Osoby czytające wydania polityki

Wiarygodność w czasach niepewności

Wypróbuj za 11,90 zł!

Subskrybuj
Historia

Popisy przy kielichu

Sympozjon, czyli zawody przy winie

Tak mógł wyglądać sympozjon Tak mógł wyglądać sympozjon bridgemanart.com / Corbis
Starogrecki sympozjon nie był zwykłą ucztą czy orgią. Nocne picie wina przez arystokratów miało sprawdzać ich kulturalne kompetencje, służyć uprawianiu polityki oraz edukować młodych członków elity.
Skyfos ze sceną mitologiczną z V w. p.n.e.Leemage/Getty Images Skyfos ze sceną mitologiczną z V w. p.n.e.

W trakcie wykopalisk w ateńskiej dzielnicy Kifissia archeolodzy natrafili na grób z V w. p.n.e., a w nim na rozbity kubek z imionami sześciu osób. Nie byłaby to specjalna rewelacja, gdyby nie imię Peryklesa (495–429 r. p.n.e.). Potwierdzeniem, że skyfos o dwóch uszkach rzeczywiście należał do ateńskiego męża stanu, jest obecność wyjątkowo rzadkiego imienia jego starszego brata Arifona. Według epigrafika Angelosa Matthaiou, kubka używano do picia wina na sympozjonie, a imiona zapisano zgodnie ze starszeństwem uczestników. Być może osoba, która wydrapała graffiti w celu upamiętnienia spotkania przy alkoholu, była wręcz pod jego wpływem, bo w słowie Perykles pierwotnie popełniła błąd. Jeśli nie jest to falsyfikat – jak kubek znaleziony w Olimpii w latach 50. z napisem „należę do Fidiasza” – to mielibyśmy pierwszy zabytek związany z życiem codziennym tak ważnej postaci historycznej i dowód na to, że reformator demokracji ateńskiej bywał na sympozjonach.

Wbrew pozorom sympozjon nie przypominał wystawnych uczt królewskich, które miały pokazać zamożność ich organizatora i zjednać mu stronników. Po pierwsze – nie serwowano na nim wystawnych potraw, po drugie – wszyscy uczestnicy, mimo różnic społecznych i majątkowych, na czas biesiady stawali się sobie równi. Całonocne picie wina, któremu oddawały się elity, było zjawiskiem o ogromnym znaczeniu dla rozwoju greckiej kultury. Jedna z najstarszych inskrypcji greckich z VIII w. p.n.e. pochodzi z czary sympozjalnej z wyspy Ischia koło Neapolu i brzmi: „Jestem czarą Nestora, z której wygodnie się pije, kto zaś się z niej napije, tego natychmiast ogarnie pragnienie zesłane przez pięknie uwieńczoną Afrodytę”. Epigram dowodzi, że utwory poetyckie tej epoki powstały z myślą o sympozjonie, który jeszcze przez kolejne 300 lat stanowił ważny ośrodek powstawania literatury.

Polityka 38.2014 (2976) z dnia 16.09.2014; Nauka; s. 62
Oryginalny tytuł tekstu: "Popisy przy kielichu"
Reklama