Solidarność bez cudzysłowu

Warto wrócić do Porozumień Sierpniowych 31 sierpnia 1980. W tym roku będziemy obchodzić ich 40. rocznicę.

Władze Warszawy, zapowiadając obchody ważnych tegorocznych rocznic, pominęły 40-lecie Solidarności. Liczne środowiska, nawet wyrastające z przełomu 1980 r., dziwią się na jego przypomnienie: nie warto wracać do przebrzmiałej idei. Zmęczeni ciężarem współczesnej polityki, kreowanych przez nią konfliktów społecznych, a ostatnio – pandemii, obywatele III Rzeczpospolitej zdają się tracić z oczu coś, z czego wzięła się suwerenna Polska. Ile egoistycznej złej woli, partykularnych interesów, konformizmu klienteli władzy trzeba było, aby w ciągu ledwie trzech dekad zniszczyć największą wartość, jaką Polska stworzyła w najnowszej historii. Świat pamięta i docenia ten wzlot, Polacy sami – lekceważą.

Skoro teraz mentalny stan kraju znów przypomina ten z okresu zabójstwa I Prezydenta RP czy sprzed katastrofy państwa we wrześniu 1939 – podobnie ksenofobiczny, wrogi wszystkim „obcym” – może dziwić, skąd wewnątrz ostatniego stulecia taki Sierpień. A zdarzył się w Peerelu, także „zamykającym”, skutecznie obezwładniającym społeczeństwo. Trwa jednak i druga linia rozwoju Polski, „otwierająca” – idąca ku Solidarności. Wyrosła z patriotyzmu integrującego, obecnego w Legionach Piłsudskieg, w mobilizacji obronnej latem 1920, w celach Państwa Podziemnego, w masowym ruchu wiernych podczas Milenium i na powitanie Jana Pawła II, w energii środowisk opozycyjnych bliskich KOR-owi.

Pozostając w duchu tej drugiej linii, właśnie 4 czerwca 2020 r. warto przedstawić przedstawić 21 tez Solidarności.

21 tez Solidarności

1. Solidarność narodziła się w Polsce 40 lat temu, przekształcając świadomość zbiorową. W roku 1980/81 objęła kraj – jako wyzwoleńczy ruch społeczny.
2. Zjawisko Solidarności podnosiło Polskę po czterech dekadach zapaści państwa; trwało dekadę – od 17 sierpnia 1980 do 24 czerwca 1990 (rozpad formacji) – inicjując III RP.
3. Nazwano ruch Solidarnością, pod konieczną, lecz zbyt wąską postacią związku zawodowego. Od 17 września 1980 ta „związkowa” nazwa znaczyła społeczeństwo.
4. Solidarność powstała ze splotu aktywności opozycji, działającej jawnie przez kilka lat – i społeczeństwa, obudzonego przez Jana Pawła II.
5. Twarzą Solidarności w latach 1980–90 stał się Lech Wałęsa, choć wcześniej opozycji nie przewodził, a w 1990 roku rozbił dojrzałą formację, idąc drogą własnych ambicji.
6. Solidarność, jako samoorganizacja społeczeństwa, w latach 80. podważyła – bez przemocy – blok sowiecki; system nie zdołał już zareagować siłą.
7. Liderzy związku zawodowego, utożsamianego z Solidarnością, w tym przewodniczący, stali się uosobieniem oddolnego ruchu, jednak nie przywódcami społeczeństwa.
8. Gdy 27 marca 1981, w imię Solidarności, całkowicie zamarł kraj, a szefom związku dano prawo decydowania za społeczeństwo – nikt nie podjął roli wodza.
9. Związek zawodowy nie przetrwał stanu wojennego – rozpadł się od uderzenia 13 grudnia 1981; trwała Solidarność, dzięki mobilizacji poza strukturą.
10. Solidarność warunkowała zwycięstwo społeczeństwa nad władzą – 4 czerwca 1989; w jej imieniu wystąpiła wiarygodna grupa liderska, stojąca przy Lechu Wałęsie.
11. Po rekonstrukcji związku zawodowego, odchodzącego od Solidarności, przewodniczący nie zrezygnował z historycznej już nazwy, pozorując kontynuację.
12. Wraz z upadkiem Komitetów Obywatelskich, zwycięskich w wyborach roku 1989/90, Solidarność występuje już tylko w cudzysłowie, zmieniając znaczenie znaku.
13. Dekada Solidarności okazała się – mimo komunistycznej opresji – okresem delegitymizacji Peerelu, zapowiedzią wolności w Polsce suwerennej.
14. Trzy kolejne dekady – przy sukcesie gospodarki i ładu demokratycznego Polski – są okresem stopniowego usuwania Solidarności ze społeczeństwa.
15. Zaprowadzona w kraju polaryzacja polityczna, a za nią społeczna, jest przeciwieństwem Solidarności. Powrót do jej wartości powinien wesprzeć odzyskanie wspólnoty.
16. Polsce potrzeba racji Solidarności: działań bez przemocy. Postawy nienawiści, pogarda dla prawa, korupcja i mord polityczny – to ich współczesna alternatywa.
17. Solidarność sprzed 40 lat stała się najmocniejszym pozytywnym znakiem polskiej wspólnoty – otwartej na innych, gotowej w sporze do dialogu i porozumienia.
18. Każdy obywatel może wybrać kształt Polski: spolaryzowanie czy Solidarność. Jeśli uzna ją za postulat dla siebie, wesprze integrującą się wspólnotę.
19. Dniem symbolicznym uwolnienia się Polski jest 31 sierpnia (a nie 1 czy 15 sierpnia). W 1980 roku Solidarność pokonała totalitarny system – jako apogeum przełomu.
20. Hasło na miesiąc rocznicy Solidarności 2020, od 17 sierpnia (dzień ogłoszenia 21 postulatów) do 17 września (dzień przyjęcia nazwy): odzyskanie zawłaszczonego znaku.
21. Solidarność w cudzysłowie okazała się zaprzeczeniem jej sensu – karykaturą. Powrót tej bez cudzysłowu to nadzieja Polski, przywrócenie fundamentalnej wartości.

Warszawa, 4 czerwca 2020