Sięgnijmy w głąb
Rodzina z niepamięci, Zbigniew Gluza, Ośrodek Karta, Warszawa 2020, s. 184
Zbigniew Gluza, szef Ośrodka Karta, dokumenującego najnowszą historię Polski i naszego regionu, wziął się za relacjonowanie losów własnej rodziny. Wyszła z tego fascynująca historia, która rozpoczyna się od wsi Borki koło Skarżyska-Kamiennej i prowadzi nas przez Francję, Afrykę Północną i Szkocję, a z drugiej strony przez nazistowskie obozy koncentracyjne aż do PRL lat 80. Książka, jak to wydawnictwa Karty, nie jest opowieścią linearną, lecz zbiorem relacji i dokumentów, dzięki którym możemy i te doniosłe, i te codzienne zdarzenia oglądać jak pod lupą.
Mnie najbardziej poruszyła korespondencja aresztowanego w 1985 r. za działalność opozycyjną autora, pokazująca więzienną codzienność i tęsknotę za bliskimi. A zaciekawiły perypetie jego wuja Tadeusza Gluzy przy werbowaniu do polskiej armii na Zachodzie pojmanych przez aliantów w Algierii jeńców Polaków. Ta książka jest zachętą dla nas wszystkich: nie zwlekajmy z dokumentowaniem naszych rodzinnych losów póki żyją ich świadkowie. Warto sięgnąć w głąb, odnaleźć swoje prawdziwe korzenie. Dzięki temu lepiej zrozumiemy się sami.
ŁUKASZ LIPIŃSKI
***
Europa w budowie
Plan Marshalla. Postawić świat na nogi, Benn Steil, tłumaczenie Katarzyna Bażyńska-Chojnacka i Piotr Chojnacki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020, s. 714
Plan Marshalla jest prawdopodobnie najsłynniejszym programem pomocowym w nowożytnej historii. W latach 1948–52 Stany Zjednoczone przeznaczyły na odbudowę krajów Europy Zachodniej od 13 do 15 mld dol., co dało gospodarkom impuls rozwojowy i pomogło umocnić demokratyczne rządy. Książka Steila jest relacją zniuansowaną, bazującą na różnorodnych (nie tylko amerykańskich) materiałach archiwalnych.