Poniżej prezentujemy nominacje w kategoriach: Źródła i Debiuty w pracach naukowych i popularnonaukowych. Za tydzień zapraszamy do zapoznania się z nominacjami za Prace naukowe, Prace popularnonaukowe oraz Pamiętniki.
odnaleziono w 1991 r. i teraz niezwykle skrupulatnie wydano. Są lekturą równie przerażającą, co fascynującą. JERZY KOCHANOWSKI *** Polacy na Wschodzie. Historie mówione, red. Dominik Czapigo, Fundacja Ośrodka KARTA, Warszawa 2023 Fundacja Ośrodka Karta i Dom Spotkań z Historią od kilkunastu lat
W połowie kwietnia Jury wyłoniło nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI 2024 za rok 2023.
opublikujemy w POLITYCE z 15 maja oraz na polityka.pl. Skład Jury: dr hab. Barbara Klich-Kluczewska, prof. dr hab. Jerzy Kochanowski, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab. Bożena Szaynok, red. Marian Turski (Przewodniczący), prof. Wiesław Władyka.
Dziękujemy za wszystkie zgłoszenia. Rozpoczynają się prace Jury, które potrwają do końca kwietnia.
książki o tematyce historycznej, dotyczącej najnowszej historii Polski (po 1914 r.): Prace naukowe Prace popularnonaukowe Wydawnictwa źródłowe Pamiętniki, relacje, wspomnienia. Obecny skład Jury: dr hab. Barbara Klich-Kluczewska, prof. dr hab. Jerzy Kochanowski, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab
. Dziennik górnika z 1972 roku, oprac. Ryszard Kaczmarek, Jerzy Kochanowski, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2023, s. 314 W maju 1972 r. na łamach tygodnika POLITYKA ukazał się fragment dziennika „Z ołówkiem w ręku. Wyznania górnika”. Publikacja wywołała furię w Komitecie Centralnym
„Za” – oprócz górali, władz Zakopanego i Tatrzańskiego Parku Narodowego – był PiS i prezydent RP. Szczęśliwie jednak pomysł rozbudowy infrastruktury narciarskiej na Nosalu stanął pod znakiem zapytania.
, by tak rzec, historyczno-mentalny: otóż Zakopane jest miejscem, w którym nie od dziś królują mechanizmy wszechobecnego kumoterstwa (precyzyjnie opisał to prof. Jerzy Kochanowski w znakomitej monografii „»Wolne miasto« Zakopane 1956–1970”). Tyczy to także narciarstwa
Bez ekscentrycznego arystokraty Władysława Zamoyskiego, który został patronem 2024 r., mielibyśmy dziś znacznie mniej powodów do wyjazdów w Tatry.
również i zapisy sfałszować” (Janina Żółtowska). Zamoyski był jednak konsekwentny i 16 lutego 1924 r., po podpisaniu u prezydenta Stanisława Wojciechowskiego aktu donacyjnego, stwierdził: „Dziś najszczęśliwszy dzień w moim życiu. Nie mam już nic”. Jednak dopiero 1 października
Anna Brzezińska – mediewistka i pisarka. Dominik Héjj – dr, politolog, analityk zajmujący się węgierską polityką, twórca portaluwww.kropka.hu. Jerzy Kochanowski – prof. dr hab., historyk, pracownik Wydziału Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego. Tadeusz Kopyś
Polska i Węgry w międzywojennym dwudziestoleciu.
Budapeszcie jego pomnik stanął (i stoi) w jednym z najbardziej prominentnych miejsc, to w Warszawie jego popiersie ulokowano w 1929 r. na dziedzińcu koszar 1. Pułku Artylerii Konnej (pomniczek obecnie stoi w Łazienkach Królewskich). Batory lepiej nadawał się na wspólnego bohatera, zarówno z racji jego
Siedmiogród – historia i mitologia.
(Słowacją, Ukrainą, Rumunią, Jugosławią). Należało stworzyć z nimi i ugruntować przyjazne stosunki. Na terenie Siedmiogrodu mieszka nadal ponad 1 mln osób narodowości węgierskiej (jest to największe skupisko Węgrów poza granicami). Węgrzy siedmiogrodzcy – w odróżnieniu od np. Polaków na byłych
W okowach komunistycznych reżimów.
zachwiania zaufania w narodzie Polskim”. OPR. JERZY KOCHANOWSKI Nie tylko polskie społeczeństwo zachowało się godnie. Ambasador w Budapeszcie Adam Willman informował MSZ w Warszawie w sposób niezgodny z oczekiwaniami Jánosa Kádára (który objął władzę po zdławieniu
laureatów we wszystkich powyższych kategoriach poznamy 14 maja (wtorek). Wyniki opublikujemy w POLITYCE z 15 maja oraz na polityka.pl. Obecny skład Jury: dr hab. Barbara Klich-Kluczewska, prof. dr hab. Jerzy Kochanowski, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab. Bożena Szaynok, red. Marian Turski (Przewodniczący), prof. Wiesław Władyka.
W każdej kategorii (dziale) nagrodami są nagrody pieniężne w wysokości po 10.000 zł brutto dla każdej kategorii (działu). Nagroda za debiut wynosi 7.000 zł brutto.
Klich-Kluczewska profesor Wiesław Władyka dr hab. Bożena Szaynok profesor Dariusz Stola profesor Jerzy Kochanowski redaktor Marian Turski, Przewodniczący Jury II Zasady przyznawania Nagród. §12. Pierwsze posiedzenie Jury odbędzie się w terminie do dnia 31 marca 2024 r. Jury wyłania co najmniej
Rozpoczynamy przyjmowanie zgłoszeń do jubileuszowej, 65. edycji Nagród Historycznych POLITYKI. W każdej kategorii (dziale) nagrodami są nagrody pieniężne w wysokości po 10 000 zł brutto dla każdej kategorii (działu). Nagroda za debiut wynosi 7 000 zł brutto.
. Przyznanie nagród nastąpi w maju 2024 r. Obecny skład Jury: dr hab. Barbara Klich-Kluczewska, prof. dr hab. Jerzy Kochanowski, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab. Bożena Szaynok, red. Marian Turski (Przewodniczący), prof. Wiesław Władyka. Nagrody Historyczne POLITYKI to najstarsza w Polsce nagroda
Wybory parlamentarne 2023 odbędą się 15 października. Oto pełne listy wyborcze wszystkich sześciu komitetów w podziale na okręgi. Jakie nazwiska znalazły się na listach Koalicji Obywatelskiej, Lewicy, Trzeciej Drogi, Bezpartyjnych Samorządowców, Konfederacji i PiS?
, co mężczyzn. Okręg nr 1 (Legnica): Arkadiusz Sikora, Robert Marcin Obaz, Kaja Filaczyńska, Jeremi Adam Hołownia, Joanna Agnieszka Piotrowicz-Dębicka, Rafał Miara, Agnieszka Iga Bem, Magdalena Weronika Czuchryta, Krzysztof Dziarmaga, Piotr Jerzy Paczóski, Leszek Kazimierz Grzyb, Danuta Gajlewicz
Jarosław Centek – dr hab., historyk wojskowości, prof. UMK, pracownik Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jerzy Holzer – prof. dr hab., historyk i politolog. Jerzy Kochanowski – prof. dr hab., historyk, pracownik Wydziału Nauk o Kulturze i Sztuce
Niemiecka codzienność 1939–45: w propagandzie nie ukrywano konieczności wyrzeczeń i ograniczenia stopy życiowej, jednak po zwycięstwie w wojnie cała wspólnota narodowa (Volksgemeinschaft) miała z tego wysiłku profitować przez wieki.
(Zigarettenwährung) wszedł do słowników ekonomicznych. Przelicznik był na przełomie 1944 i 1945 r. następujący: 10 papierosów = 1,5 kg chleba (lub 250 g cukru, 100–150 g mięsa, 75 g masła, 25 g herbaty);30 papierosów = 1 kura;125 papierosów = komplet pościeli;250 papierosów = 1 gęś. JERZY KOCHANOWSKI
Między wrześniem 1939 r. a majem 1945 r. niemiecka poczta polowa dostarczyła ok. 40 mld przesyłek, z czego jedną czwartą stanowiły listy, paczki i telegramy wysłane z frontów.
zagospodarowywane, np. wyżej wspomniany schron w berlińskiej gazowni był domem starców, schroniskiem dla bezdomnych, magazynem, a przed kilku laty został przebudowany na luksusowe lofty. Podobne były losy poniemieckich schronów w Polsce, np. zbudowany w 1942 r. wielopiętrowy bunkier przy ul. Legnickiej we Wrocławiu, zaprojektowany przez miejscowego architekta Richarda Konwiarza, mieści od 2011 r. Muzeum Współczesne Wrocław. JERZY KOCHANOWSKI
często zaskakujące formy pośrednie. Ta świetnie napisana, oparta na rozległej kwerendzie źródłowej książka doprowadzona jest do roku 2022. Obserwując, jak często w bieżącym wyborczym roku Szela jest przywoływany od lewicy po prawicę, ciąg dalszy wydaje się nieunikniony. JERZY KOCHANOWSKI *** Jaki
Obecne władze grożą – ustami ministrów Moskwy i Czarnka – odbieraniem paszportów „tym, którzy szkalują Polskę”. Czy także obywatelstwa? Czym w ogóle było i jest obywatelstwo polskie?
Szwarcprof. dr hab., historyk, emerytowany pracownik naukowy Zakładu Historii XIX w. w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jerzy Zdradadr hab., historyk, emerytowany prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dziennikarze POLITYKI: Marek Henzler, Iwona Kochanowska, Zdzisław Pietrasik, Adam Szostkiewicz. Stroje i detale z epoki odtworzyła art. plastyk Izabela Chełkowska-Wolczyńska, autorka licznych scenografii teatralnych i filmowych.
Chłopiec okrętowy jest już sędziwym emerytem, ale nie chce odpuścić. Od lat pisze do każdego kolejnego przywódcy USA: „Szanowny Panie Prezydencie, zatopiliście mi statek. A za to należy się odszkodowanie”.
trzyma w szufladzie z ważnymi dokumentami. Statek Zwodowany w jugosłowiańskiej stoczni w Rijece 4 marca 1961 r. M/S „Józef Conrad” był w sile wieku (bliźniacze jednostki „Kochanowski” i „Wyspiański” pływały do Ameryki Łacińskiej jeszcze w latach 80.). Pisano
W rocznicę morderstwa pierwszego prezydenta RP rozmawiamy z prof. Jerzym Kochanowskim o nastrojach tamtych czasów.
rozbiorów, niesamowitego rozwoju gospodarki, kultury i nauki, rozpoczęto walkę z analfabetyzmem i brakiem higieny. To wszystko prawda, ale niestety te niesamowite 20 lat miało też ciemne strony, o których chętnie zapominamy, a nie powinniśmy, podkreśla nasz rozmówca prof. Jerzy Kochanowski. Były to
Życie” i portalu popularnonaukowego pulsar. Jerzy Kochanowski – prof. dr hab., historyk, pracownik naukowy Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, redaktor naczelny „Przeglądu Historycznego”. Marek Kornat – prof. dr hab., historyk, pracownik naukowy
Ostatni etap międzywojennej historii Polski.
1937 r. partii centrowych w Stronnictwo Pracy, które odegrało istotną rolę w latach wojny. Wojenna wymiana władzy. Sikorski pielęgnował dobre stosunki z francuskimi politykami, niedarzącymi sanacji sympatią, zwłaszcza po aneksji Zaolzia. Kiedy też 17 września 1939 r. (po napaści 1 września
Dykta w oknie, trociny w piecu, palto pod pierzyną. Im bardziej spadała temperatura, a szyny zawiewał śnieg, tym rzadziej dostawy trafiały do odbiorców, a na początku 1940 r., kiedy zima zaczęła się na dobre, zostały praktycznie wstrzymane.
Częstochowie Franciszek Czekajewski, dysponujący jeszcze na tyle dużym zapasem węgla, że mógł się wręcz podzielić z zamarzającymi wygnańcami z zachodniej Polski, zanotował 1 lutego 1940 r. (-25 st. C): „Z uwagi na opał przesiadujemy tylko w kuchni, jako najcieplejszym zakątku naszego mieszkania
Polacy starają się pomóc sąsiadom z Ukrainy przetrwać zimę. Ale potrzeby są znacznie większe niż możliwości pomocy.
zima, będą jedynym azylem, gdzie można dostać posiłek, ogrzać się i przespać. – Agregatów dla charkowskich schronów przydałoby się co najmniej 120 – mówi Jerzy Jurczyński z fundacji Siepomaga, która niedawno uruchomiła w tym celu zbiórkę. Armia Putina nie potrafi stawić czoła Ukraińcom
Kultura przestała mieć to znaczenie, które miała przed 1989 r. W zakłamanym świecie była potrzebna jak powietrze. W tej chwili tej funkcji nie spełnia, przestaliśmy jej potrzebować na co dzień – mówi Jerzy Jarniewicz, tłumacz i poeta, laureat tegorocznej Nagrody Literackiej Nike.
KINGA STRZELECKA-PILCH: – Można powiedzieć, że uprawia pan niszowe zawody: poeta, tłumacz, nauczyciel akademicki, filolog, przekładoznawca. Zdecydował się pan być na uboczu? JERZY JARNIEWICZ: – Pozwolę sobie powtórzyć, że czytelników poezji współczesnej jest dziś bodaj tylu, ilu Spartan
Nowe książki: „Polskie wojska operacyjne w Układzie Warszawskim”, spowiedź Andrzeja Friszkego oraz „Dzienniki tom II 1939–1949” Stanisława Ossowskiego.
niemiecka, gdyż polska służba jest za droga. Stosunki kolonialne: Niemcy w roli Murzynów. Słowo »Niemiec« jako oznaczenie gatunkowe”. Chyba trudno było mu się z tym pogodzić. JERZY KOCHANOWSKI
Jerzy Giżejewski – dr, geolog, pracownik Zakładu Badań Polarnych i Morskich Instytutu Geofizyki PAN, kierownik XIV i XIX Wyprawy PAN na Spitsbergen, prezes Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi. Piotr Głowacki – prof. dr hab., geofizyk, badacz obszarów polarnych, pracownik
. Ale dla tych przyszłych książka Markiewicza będzie gotowym scenariuszem. Wystarczy kręcić! JERZY KOCHANOWSKI Człowiek imperium Churchill. Opowieść o przegranym zwycięzcy, Nina Smolar, Wydawnictwo Poznańskie 2022, s. 504 Winston Spencer Churchill jest powszechnie uważany za największego Brytyjczyka
To nowe ujęcie historii Warszawy, wolne od przytłaczającej góry faktów, nazwisk i statystyk. Wciągające i nieoczywiste.
”. Jerzy Kochanowski, prof. dr hab., pracownik Wydziału Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego, badacz dziejów najnowszych społeczeństw środkowej Europy, redaktor naczelny „Przeglądu Historycznego”. Krzysztof Kosiński, dr hab., prof. w Instytucie Historii PAN, autor m.in
łódzkich zakładach włókienniczych premier Jaroszewicz ogłosił wycofanie się z grudniowych podwyżek cen z dniem 1 marca. 3.03. – pierwsze od 14 lat spotkanie na linii władze–Kościół; prymas Polski kard. Stefan Wyszyński rozmawiał z premierem Jaroszewiczem o normalizacji stosunków. 22.03
Gdyby szukać materialnego symbolu gierkowskiej dekady, Polski Fiat 126p byłby jak znalazł. To za sprawą tego małego autka zaczęła się w PRL era masowej motoryzacji. Bo samochód – obok własnego mieszkania – miał być najbardziej widomym znakiem dobrobytu Polaków.
autostradę A1 i drogę ekspresową S8 dożywa swych dni. Na sierpień 2021 r. zaplanowano rozbiórkę ostatniego 7-kilometrowego odcinka. IWONA KOCHANOWSKA Przedpłaty. Fiata 126 Polacy po raz pierwszy zobaczyli jesienią 1972 r. na wielkim pokazie przed warszawskim Pałacem Kultury. Nowe auto zachwalał
Już w 1959 r. zaczęło kursować po Polsce powiedzonko, że „za Gomułki – suche bułki”. Edward Gierek wyciągnął naukę z losów poprzednika i za cel postawił sobie dołożenie do pieczywa możliwie grubego plastra szynki. Kiedy zawiódł oczekiwania społeczeństwa, sam musiał odejść.
1975 r. 168 mld zł, a 1978 r. – 270 mld zł). W rezultacie rolnik dostawał w połowie dekady za 1 kg żywca 41 zł, a 1 kg łopatki kosztował w sklepie 42 zł; cena skupu 100 kg zboża wynosiła 600 zł, a takiej samej ilości chleba – 100 zł mniej. Nic też dziwnego, że część chłopów rezygnowała z
Polskie społeczeństwo miało olbrzymie doświadczenie w różnorodnych nielegalnych działaniach ekonomicznych, jednak dopiero w cieplarnianych warunkach lat 70. nieformalne inicjatywy gospodarcze obywateli PRL zaczęły przybierać – zgodnie z duchem czasu – nowoczesne formy.
zwiększyły się również wskutek reformy sklepów walutowych. 1 stycznia 1974 r. rozpoczęło działalność Przedsiębiorstwo Eksportu Wewnętrznego Pewex, które nie tylko przejęło od Banku PeKaO „działalność handlową w zakresie eksportu wewnętrznego”, ale również błyskawicznie stworzyło gęstą sieć
licznych prac z zakresu historii Europy XX w. Karol Jałochowski – fizyk, popularyzator wiedzy naukowej, publicysta POLITYKI. Jerzy Kochanowski – prof. dr hab., pracownik Wydziału Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego, badacz dziejów najnowszych społeczeństw środkowej Europy
Trzecia Rzesza: dwanaście lat tysiącletniego imperium.
kary więzienia zostali uwolnieni do końca lat 50. Zabudowania obozowe służyły po 1948 r. jako schronienie dla uciekinierów i wypędzonych, w 1965 r. powstało Miejsce Pamięci KZ Dachau, odwiedzane corocznie przez ok. 800 tys. osób. JERZY KOCHANOWSKI Kampania na zachodzie (1940) przyniosła
wielki projekt o Niemcach w tużpowojennej Polsce. Ale też niezależność, zwalczanie naukowej zaściankowości, czasami kontrowersyjne, ale zawsze przemyślane, wyrażane z analityczną precyzją sądy przysporzyły mu niemałe grono wrogów, a po 2015 r. stał się dla władz „historykiem wyklętym”. Tym bardziej będziemy o nim pamiętać. JERZY KOCHANOWSKI
Protest „pandemiczny” przedsiębiorców rozpoczął się od Podhala. Tamtejsza społeczność ma długie doświadczenie w rozgrywkach z władzą.
przy tym specjalnej uwagi na kwestie urbanistyczne i architektoniczne. Jak pisał Jerzy Lohmann, „budował każdy, kto dysponował placem i pieniędzmi. Ten ostatni warunek zresztą, niestety, nie był konieczny. Stąd powstało mnóstwo prymitywnych drewnianych bud (…) obliczonych na łatwy zysk i
Nagroda za najlepszą pracę magisterską o PRL trafia w ręce Krzysztofa Bielawskiego za pracę pt. „Destrukcja cmentarzy żydowskich na terenach obecnej Polski po 1933 roku”.
bardzo wysoki. Zwracała uwagę olbrzymia różnorodność tematyczna i metodologiczna. Jury obradowało w składzie: dr Barbara Klich-Kluczewska (UJ), prof. Jerzy Kochanowski (UW), prof. Marcin Kula (Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie), prof. Wiesław Władyka – przewodniczący (UW i POLITYKA) oraz red. Marian Turski (POLITYKA). Laureatowi gratulujemy, a pozostałym uczestnikom dziękujemy za udział w konkursie.
przyczyny i geografię, ofiary i bohaterów, naukę i głupotę. JERZY KOCHANOWSKI *** Florencka furia Medyceusze. Tajemnica Montefeltra, Marcello Simonetta, tłumaczenie Alicja Bruś, Rebis, Poznań 2020, s. 288 Bezwzględna walka o władzę w renesansowej Italii stała się kanwą niejednej powieści. W tym
Dziękujemy za zgłoszenia do tegorocznej Nagrody im. M.F. Rakowskiego. Rozpoczynają się prace jury. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi w pierwszym tygodniu grudnia.
. Jerzy Kochanowski (UW), prof. Marcin Kula (Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie), prof. Wiesław Władyka (UW i „Polityka”) oraz red. Marian Turski („Polityka”).
Rok akademicki, który lada dzień zacznie się w prawie 400 polskich uczelniach, będzie niezwykły. Kontakty studentów z ich nauczycielami staną się głównie wirtualne.
!”. – Zastanawiam się, jak wybiorę uczestników seminariów dyplomowych – przyznaje prof. Jerzy Kochanowski, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego. – Zawsze przychodzili na spotkanie, rozmawialiśmy, o czym i dlaczego chcieliby pisać prace właśnie u mnie. Rachunek zysków Skoro ograniczenia w
112 przedstawicieli środowisk naukowych apeluje w sprawie zapobiegania agresji przeciwko mniejszościom.
Polskiego UW Ewa Wróblewska-Trochimiuk, Instytut Slawistyki PAN Natalia Judzińska, Instytut Slawistyki PAN Jerzy Kochanowski, Instytut Historii Sztuki UW Stanisław Obirek, Ośrodek Studiów Amerykańskich UW Shoshana Ronen, Wydział Orientalistyczny, UW Marek Janicki, Instytut Historyczny UW Mikołaj Ratajczak
W Sopocie rządzą Demokraci, a w Zakopanem – Republikanie.
, pensjonatach Halama, Orlik (ZAiKS), Astoria (literaci), Diana. Prof. Kochanowski tylko o nich wspomina, ale nic ponadto. A przecież wieczorem, po nartach, tam tętniło życie umysłowe i towarzyskie. Tam spotykała się warszawka. Wybitny tłumacz Jerzy Lisowski, komentator sportowy Bogdan Tomaszewski
„A może musimy mieć lodowate stosunki z Rosją? W zasadzie żyjemy z tego, że mamy lodowate stosunki! Przecież nasza obsesja na temat własnego znaczenia skazuje nas na walkę z państwami ościennymi” – Andrzej Stasiuk (2011). „Dawniej Rosjanie bardzo często mówili o Polsce, obecnie to Polacy bardzo wiele mówią o Rosji. Bez wzajemności. Polska przestała interesować Rosjan. W ich świadomości Polski nie ma na mapie Europy” – Wiktor Jerofiejew (2012).
. I odwrotnie – Rosjanie umieszczają Polskę na czele swoich wrogów, co prawda dopiero na szóstym miejscu – po USA, Ukrainie, Wielkiej Brytanii, Łotwie i Litwie (badania Centrum Lewady, 2019). Dla Polaków Rosja jest wrogiem nr 1. A przecież początki stosunków polsko-ruskich były
Po co nam antyk i dlaczego warto uczyć się łaciny właśnie w czasach, gdy świat się wali, tłumaczy prof. Katarzyna Marciniak.
prezentacji – znała i lubiła łacinę. Kolejny, tym razem patriotyczny argument w dyskusji o łacinie i antyku w edukacji – są ważne w poznawaniu kultury polskiej.Śmiało można powiedzieć, że bez nich nie zrozumiemy nie tylko Kochanowskiego, ale też Mickiewicza, Sienkiewicza czy Herberta. Tuwim w
., dyrektor oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Andrzej Fedorowicz – dziennikarz i publicysta, popularyzator historii. Andrzej Garlicki – prof. dr hab., znawca dwudziestolecia międzywojennego, wieloletni członek kolegium tygodnika POLITYKA. Jerzy Kochanowski – prof. dr hab
Można się spierać, czy wojenne i powojenne ucieczki, migracje, wypędzenia, wymiany i deportacje dotknęły 30 czy 50 mln ludzi. Kogo nazwać wypędzonym, kogo przymusowo wysiedlonym, a kogo tylko przesiedleńcem; kto jest bardziej poszkodowany i komu należy się odszkodowanie. Jedno jest tylko wspólne – ostatnie spojrzenie na opuszczany dom.
mogą być przymusowe migracje (np. ewakuacja 1 mln mieszkańców Kongresówki w latach 1914–15) lub że możliwa jest planowa eksterminacja całego narodu. W 1915 r. władze tureckie postanowiły przesiedlić Ormian ze wschodniej Anatolii na Pustynię Syryjską. Do dziś nie wiadomo, ile było ofiar masowych