Japońska Norymberga
Japońska Norymberga. Proces tokijski 1948 r. i niesprawiedliwość zwycięzców
Ukaranie japońskich zbrodniarzy wojennych alianci uzgodnili na konferencji w Poczdamie latem 1945 r. W praktyce jednak o wszystkim decydowali niemal jednostronnie Amerykanie. Prawo mianowania sędziów, spośród kandydatów wysuniętych przez sprzymierzonych, oddano w ręce gen. Douglasa MacArthura, kierującego amerykańską administracją okupacyjną w Japonii. W styczniu 1946 r. powołał on Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu. Następnym krokiem było mianowanie jego członków, w sumie jedenastu, reprezentujących: USA, ZSRR, Wielką Brytanię, Chiny, Francję, Holandię, Kanadę, Australię, Nową Zelandię, Indie i Filipiny.
Akt oskarżenia, tak samo jak w przypadku Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze, opierał się na trzech kategoriach przestępstw: przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych oraz przeciwko ludzkości. Dominacja Amerykanów sprawiła, że najwięcej miejsca poświęcono agresji na Stany Zjednoczone i wojnie na Pacyfiku oraz zbrodniom popełnionym na amerykańskich i europejskich jeńcach wojennych, a także cywilach z tego kręgu kulturowego. W efekcie najbardziej masowe i najstraszliwsze zbrodnie Japończyków w Chinach, na Filipinach i na innych podbitych terenach w Azji znalazły się na marginesie, a niektóre w ogóle nie zostały wymienione (jak te popełnione w Korei i na Tajwanie czy niewolnicza praca setek tysięcy Koreańczyków na wyspach japońskich). Rażące było nieuwzględnienie w składzie trybunału sędziego z Korei. Miliony Azjatów z Indonezji, Malajów, Indochin i Birmy, którzy cierpieli w czasie japońskiej okupacji, reprezentowali sędziowie z Wlk. Brytanii, Francji i Holandii, państw wciąż sprawujących kolonialne panowanie nad tymi krajami. Jak zauważył japoński badacz Madoka Futamura, proces tokijski nie miał szansy stać się fundamentem pojednania między Japonią a jej azjatyckimi sąsiadami, którzy do dzisiaj domagają się bardziej otwartego i jednoznacznego stanowiska Kraju Wiśni w kwestii popełnionych w czasie wojny zbrodni (m.