Pomocnik Historyczny

Czas Mongołów

Imperium Mongołów

Czyngis-chan obejmujący władzę w 1206 r.; ilustracja z ok. 1430 r. Czyngis-chan obejmujący władzę w 1206 r.; ilustracja z ok. 1430 r. Alamy
W społeczne imaginarium wrył się obraz Mongołów jako przerażających dzikusów przynoszących ze sobą śmierć i zniszczenie. Rzeczywistość była bardziej skomplikowana.

Genesis. Na początku był Wielki Step. W mongolskiej jego części do XII w. żyły rozdrobnione, koczownicze plemiona, m.in. Mongołowie, Najmanowie, Kereici, Onguci, Ongiraci, Merkici, Tanguci, Tatarzy i Kitanowie. Ci ostatni w X w. zdominowali region na dwa stulecia, tworząc w północnych Chinach dynastię Liao (od nich pochodzi rosyjska nazwa Chin, Kitaj). Kitanów na wschodzie Wielkiego Stepu w XII w. obalili tunguskojęzyczni Dżurdżeni, przodkowie Mandżurów, zakładając dynastię Jin. Nie byli oni ludem stepowym i starali się utrzymać kontrolę nad Wielkim Stepem w sposób niebezpośredni, poprzez popieranie sprzymierzonych z nimi Tatarów, wówczas najsilniejszych koczowników. Ta polityka zdawała egzamin do czasu wzrostu znaczenia Mongołów. Sojusz dżurdżeńsko-tatarski początkowo nie powstrzymał jednoczenia Mongołów pod wodzą Kabuła w połowie XII w., z czasem jednak zdołał unieszkodliwić jego następców, Ambakaja i Jesügeja. Tego ostatniego zabili Tatarzy, pozostawiając ponoć na stepie na pastwę losu wdowę i sieroty po nim.

Marek Sobczak/PolitykaMapa Imperium Mongołów

Zgodnie z legendą – wpisującą się w mit założycielski wielu ludów Wielkiego Stepu – syn Jesügeja, Temudżyn, przetrwał na stepie, żywiąc się czym popadnie. Miał dzięki temu zahartować charakter, zyskać siłę i przebiegłość, by rozpocząć wendettę. Zjednoczył swój ród, a następnie pozostałe plemiona, zawarł sojusz z Kereitami, a potem z Dżurdżenami. W 1202 r. pobił Tatarów, mordując w zemście – jak niesie chętnie powtarzana wieść – wszystkich mężczyzn. Potem, w kilka lat, pokonał swoich lokalnych wrogów, a w 1206 r. – zjednoczywszy ludy wschodniego stepu – stał się władcą Wyżyny Mongolskiej: Czyngis-chanem.

Cztery strony świata. Tytuł Czyngis-chan tłumaczy się różnie, od chana chanów, przez wszechwładcę, po władcę bezkresu.

Pomocnik Historyczny „Dzieje na Jedwabnym Szlaku” (100180) z dnia 12.04.2021; Jedwabny Szlak; s. 52
Oryginalny tytuł tekstu: "Czas Mongołów"
Reklama