Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Historia

Bezradny Wuj Sam

Bezradny Wuj Sam. Jak 75 lat temu sfałszowano wybory do Sejmu

Zdjęcie Władysława Gomułki i hasła komunistycznego bloku demokratycznego na ul. Piotrkowskiej w Łodzi w dniu wyborów do Sejmu, 19 stycznia 1947 r. Zdjęcie Władysława Gomułki i hasła komunistycznego bloku demokratycznego na ul. Piotrkowskiej w Łodzi w dniu wyborów do Sejmu, 19 stycznia 1947 r. Stanisław Urbanowicz / PAP
Wybory do Sejmu, które sfałszowano w Polsce 75 lat temu, skończyły się dymisją amerykańskiego ambasadora. Uznał, że Stanom Zjednoczonym nie udało się upilnować demokracji nad Wisłą.
Amerykańscy dyplomaci w Warszawie. Od lewej: Herbert Hoover, były prezydent i specjalny wysłannik do spraw pomocy humanitarnej dla Europy, dr D.A. Fitzgerald, podsekretarz ds. rolnictwa, i Arthur Bliss-Lane, ambasador USA w Polsce.Getty Images Amerykańscy dyplomaci w Warszawie. Od lewej: Herbert Hoover, były prezydent i specjalny wysłannik do spraw pomocy humanitarnej dla Europy, dr D.A. Fitzgerald, podsekretarz ds. rolnictwa, i Arthur Bliss-Lane, ambasador USA w Polsce.

Prezydent USA Franklin D. Roosevelt dyskutował o pierwszych powojennych wyborach w Polsce na konferencji w Jałcie w lutym 1945 r. z Winstonem Churchillem i Józefem Stalinem. Ustalenia, potwierdzone latem 1945 r. w Poczdamie, zakładały, że wybory nad Wisłą „odbędą się tak szybko, jak tylko to będzie możliwe” i będą „wolne i nieskrępowane”. Pierwszy po wojnie ambasador amerykański w Warszawie Arthur Bliss-Lane zrelacjonował kilka lat później: „Dwa wydarzenia na początku mojego pobytu w Polsce obudziły moje poważne wątpliwości co do szczerości rządu polskiego, jeśli chodzi o wypełnienie tych istotnych zobowiązań”.

Pierwszym z nich był przebieg spotkania Bolesława Bieruta (wtedy prezydenta Krajowej Rady Narodowej) z przedstawicielami Kongresu USA pod koniec września 1945 r. Bierut stwierdził wówczas, że z uwagi na trudne warunki pogodowe zimą, które mogą uniemożliwiać dotarcie do lokali wyborczych, głosowanie odbędzie się najpewniej dopiero wiosną 1946 r. „Gdybym – wspominał Bliss-Lane – jako przyszły ambasador w Polsce został poinformowany, że w Jałcie na pytanie Roosevelta: »Ile czasu zajmie przygotowanie wolnych wyborów?«, Mołotow odpowiedział: »Miesiąc«, mógłbym odpowiednio skomentować wypowiedź Bieruta. Niestety, dowiedziałem się o tym dopiero po opublikowaniu przez Byrnesa sprawozdania z rozmów jałtańskich”. W czerwcu 1946 r. odbyły się zaś nie wybory, a tzw. referendum ludowe, które pozwoliło na ich dodatkowe opóźnienie, dając komunistom więcej czasu na przygotowanie i walkę z opozycją.

Drugą przyczyną zaniepokojenia Bliss-Lane’a późnym latem 1945 r. były informacje, które uzyskał od swojego brytyjskiego odpowiednika. Victor Cavendish-Bentick, brytyjski ambasador w Warszawie, podczas spotkania z Bierutem wyraził ubolewanie, że opozycyjne ugrupowania w Polsce nie mogą korzystać z wolności prasy.

Polityka 4.2022 (3347) z dnia 18.01.2022; Historia; s. 65
Oryginalny tytuł tekstu: "Bezradny Wuj Sam"
Reklama