Rozważni i racjonalni mieszkańcy najbardziej innowacyjnego kraju w Europie niemal powszechnie wierzą w nadprzyrodzone moce uzdrawiaczy. Jak to możliwe? I co sprawia, że te czary „działają”?
. Agnieszka Gac-Zuppinger, która mieszka w okolicach jeziora Neuchâtel od ponad 20 lat, skorzystała z niej trzy razy. Bąblom zdarza się znikać Wszyscy wokół mówili o faiseurs de secrets, ale ani ona, ani jej szwajcarski mąż, Philippe, nie wierzyli w „specjalistów od spraw beznadziejnych
O podwójnej moralności, znaczeniu posagu, aliansach, awansach i mezaliansach w Królestwie Polskim opowiada badaczka obyczajowości tamtych czasów i autorka „Matrymonium. O małżeństwie nieromantycznym” dr Alicja Urbanik-Kopeć.
Pomimo upływu 2,5 tys. lat kobiety nadal toczą swoją walkę, z tym że nie na deskach teatru, tylko w realu. Można się popłakać, ale nie ze śmiechu.
Pochodzenie i szlaki wędrówek legendarnych Hunów i Awarów do niedawna pozostawały zagadką. Dziś wiemy, że pierwsi stepową krew chętnie mieszali z miejscową. Drudzy nie chcieli jej rozcieńczać.
naczyniach. Przypadek 1. Hunowie Spory na temat tego, kim byli Hunowie, toczą się od starożytności. Według Tacyta, pierwszego Europejczyka, który o nich wspominał (w drugiej połowie I w.), pochodzili z okolic dzisiejszego Kazachstanu. Tyle że ten kronikarz nie odróżniał ich od innych tamtejszych
Kiedyś wyroby z dolnośląskiego zagłębia porcelany znała cała Europa. Dzisiaj pozostaną tylko muzea i prywatne kolekcje. Upadła właśnie ostatnia wałbrzyska fabryka. Szkoda miejsc pracy, ale i porcelany żal.
Kristoffa, którego i tak wszyscy tu zwą po staremu „Krzysztofem”. W holu zakładu już czekał dr inż. Andrzej Gniazdowski z wałbrzyskiego Stowarzyszenia Ceramików Polskich, który po raz ostatni chce spojrzeć na zakład, w którym spędził 40 lat. Dyrektorka fabryki Agnieszka Palus powitała
dopiero z czasem dochodzili do wniosku, że to ślepa uliczka. Może lektura książki Zdziebłowskiego naprowadzi tych, którzy w nią skręcili. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Na literę T Polski słownik biograficzny, zeszyt 220 (t. 54/1), pod red. Andrzeja Romanowskiego, Polska Akademia Nauk i Polska Akademia
Czarne wojowniczki z Dahomeju w XIX w. siały postrach wśród okolicznych plemion. W hollywoodzkim filmie „Królowa wojownik” stały się symbolem siły i niezależności. Nie do końca słusznie.
Wielka Piramida w Gizie, wybudowana 4500 lat temu dla faraona Cheopsa, to imponujący monument starożytnej technologii i symbol cywilizacji egipskiej, który niezmiennie wpływa na naszą wyobraźnię.
O tym, dlaczego nie ma w niej mumii faraona, czy jest perfekcyjna pod względem technicznym, jakie skrywa zagadki, no i oczywiście: kto ją zbudował i jak, a przede wszystkim dlaczego na pewno nie byli to kosmici, rozmawiają Agnieszka Krzemińska z Szymonem Zdziebłowskim, autorem właśnie wydanej książki „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności”, w podkaście historycznym „Polityki”.
Szlachetna nić miała swój początek w starożytnych Chinach. Wiła się przez Azję i Europę, budząc emocje i pożądanie. Dziś jej producentkom przyglądają się genetycy.
O sensacyjnym odkryciu najstarszych jaskiniowych śladów hominidów na ziemiach polskich opowiada archeolożka dr Małgorzata Kot.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Czy to prawda, że na trop, który doprowadził was do sukcesu, natrafiliście w magazynach? DR MAŁGORZATA KOT: – Poniekąd. Zaczęło się od weryfikacji badań, które w latach 60. i 70. XX w. prowadził w Dolinie Sąspowskiej warszawski archeolog prof. Waldemar
W rocznicę morderstwa pierwszego prezydenta RP rozmawiamy z prof. Jerzym Kochanowskim o nastrojach tamtych czasów.
prowadzi Agnieszka Krzemińska. Więcej o przedwojennej Rzeczypospolitej w nowym wydaniu „Pomocnika Historycznego”: „Dwie dekady II RP”.
Rzecz dla bibliofila, historia pomników dla cara Aleksandra II, przewodnik po polskich ruinach, opowieść o skazanych i dzieje pewnej słynnej tkaniny z Bayeux.
chodzi o toczącą się od starożytności wojnę na pomniki. Erudycyjnie napisana i bogato zilustrowana opowieść o znaczeniu portretu cesarskiego i symbolice władzy to doskonałe posłowie do wydanego w tym roku Pomocnika Historycznego POLITYKI „Cesarze Rzymu”. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Dla
Niewprawne oko ich nie rozpozna. A są bezcennymi zapisami przeszłości. Ujawniają choćby geniusz starożytnych uczonych. To palimpsesty.
Własność, rolnictwo, miasta i państwa – ich narodziny były dużo bardziej skomplikowane, niż sądziliśmy. Opisująca je „najważniejsza książka dekady” właśnie ukazuje się w Polsce.
Berlin, Drezno, a kilka dni temu Manching – z niemieckich muzeów rabowane są złoto i klejnoty. Straty kulturowe i naukowe są kolosalne. Czy bezcenne kolekcje archeologicznych zabytków da się skutecznie chronić?
Skąd wzięli się Wazowie, dlaczego Szwedzi uważają ich za wybitnych władców i czy rzeczywiście nie mieli żadnych zasług jako polscy władcy.
Próbuję odtworzyć biografię rzeczy, głównie poniemieckich, i zrozumieć ich znaczenie dla poprzednich i obecnych właścicieli – mówi dr Karolina Ćwiek-Rogalska, laureatka Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii Nauki humanistyczne.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Zajmuje się pani widmontologią, co to jest? DR KAROLINA ĆWIEK-ROGALSKA: – To tłumaczenie francuskiej hantologie – sformułowania Jacques’a Derridy, gry słów hanter – nawiedzać i ontologie – nauka o bycie. Chodzi o zajmowanie się tym, co
Ukraina i wycieczki do starożytności: do Egiptu, Grecji i Rzymu.
starożytnika prof. Roberta Garlanda. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Świeże spojrzenie Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę, Serhii Plokhy, tłum. Wojciech Gadowski, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków 2022, s. 512 Autorzy książek na temat dziejów jakiegoś państwa zbyt często starają się odpowiedzieć na niewłaściwe
Fragmenty instrumentów, ryciny, obrazy, niejasne zapisy linii melodycznej. Czy na ich podstawie można zrekonstruować muzykę, której słuchali nasi przodkowie? Archeomuzykolodzy mówią: niewykluczone.
Tegoroczni nobliści otworzyli nam oczy na ewolucję gatunku ludzkiego i na dziwność mikroświata. I dali zachwycające narzędzia do poszerzania wiedzy.
Zapraszamy do rozmowy o wyprawach na koniec świata. Agnieszka Krzemińska tym razem rozmawia z Lechem Będkowskim, pomysłodawcą i redaktorem Pomocników Historycznych „Polityki”.
200 lat temu odczytano hieroglify. Spodziewaliśmy się po starożytnych Egipcjanach mistyki i tajemnicy, tymczasem ich pismo dowodzi, że byli bardzo podobni do nas: praktyczni i rozkochani w życiu.
skomplikowane teksty religijne. To może oznaczać, że albo się te najwcześniejsze zapisy nie zachowały, albo Egipcjanie zapożyczyli ideę pisma z Mezopotamii. Czy było to dzieło jednego geniusza, czy pokoleń myślicieli, pozostanie zagadką. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA Klątwa sensacji Może trochę na siłę
Kiedy wysychające latem rzeki, jeziora i zalewy odkrywały relikty przeszłości, przez chwilę można je było badać. Ostrożnie, ale jak najszybciej. Bo zanim przyjdzie kolejna wielka susza, mogą przestać istnieć.
. A teraz z kolei, w dobie klimatycznego ocieplania – nagle się cofa. Hasan Ahmed Qasim, Ivana Puljiz i Peter Pfälzner, aby zapobiec rozmywaniu odkopanych w trakcie tegorocznej kampanii obiektów, kazali pracownikom pokryć je folią i uszczelnić żwirem. Lecz gdy błękitne płachty zalewała podnosząca się w zbiorniku pod Mosulem woda, myśleli zapewne tylko o jednym: co zastaną, kiedy znów będą mogli tam wrócić. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA
Z czułością dziś myślimy o ośle za sprawą filmu Jerzego Skolimowskiego „IO”. Ale od tysięcy lat emocje człowieka wobec tego zwierzęcia balansują między szacunkiem i pogardą, okrucieństwem i współczuciem, obojętnością i rozczuleniem.
Nie z Azji Środkowej, wschodnioeuropejskich stepów czy z Anatolii, ale z Kaukazu. Nie jedną drogą, tylko dwiema. I bez przemocy. Monumentalne badania genetyczne weryfikują teorie o pochodzeniu Indoeuropejczyków, którzy w Eurazji rozpowszechnili swój język i obyczaje.
Czy sztuczna inteligencja zastąpi człowieka w rekonstruowaniu przeszłości? Nie, ale komputer awansował, i staje się narzędziem, z którego analizami humanistyka musi się liczyć.
przeanalizował obiekty oświetlone ultrafioletem i stwierdził, że najstarsze z nich zostały poddane działaniu ognia ok. 1 mln lat temu. Oczywiście badanie to miało charakter lokalny i teraz trzeba przeprowadzić podobne eksperymenty w innych miejscach, z których pochodzą najstarsze narzędzia i kości. Ale
Co nowego można powiedzieć o tak zamierzchłej historii? Paradoksalnie sporo. A mechanizmy władzy absolutnej przykryte płaszczem republiki do dzisiaj pozostają aktualne.
O dziejach Lizbony i słynnym żaglowcu Royal Navy HMS „Bounty”.
kapitana, wskazując na różne, przedtem pomijane, niuanse. Odbrązawia mit słynnego buntu, jest doskonale udokumentowana i świetnie napisana. Choć ma już niemal 20 lat, jest klasykiem (w haśle poświęconym zdarzeniu na „Bounty” w Wikipedii stanowi jeden z głównych punktów odniesienia), więc dobrze, że w końcu ukazała się po polsku. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA
Czym uwodzi Korea, że na koreanistykę młodzież pcha się drzwiami i oknami, tłumaczą dr Anna Paradowska i prof. Marcin Jacoby.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Z wynikiem 28 osób na jedno miejsce koreanistyka na UW zajęła pierwsze miejsce. Od kiedy trwa ta moda na Koreę? DR ANNA PARADOWSKA: – Choć już dwa lata temu po raz pierwszy stanęliśmy na najwyższym podium w tej uczelnianej „konkurencji”, to 526 osób
Przy okazji 250. rocznicy pierwszego z trzech rozbiorów państwa polsko-litewskiego rozmawiamy z prof. Tadeuszem Cegielskim z Instytutu Historii Sztuki UW, wybitnym znawcą XVIII wieku.
: jak Rzeczpospolita upadała i jakie blizny jej rozbiory po sobie zostawiły. O porozbiorowe traumy i sposób uczenia o XVIII wieku opowiada znawca epoki prof. Tadeusz Cegielski. Pyta Agnieszka Krzemińska.
Aromat perfum Kleopatry. Zapach średniowiecznego zakładu szewskiego. Woń starej biblioteki. Badacze rekonstruują wonie sprzed wieków. Tylko na ile olfaktoryczna podróż w czasie jest możliwa?
Naszym przewodnikiem po dziejach Chin jest dr hab. prof. Uniwersytetu SWPS Marcin Jacoby, sinolog, tłumacz, historyk sztuki, literaturoznawca, autor książek o Chinach i Korei.
Zapraszamy do słuchania naszego nowego podkastu „Polityka o historii”. Gospodarzami rozmów będą Agnieszka Krzemińska, dziennikarka działu naukowego tygodnika „Polityka” oraz portalu projektpulsar.pl, a od września także dr hab. Marcin Zaremba, historyk i juror Nagród
Co prawda Chińczycy nigdy nie stworzyli spójnego kanonu procedur medycznych, ale holistyczne postrzeganie ciała ludzkiego uwiodło skupiony na szczególe Zachód.
Kiedy lokalne konflikty między ludźmi stały się wojnami? Zachowane w ziemi ślady nie dają jednoznacznej odpowiedzi, ale wskazują tropy.
Atest dla kobiecej bielizny zabezpieczającej przed kontaktem z wirusami i bakteriami podczas seksu oralnego wydała – pierwszy raz w historii – szacowna amerykańska instytucja medyczna Food and Drug Administration.
„Dramaturżka” i „adiunktka” coraz częściej tak, ale „kosmetyczek” i „nianiek” wciąż raczej nie? O językowej nierówności płci mówi prof. Jolanta Szpyra-Kozłowska.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Jaką formę pani woli – pani „profesor” czy pani „profesorko”? PROF. JOLANTA SZPYRA-KOZŁOWSKA: – Nie przywiązuję do tego aż tak dużej wagi. Każdy ma swoje przyzwyczajenia i powinien używać formy, z którą się najlepiej czuje. Ale jak
z przyjemnością ze względu na przystępny język, odniesienia do współczesności i ciekawy dobór przykładów, które uświadamiają, w jak wielkim stopniu człowiek wraz z całą stworzoną przez siebie kulturą czy państwowością jest zależny od natury i jej kaprysów. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Unger u Giedroycia
Malować wydatną szczękę czy upiększać? O roli portretów zamawianych u nadwornych artystów dynastii Habsburgów opowiada dr Oskar Rojewski.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Bella gerant alii, tu, felix Austria, nube! – Niech inni prowadzą wojny, ty, szczęśliwa Austrio, żeń się! Ta parafraza Owidiusza dotyczy politycznych mariaży Habsburgów, które pozwoliły im stać się potęgą na przełomie XV i XVI w. OSKAR ROJEWSKI
Nauka mniej lub bardziej świadomie pomijała kobiety. Dopiero ostatnio stara się to naprawić, m.in. szukając śladów pań w dziejach ludzkiej cywilizacji.
(37–68 r.) cesarz od 54 r.
(39–81 r.) cesarz od 79 r.
(51–96 r.) cesarz od 81 r.
(76–138 r.) cesarz od 117 r.
(121–180 r.) cesarz od 161 r.
August nie chciał się starzeć, Neron nie wstydził się grubej szyi, a Hadrian wprowadził modę na bujny zarost. O wizerunkach władców Imperium Romanum opowiada Monika Muszyńska, badaczka portretu rzymskiego.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – Grafik Daniel Voshart, posługując się programami komputerowymi, stworzył fotograficzne podobizny twarzy 54 cesarzy rzymskich. Za pomocą aplikacji wykorzystującej sztuczną inteligencję przetworzył pokazujące ich rzeźby, popiersia i inne dostępne wizerunki. Karnację i
Na terenach ziem polskich nie możemy liczyć na odkrycie obsypanych złotem mumii czy rzymskiej drogi, to jednak nie znaczy, że mieszkamy na archeologicznej pustyni.
zbiegom okoliczności – udało się na nie natknąć. *** Więcej o archeologii polskiej można przeczytać w nowej książce Agnieszki Krzemińskiej „Grody, garnki i uczeni. O archeologicznych tajemnicach ziem polskich”, która 27 kwietnia ukazała się w Wydawnictwie Literackim.
Rozmowa z dr. hab. Marcinem Kojderem o tym, czym ukraiński różni się od innych języków słowiańskich, gdzie i kiedy powstał oraz jak przetrwał brutalną rusyfikację.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA: – W wielu polskich domach zamieszkali uchodźcy mówiący językiem trochę podobnym do naszego, bo słowiańskim, ale wcale nie takim łatwym do zrozumienia. Jakie były jego początki? MARCIN KOJDER: – Powstawanie języków to wielka tajemnica. Nie wiemy, kiedy się pojawiły
Władimir Putin uznaje ukraińskie zabytki za część dziedzictwa historycznego Rosji, co jednak nie powstrzymuje go przed bombardowaniem miejsc, w których się znajdują. Zagrożone zniszczeniami są cenne stanowiska archeologiczne, a grabieżą – zbiory muzealne.
. AGNIESZKA KRZEMIŃSKA *** Więcej niż sport Daniel Lis, Stulecie przeszkód. Polacy na igrzyskach, Agora, 2022, s. 520 Przepis na bestseller jest ponoć banalny. Należy znaleźć fascynujących bohaterów i opisać ich perypetie na tle historycznych wydarzeń. Dokładnie to zrobił Daniel Lis. Jego bohaterami