Niemcy, kliny i PZPR. Recenzujemy nowe książki historyczne

antysemicka czystka w wojsku w 1968 r. i kiedy wprowadzał stan wojenny. Cechy betonu przejawiali pryszczaci okresu stalinowskiego czy profesor pedagogiki Krzysztof Kruszewski, który najście na mieszkanie Jacka Kuronia w marcu 1979 r. skomentował: „Jesteśmy zadowoleni z akcji”. Betonowy umysł nie znosi satyry i żartu, jest zjawiskiem rządów autorytarnych. MARCIN ZAREMBA

Rosja, Bereza i o konkwiście z namysłem. Recenzujemy nowe książki historyczne

snu. Z pewnością już powojenne komunistyczne represje, choć miały głębszą genezę, po części były zemstą za Berezę. Kolejny dowód na długie trwanie struktur i mechanizmów przemocy. Tym bardziej że inspiracją dla obozu w Berezie był powstały rok wcześniej, wiosną 1933 r., hitlerowski obóz koncentracyjny w Dachau. MARCIN ZAREMBA

Nieobiektywny ten obiektyw. Co o nas mówią rodzinne albumy ze zdjęciami

Od portretu trumiennego do selfie z wakacji. O zawartości polskich albumów fotograficznych opowiada prof. Błażej Brzostek.

MARCIN ZAREMBA: – Wycięty scyzorykiem napis „Tu byłem” to przednowoczesny kult samego siebie. Dziś robimy selfie, podtrzymując krzywą wieżę w Pizie. Kiedy tego typu zdjęcia zastąpiły napisy? BŁAŻEJ BRZOSTEK: – Ludzie ciągle je po sobie pozostawiają. Na kamiennych fasadach

Bohaterowie ZSRR, kronika z Treblinki. Nowe książki historyczne

, w którym Polacy mogą się przejrzeć. MARCIN ZAREMBA Rodzinna archeologia Młodzi bohaterowie Związku Radzieckiego. Obrachunek z przeszłością, Alex Halberstadt, przekład Ewa Horodyska, Ośrodek KARTA, Warszawa 2023, s. 331 Próba pogodzenia idyllicznych wspomnień ze świadectwami historycznymi bywa

Ikony buntu. Lech Wałęsa – uparty i konsekwentny

Nowy „Pomocnik Historyczny” o przywódcy „Solidarności”. Marcin Zaremba rozmawia z dr Anną Machcewicz o Lechu Wałęsie w latach 70., jego odwadze, zwolnieniach z pracy i słynnym „skoku przez płot”.

Kopernik bohaterem dekady Gierka

Wielki spektakl władzy w roku kopernikańskim 1973.

kolejnych „świętych” (Lenin, Nowotko) i obchody wydarzeń historycznych (1 Maja, 22 lipca). Tylko na luty 1973 r. – oprócz 500-lecia urodzin Kopernika – partyjni propagandyści zaplanowali też obchody 30-lecia powstania Związku Walki Młodych i 55. rocznicę utworzenia Armii Czerwonej

Przyznaliśmy Nagrody Historyczne! Oto nagrodzone książki, prawdziwe perły

Zacznę od stwierdzenia, że coroczne rozpoczynanie pracy jurora jest dla mnie, a dostrzegam to u wszystkich członków Kapituły, początkiem nowej przygody. Przypomina pracę poławiacza pereł czy poszukiwacza złota – pisze Marian Turski.

epoki, kiedy radykalizm i przemoc były w modzie. MARCIN ZAREMBA Kategoria Prace popularnonaukowe Włodzimierz Mędrzecki, Odzyskany śmietnik. Jak radziliśmy sobie z niepodległością w II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022 Przeszłość to obcy kraj – nawet gdy mówimy o

Nagrody historyczne 2023: nominacje za prace naukowe, popularnonaukowe i debiuty

Poniżej prezentujemy nominacje w kategoriach: Prace naukowe, Prace popularnonaukowe oraz Debiuty w tych kategoriach. W ubiegłym tygodniu ogłosiliśmy nominacje w kategoriach Pamiętniki i Źródła (można się z nimi zapoznać na polityka.pl/nagrodyhistoryczne). Za tydzień, 17 maja, ujawnimy laureatów.

, stworzył grupowy portret polskich komunistów. Byli dziećmi swojej epoki. Nie diabłami, nie aniołami, ludźmi z krwi i kości. MARCIN ZAREMBA Sławomir Łotysz, Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku, TAiWPN Universitas, Kraków 2022 To nowatorskie spojrzenie na dzieje

Nagrody Historyczne 2023: nominacje za pamiętniki i źródła

Prezentujemy nominacje w kategoriach: Pamiętniki i Źródła. Za tydzień zapraszamy do zapoznania się z nominacjami za Prace naukowe, Prace popularnonaukowe oraz Debiuty.

, należą jej się brawa na stojąco. MARCIN ZAREMBA Marian Stecyk, Nad rzekami Syberii. Pamiętnik chłopca z lat 1940–1946. Krasnojarski Kraj, redakcja i opracowanie naukowe Sylwia Szarejko i Marcin Zwolski, Muzeum Pamięci Sybiru, Białystok 2022 Armia Czerwona wkroczyła na wschodnie terytorium

Marzec 1968: kto uruchomił kampanię nienawiści? Kamyk, który poruszył lawinę

Kim byli spin doktorzy kampanii nienawiści 1968 r.? I co na ten temat wiedział naczelny POLITYKI Mieczysław F. Rakowski?

Polok gorszy od diabła. Książki historyczne pod choinkę

Rzecz dla bibliofila, historia pomników dla cara Aleksandra II, przewodnik po polskich ruinach, opowieść o skazanych i dzieje pewnej słynnej tkaniny z Bayeux.

polski Ewa Kochanowska frazę It was Russianed. MARCIN ZAREMBA *** Na marginesie Za kratami, Artur Górski, Prószyński Media, 2022, s. 240 Nie ma co ukrywać: to książka o ludziach z tzw. marginesu, którzy weszli w kolizję z prawem, których przeciętny obywatel (każdego państwa) się boi. Ale też są wśród

My, komuniści. Skąd ten czarny piar? Rozbrajamy mity i stereotypy

Każda partia komunistyczna ma dwoje rodziców: rewolucję październikową i tradycję lokalną. Opowiada o nich Łukasz Bertram, autor książki „Bunt, podziemie, władza. Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956”.

MARCIN ZAREMBA: – „Każdy badacz komunistów i komunizmu stąpa po minowym polu uproszczeń, stereotypów i mitów”, czytam w pańskiej książce. Spróbujmy zatem rozbroić niektóre z nich. Pierwszy z brzegu: komunizm jako żydowski spisek. ŁUKASZ BERTRAM: – Czasem już chciałoby się

Kartka z PRL: było gorzko i zimno. Jeździło się na resztkach paliwa

Jak osłodzić życie i się ogrzać – w PRL to były sprawy kluczowe. Cukier i węgiel budziły duże emocje, bo Polakom często tych towarów brakowało.

Inflacja za Gierka, czyli jak z Polaka zrobić dziada

„Słowo »kurwa« szło z ust do ust. Powtarzano, wykrzykiwano ceny cukru, kaszy, mąki, masła” – tak zareagowano na inflację w czerwcu 1976 r.

. Wówczas wprowadzenie kraju w spiralę inflacyjną zakończyło się rewolucją Solidarności. Gierkowskie obligacje Z punktu widzenia ekonomii błąd popełniony został na samym początku. Było nim anulowanie z dniem 1 marca 1971 r. podwyżki cen z 12 grudnia 1970 r. w sytuacji rosnących pensji (o czym za

Wręczyliśmy Nagrody Historyczne. Te książki trzeba przeczytać!

Książki, które dotarły do puli finałowej, były rozpatrywane pod wieloma aspektami. Liczył się warsztat historyczny, biegłość autora w dotarciu do źródeł, wprowadzenie nowego tematu bądź nowatorskie ujęcie już znanego, sposób argumentacji. I kunszt pisarski.

, docenienie wcześniej pomijanych aktorów wydarzeń, pisanie pod prąd narodowej mitologii jury postanowiło nagrodzić profesora Instytutu Historii PAN Macieja Górnego. MARCIN ZAREMBA *** Najlepszy debiut w kategoriach Monografie, prace naukowe oraz prace popularnonaukowe, publicystyka Maria Ferenc, Każdy

Nagrody Historyczne POLITYKI: nominacje w kategoriach prace naukowe, monografie, prace popularnonaukowe, publicystyka

Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2021 rok w kategorii prace naukowe, monografie, prace popularnonaukowe, publicystyka oraz debiuty w tych kategoriach.

to się odbywało w Łodzi: z jednej strony podkreślano czerwony charakteru miasta, z drugiej wymazywano pamięć o łódzkim getcie. MARCIN ZAREMBA Marcin StasiakPolio w Polsce 1945–1989. Studium z historii niepełnosprawnościTAiWPN Universitas, Kraków 2021 To jest historia, której nikt nie uczy

Prosto z książki

konflikt z władzą”. Dwa lata później zmieniło się wszystko. MARCIN ZAREMBA *** Śledztwo historyczne Sztuka zagrabiona 2. Madonna znika pod szklanką kawy, Włodzimierz Kalicki, Monika Kuhnke, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2021, s. 480 Siedem lat po wydaniu pierwszej części „Sztuki zagrabionej

Jak wymyślono 11 listopada

O pierwszej wojnie światowej, feministkach i początkach niepodległości opowiada Maciej Górny, autor wydanej właśnie książki „Polska bez cudów. Historia dla dorosłych”.

MARCIN ZAREMBA: – Podtytuł książki, „Historia dla dorosłych”, sugeruje treści niecenzuralne. MACIEJ GÓRNY: – Jedyny akt seksualny, który mógłbym mieć na myśli, to miłość własna takich postaci jak Dmowski czy Piłsudski. A mówiąc serio, nie pociąga mnie historia z morałem

Humor PRL

Dlaczego pszczoły z całej Polski zleciały się na zjazd partii? Poczuły lipę. Ten i podobne dowcipy wyrażały opinie obywateli o władzy. Lata 70. to ich złota era.

Ostatnie miesiące dekady Gierka

Schyłek rządów ekipy Gierka rozciąga się między tzw. zimą stulecia (1978/79 r.) a strajkowym latem 1980 r. Po drodze była wizyta w PRL papieża Polaka, zorganizowane przez podziemie obchody katyńskie, VIII Zjazd PZPR i ostatnie niedemokratyczne wybory do Sejmu. Wszystkie one oddziaływały na społeczne nastroje, opinie i postawy.

Programowych przeprowadził sondaż opinii w związku z atakiem zimy. 55 proc. badanych uważało, że doświadczane trudności były skutkiem „niedowładu organizacyjnego”. 34 proc. wskazywało na „trudne warunki atmosferyczne”. Badania z kwietnia 1979 r. pokazywały nieznaczny spadek (1–2

Pamięć o Gierku. Dlaczego stał się symbolem starych, dobrych czasów?

Niespodziewanie Edward Gierek stał się symbolem starych, dobrych czasów. Lata 70. w zbiorowej pamięci jawią się jako kraina dobrobytu i bezpieczeństwa. Nawet ówczesna szynka ma być teraz wzorcem wędliniarstwa.

. Swoje zrobił rygoryzm stanu wojennego oraz największe w dziejach PRL podwyżki cen żywności (od 1 lutego 1982 r.) oraz opału i energii, które spowodowały skokową pauperyzację ludności. Niemal na wszystko obowiązywały kartki, nic więc dziwnego, że okres tzw. bigosowego socjalizmu zaczął się jawić ciut

Prosto z książki

komunistycznych towarzyszy zakończoną licznymi wyrokami śmierci. Jesteśmy dumni z naszej walki o wolność, ale czy bylibyśmy tacy do niej skorzy, gdyby na nas spadły podobne represje, co na Czechów i Słowaków po Praskiej Wiośnie? MARCIN ZAREMBA

Jak kabarety kpiły z władzy

Dyrekcja TVP to mafia sycylijska, gospodarka – bajzel. Tak kabareciarze lat 70. dokładali władzy.

Prof. Andrzej Paczkowski i prof. Paweł Machcewicz o powojennych rozliczeniach ze zbrodniami

O porachunkach i procesach opowiadają prof. Andrzej Paczkowski i prof. Paweł Machcewicz, autorzy książki „Wina, kara, polityka. Rozliczenia ze zbrodniami II wojny światowej”.

MARCIN ZAREMBA: – Symbolem powojennych rozliczeń jest Norymberga. Ale gdy międzynarodowy trybunał rozpoczynał pracę, już zdążyła opaść fala gwałtownej, oddolnej zemsty. Z czego wynikała? ANDRZEJ PACZKOWSKI: – Zjawisko oddolnego odwetu było powszechne. Zaczęło się od akcji organizacji

Nagrody Historyczne POLITYKI: Tegoroczne nominacje w kategoriach: prace naukowe, monografie i prace popularnonaukowe

Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2020 r. w kategoriach: prace naukowe, monografie oraz prace popularnonaukowe, publicystyka.

się porozmawiać. Na przykład w Nozie, malutkiej osadzie na Korsyce, gdzie wyjeżdżał na wakacje z malarką Leonor Fini. MARCIN ZAREMBA Andrzej Friszke, Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892–1920, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020 Autor

Nagrody Historyczne POLITYKI: Tegoroczne nominacje w kategoriach: pamiętniki, źródła i debiuty

Poniżej prezentujemy nominacje w kategoriach: pamiętniki, źródła i debiuty. Za tydzień zapraszamy do zapoznania się z nominacjami za prace naukowe, monografie i prace popularnonaukowe.

„najbardziej nie lubi pedalastwa”. Przypis do biografii Adama. Barański, dziś profesor mediewista, pisze również o tuzach polskiej historiografii: Samsonowiczu, Geremku, Zientarze. MARCIN ZAREMBA Bohdan Korzeniewski, Było, minęło… Wspomnienia, Państwowy Instytut Wydawniczy

W PRL władza też potrafiła się urządzić

Wzrostowi korupcji sprzyja autorytarny, pozbawiony kontroli społecznej model rządzenia. Załatwienie sobie 9 mieszkań za bezcen – to już było. W wykonaniu jednego z sekretarzy KC PZPR.

sprzedaży nieruchomości w Zakopanem. Liczba podejrzanych w tym mieście sięgnęła 50 osób, a łączna kwota łapówek wyniosła blisko 1 mln zł. Ogólnokrajowy charakter miało śledztwo w sprawie przyjmowania korzyści materialnych przez pracowników Państwowej Inspekcji Handlowej. Objęło Poznań, Kraków, Łódź

Prosto z książki

ipeenowską recenzję książki „Dalej jest noc”. Ostro pisze o „rządzących Polską nacjonalistach”. Ważny kontekst jego polemik stanowi polityka historyczna obecnego rządu – ktoś, kto chciałby zrozumieć jej zakłamanie, powinien sięgnąć po książkę Grabowskiego. MARCIN ZAREMBA

Prosto z książki

w sferze obyczajowej za Stalina panował purytanizm, o czym świadczy wypowiedź Władysława Matwina, szefa ZMP: „Teoria »wolnej miłości« nie ma nic wspólnego z moralnością socjalistyczną”. MARCIN ZAREMBA *** Żona, córka i ona sama Żona pianisty, Halina Szpilman, Filip Mazurczak