Osoby czytające wydania polityki

„Polityka” - prezent, który cieszy cały rok.

Pierwszy miesiąc prenumeraty tylko 11,90 zł!

Subskrybuj
Historia

Sanacja wedle piłsudczyków

Niezdrowa sanacja

Józef Piłsudski z oficerami I Brygady w Belwederze, 1926 r. Józef Piłsudski z oficerami I Brygady w Belwederze, 1926 r. Reprodukcja FoKa / Forum
Zamach majowy pozwolił przejąć władzę środowisku sfrustrowanych piłsudczyków, którzy pragnęli uzdrowić państwo. Przyjęte przez nich metody naprawy postawiły jednak znak zapytania nad ich dorobkiem.
Edward Śmigły-Rydz na plakacie propagandowym z 1936 r.Wikipedia Edward Śmigły-Rydz na plakacie propagandowym z 1936 r.

Urodzili się w większości w latach 80. lub w pierwszej połowie lat 90. XIX w. Ich przywódca, którego nazywali Dziadkiem, przyszedł na świat w 1867 r. Pochodzili przeważnie z warstwy średniej, w sporej części ze zbiedniałego ziemiaństwa. W zdecydowanej większości mieli maturę, co na początku XX w. było wyróżnikiem wykształcenia i kontaktu z kulturą. Byli rozbudzeni intelektualnie, chociaż żadnego z nich nie można uznać za intelektualistę. Wcześnie zaczynali działalność konspiracyjną, paramilitarną lub harcerską. Na studiach nie byli wybitnymi studentami: często zmieniali kierunki studiów, większość ich nie ukończyła. Józef Piłsudski zdołał zaliczyć jedynie pierwszy rok medycyny na uniwersytecie w Charkowie, nim go wyrzucono i zesłano na Syberię. A Kazimierz Sosnkowski uciekł do Galicji przed aresztowaniem przez rosyjską policję, nie skończywszy nawet pierwszego semestru architektury w Warszawie. Byli jednak wśród nich i doktorzy filozofii, nauczyciele gimnazjalni czy lekarze, a nieco starszy – i raczej już ich współpracownik niż członek środowiska – Kazimierz Bartel był jednym z pierwszych w Austrii doktorów nauk technicznych; jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej otrzymał tytuł profesorski i został kierownikiem Katedry Geometrii Wykreślnej na Uniwersytecie Lwowskim.

Wszyscy odebrali podobne wychowanie: patriotyzm, kult walki o Polskę, pamięć o narodowych powstaniach, wielka polska literatura. Józef Piłsudski był pod tym względem dość typowy, ze swoim przyzwyczajeniem do lektury przed snem poezji Juliusza Słowackiego. Byli po młodopolsku dość egzaltowani. Ukształtował ich duch czasu – modernizm z przełomu XIX i XX w. i przekonanie, że siłą woli i determinacją można przenosić góry.

Nie byli mocno zorientowani ideologicznie. Wystarczało im poczucie patriotyzmu.

Polityka 20.2016 (3059) z dnia 10.05.2016; Historia; s. 66
Oryginalny tytuł tekstu: "Sanacja wedle piłsudczyków"
Reklama