Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Historia

Bunt skazanych. Mijają 73 lata od wybuchu powstania w getcie warszawskim

Powstancy pojmani przez Niemcow. Powstancy pojmani przez Niemcow. Forum
19 kwietnia 1943 r. zaczęło się w warszawskim getcie pierwsze miejskie powstanie zbrojne w okupowanej Europie. Czy rzeczywiście było to powstanie?
Płonące getto, Warszawa, kwiecień 1943 r.ULLSTEINBILD/BEW Płonące getto, Warszawa, kwiecień 1943 r.

Marek Edelman powiedział piszącemu te słowa: „Powstanie to jest rzecz planowana z zakreślonymi celami do osiągnięcia w pierwszym uderzeniu, w drugim itd. A my… czekaliśmy na atak Niemców, ponieważ planowaliśmy obronę getta. Decyzja zapadła 18 kwietnia o godzinie 6 wieczorem na ul. Zamenhofa, gdzie zebrała się szczątkowa już wówczas Komenda Główna Żydowskiej Organizacji Bojowej. Decyzja zapadła i wszyscy komendanci obwodów otrzymali rozkazy, ponieważ widzieliśmy, że akcja niemiecka lada godzina się rozpocznie, bowiem getto już było całkowicie obstawione”.

O brzasku, 19 kwietnia, wkroczyło przez jedną z bram 850 esesmanów i 16 oficerów Waffen-SS.

Bojowiec Simcha Rotem – „Kazik” Ratajzer wspomina: „Około godziny czwartej zobaczyliśmy nadciągające niemieckie wojsko od strony Nalewek. Czołgi, samochody pancerne, armatki i kolumny esesmanów na motocyklach. »Idą jak na wojnę« – powiedziałem do stojącej obok mnie dziewczyny. Poczułem, jak bardzo jesteśmy słabi, jak nikłe są nasze siły. Mieliśmy tylko rewolwery i granaty. Ale… w końcu trzeba się z nimi policzyć”.

Wspominał Chaim Frymmer: „Gdy policjanci żydowscy (którzy stanowili żywą osłonę dla Niemców) przemaszerowali przez ulicę, poczęła posuwać się niemiecka kolumna, zmotoryzowana i dobrze wyposażona. Rozkaz, który otrzymałem, brzmiał: gdy środek kolumny będzie znajdował się koło balkonu, należy rzucić w nich granat, co będzie sygnałem do rozpoczęcia akcji. (…) Z mego balkonu widziałem całą ich bezradność. (…) Wśród hałasu, zgiełku i krzyków rannych usłyszeliśmy pełen zaskoczenia okrzyk jednego z Niemców: »Juden haben Waffen! Juden haben Waffen! (Żydzi mają broń!)«”.

Niemców czekała długa i ciężka walka.

Polityka 16.2013 (2904) z dnia 16.04.2013; Historia; s. 19
Reklama