Historia

Czerwiec z Grudnia

Radom 1976: kryzys kontrolowany

Radom, 25 czerwca 1976 r. Wóz milicyjny z armatkami wodnymi do rozpędzania tłumu. Radom, 25 czerwca 1976 r. Wóz milicyjny z armatkami wodnymi do rozpędzania tłumu. Archiwum Solidarności / East News
Przygotowując podwyżkę cen żywności w czerwcu 1976 r., władze PRL pamiętały o tragicznym doświadczeniu grudnia 1970 r.
Tłum zebrany pod budynkiem Komitetu Wojewódzkiego PZPR.PAP Tłum zebrany pod budynkiem Komitetu Wojewódzkiego PZPR.

Piątek 25 czerwca 1976 r. był upalny, atmosfera jednak daleka od wakacyjnej z powodu gwałtownego skoku ciśnienia, który Polacy zawdzięczali premierowi Piotrowi Jaroszewiczowi. 24 czerwca poinformował społeczeństwo o drastycznej podwyżce cen żywności. Ceny podstawowych artykułów żywnościowych w zasadzie nie zmieniły się od lat: zaraz po objęciu rządów na początku 1971 r. ekipa Edwarda Gierka ogłosiła czasowe zamrożenie cen, a następnie – zmuszona – wycofała się z podwyżki, którą próbował wprowadzić Władysław Gomułka w grudniu 1970 r., prowokując robotnicze protesty na Wybrzeżu.

Utrzymywane bez zmian niskie ceny podstawowych artykułów żywnościowych przy rosnących w pierwszej połowie lat 70. pensjach Polaków przyczyniały się do urzeczywistnienia programu partii, zawartego w chwytliwym haśle VI Zjazdu PZPR „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”. Zamrożone ceny okazały się jednak dynamitem podłożonym pod fundament gierkowskiej drugiej Polski: ludzie ruszali do sklepów na każdą pogłoskę o podwyżce. Ustępstwo władz w 1971 r. umocniło społeczne przekonanie, że poziom cen zależy wyłącznie od woli politycznej rządzących i nie ma nic wspólnego z rachunkiem ekonomicznym. Eksperci zgadzali się, że podwyżka cen była uzasadniona i powinna nastąpić najpóźniej w 1973 r.

Ceny żywności, w szczególności mięsa, stały się dla władz PRL problemem, którego rozwiązanie ciągle przekładano. „W naszych dyskusjach unikamy słowa, które rodzi strach, choć dobrze wiemy, o co chodzi – obrazowo wspominał atmosferę w kierownictwie partii Józef Tejchma.

Polityka 26.2016 (3065) z dnia 21.06.2016; Historia; s. 58
Oryginalny tytuł tekstu: "Czerwiec z Grudnia"
Reklama