rozruchy ludności w całej Japonii połączone z paleniem magazynów na to zboże. Zła polityka rządu doprowadziła bowiem do katastrofalnego braku artykułów konsumpcyjnych i wzrostu cen.

Niezadowolenie społeczeństwa wynikało też z dużych różnic w położeniu materialnym robotników zatrudnionych w różnych gałęziach przemysłu, do czego doprowadził nierównomierny rozwój gospodarczy czasu wojny. Narastał problem agrarny, gdyż industrializacja nie wpłynęła na zacofane rolnictwo. Na świadomość ludzi oddziaływały też informacje o rewolucjach w Chinach (1911) i Rosji (1917). Nasiliły się żądania poprawy warunków pracy i podwyższenia płac, przyznania praw wyborczych i demokratyzacji życia. Powstawały związki zawodowe i organizacje społeczne, organizowano strajki i demonstracje. O swe prawa zaczęły walczyć kobiety.

Demokracja okresu Taishō. Ówczesne działania na rzecz większej reprezentacji społeczeństwa we władzy, demokratyzacji i liberalizacji życia historycy określają jako tzw. demokrację okresu Taishō (1912–26, Wielka Sprawiedliwość – czas panowania cesarza Yoshihito).

Pomocnik Historyczny „Dzieje Japonii” (100149) z dnia 10.06.2019; Teraźniejszość i przyszłość; s. 92
Oryginalny tytuł tekstu: "Nacjonalizm i wojna"
Reklama