Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Historia

Japońska Norymberga

Japońska Norymberga. Proces tokijski 1948 r. i niesprawiedliwość zwycięzców

Oskarżony gen. Sadao Araki (w latach 1939–40 starszy radca rządowy) w drodze na rozprawę, Tokio, 1 listopada 1948 r. Uznany za winnego i skazany na dożywotnie więzienie. Zwolniony w 1955 r. Oskarżony gen. Sadao Araki (w latach 1939–40 starszy radca rządowy) w drodze na rozprawę, Tokio, 1 listopada 1948 r. Uznany za winnego i skazany na dożywotnie więzienie. Zwolniony w 1955 r. Carl Mydans/The LIFE Picture Collection / Getty Images
12 listopada 1948 r. w Tokio zakończył się proces, który był odpowiednikiem sądu nad przywódcami III Rzeszy. Okazał się jednak nadużyciem sprawiedliwości.
Sędziowie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego dla Dalekiego Wschodu. W pierwszym rzędzie od lewej: Lord Patrick (Wlk. Brytania), John P. Higgins (USA), William Webb (Australia), Mei Ju-ao (Chiny), I.M. Zaryanow (Rosja); w drugim rzędzie od lewej: Edward Stuart McDougall (Kanada), Bernard Victor Röling (Holandia), Henri Bernard (Francja) i Erima Harvey Northcroft (Nowa Zelandia).Keystone-France/Gamma-Rapho/Getty Images Sędziowie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego dla Dalekiego Wschodu. W pierwszym rzędzie od lewej: Lord Patrick (Wlk. Brytania), John P. Higgins (USA), William Webb (Australia), Mei Ju-ao (Chiny), I.M. Zaryanow (Rosja); w drugim rzędzie od lewej: Edward Stuart McDougall (Kanada), Bernard Victor Röling (Holandia), Henri Bernard (Francja) i Erima Harvey Northcroft (Nowa Zelandia).

Ukaranie japońskich zbrodniarzy wojennych alianci uzgodnili na konferencji w Poczdamie latem 1945 r. W praktyce jednak o wszystkim decydowali niemal jednostronnie Amerykanie. Prawo mianowania sędziów, spośród kandydatów wysuniętych przez sprzymierzonych, oddano w ręce gen. Douglasa MacArthura, kierującego amerykańską administracją okupacyjną w Japonii. W styczniu 1946 r. powołał on Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu. Następnym krokiem było mianowanie jego członków, w sumie jedenastu, reprezentujących: USA, ZSRR, Wielką Brytanię, Chiny, Francję, Holandię, Kanadę, Australię, Nową Zelandię, Indie i Filipiny.

Akt oskarżenia, tak samo jak w przypadku Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze, opierał się na trzech kategoriach przestępstw: przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych oraz przeciwko ludzkości. Dominacja Amerykanów sprawiła, że najwięcej miejsca poświęcono agresji na Stany Zjednoczone i wojnie na Pacyfiku oraz zbrodniom popełnionym na amerykańskich i europejskich jeńcach wojennych, a także cywilach z tego kręgu kulturowego. W efekcie najbardziej masowe i najstraszliwsze zbrodnie Japończyków w Chinach, na Filipinach i na innych podbitych terenach w Azji znalazły się na marginesie, a niektóre w ogóle nie zostały wymienione (jak te popełnione w Korei i na Tajwanie czy niewolnicza praca setek tysięcy Koreańczyków na wyspach japońskich). Rażące było nieuwzględnienie w składzie trybunału sędziego z Korei. Miliony Azjatów z Indonezji, Malajów, Indochin i Birmy, którzy cierpieli w czasie japońskiej okupacji, reprezentowali sędziowie z Wlk. Brytanii, Francji i Holandii, państw wciąż sprawujących kolonialne panowanie nad tymi krajami. Jak zauważył japoński badacz Madoka Futamura, proces tokijski nie miał szansy stać się fundamentem pojednania między Japonią a jej azjatyckimi sąsiadami, którzy do dzisiaj domagają się bardziej otwartego i jednoznacznego stanowiska Kraju Wiśni w kwestii popełnionych w czasie wojny zbrodni (m.

Polityka 47.2018 (3187) z dnia 20.11.2018; Historia; s. 59
Oryginalny tytuł tekstu: "Japońska Norymberga"
Reklama