„Listy obyczajowe, sielskie, miłosne”
W 1509 r. w Krakowie, nakładem drukarni Jana Hallera, ukazał się książkowy debiut Mikołaja Kopernika – jego przekład z greki na łacinę „Listów obyczajowych, sielskich, miłosnych” Teofilakta Symokatty, tworzącego w VI/VII w. w Konstantynopolu. Przekład miał za zadanie przyswojenie tego dydaktycznego dziełka – stawiającego sobie za cel pokazanie na kilkudziesięciu przykładach, co jest dobre, a co złe w postępkach ludzi – szerokim kręgom czytelników. Przekład był dedykowany wujowi Kopernika, biskupowi warmińskiemu Łukaszowi Watzenrodemu. Oto fragmenty.
5. Ajgejros do Platana
Złych, przyjacielu, dostaliśmy sąsiadów: żurawi. Wieczną wojnę toczą nad tym kawałkiem ziemi. Jak z naszymi ojcami nie byli w zgodzie, tak po nich z nami nie zaprzestają wojny. I nic to, że składaliśmy im nieraz pierwociny żniw i nawet cząstkę tej ziemi niby bogu poświęcone żuławy oddaliśmy niewdzięcznikom. Ale snadź nie masz w nich szacunku dla darów. Tak więc wszyscy się stąd zabieramy: lepiej nam skały uprawiać niż mieszkać wśród dolin i pagórków mając tak przykrych sąsiadów.
(…)
13. Ariston do Nikiasa
Mówią, że słoń bardzo lubi się uczyć i jest pojętnym uczniem pod kierunkiem człowieka. Co jest u niego podziwu godne, to nie ogrom ciała, ale wdzięk wychowania. Krzyczą o tym dokoła dzieci Hindusów, a ja dziwuję się Nikiasowi, który od nierozumnych zwierząt ma rozum bardziej tępy. Będąc bowiem synem retora, odrzuciłeś ojcowskie dziedzictwo i wszystek wolny czas spędzasz przy kościach i palestrach, tak więc na tobie się kończy szlachetność rodu. Jeśli chcesz, by cię zwano synem Hermagorasa, wróć, chociaż późno, do jego zasad życia: dobrze jest, gdy przy kimś, choćby w starości, stanie rozsądek i mądrość, tak sądził i Platon.