Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Kraj

Niemądre wypowiedzi Kukiza można przypisać milionom Polaków

Paweł Kukiz Paweł Kukiz Paweł Kukiz / Facebook
Intencja Pawła Kukiza była oczywista: wy, Żydzi, wypominacie nam mordowanie waszych, a sami też mordowaliście. Tymczasem żadne ubeckie zbrodnie nie rozgrzeszą Polaków z antysemityzmu.

Od lat walczę o to, by nawiązywać rozmowę z antysemitami, zwłaszcza zaś z tymi, którzy są wewnętrznie głęboko przekonani, że antysemitami nie są i widać po nich, że zrobili pewien wysiłek, aby faktycznie przestać nimi być.

Takich ludzi jest w Polsce miliony. Wyzywanie od antysemitów niweczy te ich wysiłki i wpycha z powrotem w piekło rasizmu. W ostatnich dniach przydarza się to Pawłowi Kukizowi, który w swojej karierze miał okazję powiedzieć wiele okropnych rzeczy, a co gorsza, wprowadził do Sejmu kilku modelowych faszystów i jawnych antysemitów. Stać go było jednak na to, żeby przeprosić, a sposób, w jaki Paweł Kukiz wypowiada się w różnych sprawach, wprawdzie wciąż daleki jest od tego, co myśli i mówi liberalna opia publiczna, niemniej jednak ewoluuje w dobrą stronę. Dlatego chciałbym prosić tych wszystkich, którzy potępiają dziś w czambuł Pawła Kukiza za jego słynny już wpis na Twitterze („Dziś 66. rocznica zamordowania Augusta Fieldorfa »Nila«. Na karę śmierci skazany został przez »sąd« pod przew. Żydówki Marii Gurowskiej, córki Moryca i Frajdy z Eisenmanów. W składzie »sędziowskim« było jeszcze dwóch Żydów – Emil Merz i Gustaw Auscaler”), żeby spróbowali wykazać się nieco większą tolerancją.

Zanim to uzasadnię, pozwólcie, że na bardziej ogólnym poziomie skonfrontuję ze sobą dyskursy „średniopolski” i „średniożydowski”, czyli standardowe opinie przeciętnego Polaka i typowego polskiego Żyda.

Kukiz głosem milionów Polaków?

Bo choć Kukiz nie powiedział nic mądrego, to jednak jest głosem milionów Polaków, którzy myślą tak jak on. Myślą mniej więcej tak: niewdzięczni Żydzi zamiast pamiętać o setkach tysięcy Polaków ratujących Żydów podczas wojny, fałszywie oskarżają nas o masowe mordy na Żydach i wmawiają nam antysemityzm – a wszystko po to, żeby teraz wyłudzać od Polski nienależne im odszkodowania. Owszem, byli zdrajcy, którzy wydawali Żydów Niemcom, ale to był patologiczny margines, który istnieje w każdym społeczeństwie. Wyolbrzymiając swoje krzywdy, jednocześnie nie chcą pamiętać o tym, że w stalinowskim aparacie represji i terroru było mnóstwo Żydów dokonujących mordów na polskich bohaterach” (szerszą prezentację tej narracji zawarłem przed rokiem w swoim satyrycznym felietonie).

Wszystko tu jest nieprawdą, co jeszcze nie znaczy, że standardowa odpowiedź żydowska (czy raczej liberalno-inteligencka) jest w całości słuszna. Nie w całości – i właśnie ze względu na jej wadę, którą chciałbym tu uwypuklić, nie powinniśmy dziś odsądzać Kukiza od czci i wiary.

Owa żydowsko-inteligencko-liberalna odpowiedź jest następująca: Żydzi nie są niewdzięczni – to Izrael i Żydzi, a nie Polska i Polacy gromadzili świadectwa pomocy Żydom i ogromnym zaangażowaniem upamiętniali i honorowali polskich Sprawiedliwych. Polska zaczęła ich dostrzegać dopiero niedawno. Nie ma żadnego niebezpieczeństwa, że jacykolwiek Żydzi z Izraela czy USA będą na jakichś specjalnych zasadach otrzymywać odszkodowania za utracone mienie. Sprawa przejęcia przez Polskę i Polaków pożydowskiego mienia rodzi wiele pytań, lecz nie jest prawdą, że rząd Izraela stara się uzyskać jakieś reparacje od Polski. Zdarza się, że przedstawiciele niektórych organizacji żydowskich o tym mówią, lecz są to wyłącznie ich opinie, za którymi nie stoi żadna polityka państwowa. Żydzi odzyskują obecnie swoje mienie na takich samych zasadach, jak wszyscy inni, a gminy żydowskie korzystały w tym względzie z pewnych ułatwień, zbliżonych (choć nietożsamych) z przywilejami, jakimi cieszy się w tym względzie Kościół katolicki.

Szantażowanie Żydów było masowe

Bilans pomocy udzielanej Żydom i krzywd im wyrządzanych przez Polaków chrześcijańskich jest wysoce niekorzystny. Wielu Żydów zostało uratowanych przez polskich bohaterów, wielu innych przez Polaków, którzy ukrywali ich wyłącznie dla zysku. Jednak znaczna część ukrywających się została przez Polaków zadenuncjowana Niemcom bądź przez Polaków zamordowana. Szmalcownictwo i szantażowanie Żydów było zjawiskiem masowym, a nie marginalnym, a pogromy Żydów nie były wyjątkiem, lecz regułą na terenach opuszczanych przez armię sowiecką.

Ogromna większość Polaków odnosiła się do Żydów niechętnie, a osoby, które podejmowały się ukrywania Żydów, najbardziej bały się nie patroli niemieckich, lecz zdrady ze strony sąsiadów. Wielu Polaków ukrywających Żydów zostało przez sąsiadów obrabowanych lub nawet zamordowanych, w związku z czym Sprawiedliwi jeszcze przez całe dziesięciolecia po wojnie bali się wspominać o tym, że pomagali Żydom. Jeśli zaś chodzi o udział Żydów w aparacie terroru w okresie stalinowskim, to prawdą jest, że w kierownictwie UB było kilka osób pochodzenia żydowskiego, natomiast pośród szeregowych funkcjonariuszy było ich bardzo wielu – wysoce nieproporcjonalnie do liczby Żydów w całkowitej populacji Polski po wojnie.

Niemniej trzeba wziąć pod uwagę fakt, że osoby te same odżegnywały się od swego żydostwa, a ich komunistyczne przekonania, podobnie jak nadzieje wiązane przez wielu Żydów z nadejściem okupacji rosyjskiej na początku wojny, wynikały ze strasznych doświadczeń prześladowań i dyskryminacji, jakie stały się udziałem biedoty żydowskiej, głównie na kresach II RP. Ponadto mający pochodzenie żydowskie funkcjonariusze UB w taki sam sposób, a nawet bardziej prześladowali Żydów niż nie-Żydów. Nie identyfikowali się z narodem żydowskim (często sami byli antysemitami) i nie walczyli z Polakami – ich nienawiść i zapał ideologiczny miały inne, nie rasowe czy religijne, lecz klasowo-polityczne podłoże.

Istnieje odpowiedzialność społeczna

Problem jest właśnie z tymi Żydami-ubekami. Nie podoba mi się wyłuszczony powyżej „standard” w tym zakresie i nie czuję się bardzo urażony, gdy Kukiz wypomina sędziom pochodzenia żydowskiego, że zabili gen. Augusta Fieldorfa. Kukiz przypomina to z oczywistą intencją: wy, Żydzi, wypominacie nam mordowanie waszych, a sami, proszę, też mordowaliście. Niemądre to i małostkowe, bo żadne ubeckie zbrodnie nie rozgrzeszą Polaków z masowego antysemityzmu i masowego prześladowania Żydów w okresie Holokaustu. Niemniej utrzymana w niegodnym stylu przerzucania się oskarżeniami, licytowania się na winy i wybielania swoich wypowiedź Kukiza znajduje niepokojącą paralelę w standardowej reakcji Żydów na problem Żydów-ubeków i tzw. żydokomuny w ogólności. Licytację wygrywają Żydzi, ale nie o to chodzi. W ogóle źle jest się licytować na grobach i źle jest się wybielać. Dlatego choć za słowami Kukiza nie stoi ani wiedza, ani mądrość, ani moralna kultura, dałbym mu spokój, a za to zastanowił się, czy nie lepiej zmienić coś w naszym postrzeganiu żydokomuny.

Sądzę, że powinniśmy powiedzieć otwarcie i bez „ale”: wielu Żydów po wojnie włączyło się w stalinowski aparat represji i nie ma żadnego powodu, żeby wyłączać ich z ogólnego krajobrazu społecznego i etycznego, jaki zarysował się po wojnie, gdy ocaleni Żydzi w liczbie ok. 300 tysięcy znaleźli się w Polsce. Były pogromy, ale była też daleko idąca pomoc władz polskich dla Żydów, zwłaszcza w pierwszych latach. Potem przyszedł stalinizm i prześladowania, które popchnęły większość Żydów do emigracji w latach 1948–56.

Jednocześnie wielu Żydów zaczęło wiązać swój los z nowym reżimem, w wielu wypadkach posuwając się do zatrudnienia w aparacie represji. Niektórzy z nich mieli w tym nawet jakieś mściwe i antypolskie pobudki. Inni kierowali się ideologią. Większość (zapewne) chęcią zrobienia kariery. I nie ma co tłumaczyć, że nie byli to Żydzi, bo swojego żydostwa się wyrzekali. Co z tego? Byli Żydami i już. Tożsamość narodowa nie jest czymś, co swobodnie sobie wybieramy. Można ją zmienić, choć wymaga to wieloletniej pracy, a i tak nasze czyny będą się jeszcze liczyć do bilansu zbiorowości, w której się wychowaliśmy. Żydowscy zbrodniarze obciążają sumienie narodu żydowskiego i tyle. Nie wolno się tego wypierać, bo to nieuczciwe, a w dodatku daje się przykład innym, aby wypierali się zbiorowej odpowiedzialności (tak, istnieje odpowiedzialność zbiorowa, a ściśle: społeczna) Polaków za wymordowanie co najmniej kilkudziesięciu, jeśli nie ponad stu tysięcy Żydów w czasach wojny. Sam jestem akurat i Polakiem, i Żydem. I boli mnie to, że moi rodacy mordowali moich rodaków. Ale jakoś z tym żyję. Prawda boli, ale potem przestaje – nosi się ją jak bliznę. Za to kłamstwo boli cały czas i jątrzy się do końca życia.

Czytaj także: Po co Paweł Kukiz szuka sojuszników we Włoszech

Więcej na ten temat
Reklama
Reklama