Miecz i złoto
Życie średniowiecznego rycerza, Frances Gies, przekład: Grzegorz Siwek, Znak Horyzont 2021, s. 416
Wbrew nieco frywolnej okładce (na której wydawca umieszcza informację, że „serię poleca George R.R. Martin”, znany autor fantasy), książce Francis Gies bliżej do poważnej monografii niż pracy popularnej. Czytelnik, nawet ten dobrze zorientowany w temacie, znajdzie w niej mnóstwo informacji o życiu codziennym rycerzy, ich pochodzeniu, uzbrojeniu, sposobach wojowania, wielu rodzajach feudalnych zależności. Autorka patrzy na swoich bohaterów głównie przez pryzmat demografii i pieniądza, a opisywane zjawiska przedstawia na przykładzie kilku niezwykle interesujących biografii postaci, takich jak Wilhelm Marshal (mistrz walk turniejowych) czy John Fastolf (bohater słynnej bitwy o śledzie). Miłośnik dawnej książki znajdzie tu też przepyszny rozdział „Trubadurzy i literatura rycerska”, systematyzujący wiedzę o przedmiocie mającym podstawowe znaczenie dla historii całej europejskiej literatury. Z drugiej strony, konieczne w takiej syntezie rozdziały o krucjatach i zakonach rycerskich składają się głównie z powtórzeń opinii przytaczanych już wielokrotnie – widać tu trochę, że praca, wydana po raz pierwszy w 1984 r., siłą rzeczy nie może przedstawić najnowszych badań i ujęć. Książkę zamyka piękne i prawdziwe zdanie: „Wielu średniowiecznych rycerzy było Rolandami, a tylko nieliczni Galahadami”. Z pewnością warto ją przeczytać, żeby dojść do tej konkluzji.
JAN M. DŁUGOSZ
***
Robota przez stulecia
Praca. Historia tego, jak spędzamy swój czas, James Suzman, przekład: Filip Filipowski, Wydawnictwo Zysk i S-Ka 2021, s. 496
Autor jest antropologiem i zadaje pytania, które historykom i ekonomistom nie przychodzą do głowy.