Politolodzy zwykle definiują system dwuipółpartyjny jako taki, w którym dwie partie uzyskują co najmniej 80 proc. miejsc w parlamencie, ale nie więcej niż 90 proc. I w którym druga co do wielkości formacja ma co najmniej dwa i pół razy większą liczbę posłów niż trzecia. W takich systemach jedna z dwóch największych partii zazwyczaj wygrywa wybory, ale najczęściej nie może rządzić samodzielnie.
PiS udało się zdobyć samodzielną większość w 2015 r., ale wynikało to z wystawienia wspólnej listy wyborczej z dwiema innymi formacjami oraz wyjątkowej słabości partii mniejszościowych, zwłaszcza lewicowych. Po 2015 r. pojawienie się nowych rywali zaburzyło typową strukturę polskiego systemu partyjnego – wydawało się nawet, że możemy zmierzać w kierunku dominacji jednej partii, takiej jak ta obserwowana na Węgrzech. Sondaże z ostatnich miesięcy wskazują jednak na przywrócenie w Polsce systemu dwuipółpartyjnego.
Czytaj też: Trzaskowski stał się trzecią osobą w państwie. Wszedł w paradę Tuskowi
PiS utrzymuje poparcie
Według najnowszych sondaży PiS ma obecnie 38 proc. poparcia. Choć nie powróciło ono do poziomu 42–43 proc., który osiągał przed październikiem 2020 r., i choć ostatnie wahania sugerowały, że poziom poparcia dla ugrupowania jest podatny na zmiany w następstwie różnych wydarzeń, nie ma dowodów na to, że mu ono spada.
Istnieją znaczne różnice w poszczególnych sondażach, ale podstawowy trend sugeruje, że PiS w dużej mierze utrzymał poparcie, jakim cieszył się rok temu, mimo porażki Polskiego Ładu i rosnącej inflacji. Choć pojedyncze sondaże plasują PiS w okolicach 30 proc., ogólna tendencja (uwzględniająca wpływ silnych odchyleń, takich jak w przypadku CBOS) nie spadła poniżej 35 proc.
Czytaj też: Partia Kaczyńskiego i partia Ziobry. Co jeszcze czeka ten związek
KO bliżej PiS, Polska 2050 traci
Od powrotu Donalda Tuska do polskiej polityki w połowie 2021 r. historia Koalicji Obywatelskiej wygląda bardzo podobnie. Wcześniej pojawienie się Polski 2050 w wyniku startu Szymona Hołowni w wyborach prezydenckich w 2020 rokowało, że dojdzie do rekonfiguracji polskiego systemu partyjnego. Możliwe było zepchnięcie słabo kierowanej KO do roli partii mniejszościowej albo co najmniej podzielenie głosów centroprawicowych wyborców liberalno-konserwatywnych.
Jednak od powrotu Tuska KO ponownie stała się drugą siłą w polskiej polityce, od sierpnia 2021 r. utrzymując się powyżej 25 proc., a obecnie ma ok. 30 proc. poparcia. Koalicja Obywatelska przez znaczną część etapu pozostawania w opozycji (nawet w czasach, gdy była drugą największą partią) traciła ok. 15 pkt proc. w stosunku do PiS. Przez większość ostatniego roku obie największe formacje dzieliło już nie więcej niż 10 pkt proc.
Z kolei Polska 2050 nadal nie ma odpowiedzi na odrodzenie KO pod rządami Tuska. Po gwałtownym spadku z ponad 20 proc. poparcia w czerwcu 2021 r. do ok. 13 proc. w październiku początkowo wydawało się, że partia ustabilizowała się jako trzecia co do wielkości siła, która wciąż jest w stanie odebrać znaczną część elektoratu KO. Jednak poparcie dla partii nadal spada, a obecnie jej sondaże oscylują wokół 11 proc. Choć zapewne nadal jest trzecią co do wielkości formacją w polskim systemie partyjnym, to statystycznie nie ma już wyraźnej przewagi nad ugrupowaniami mniejszościowymi.
Antoni Dudek: Entliczek, pentliczek. Ile będzie bloków na opozycji
Lewica, Konfederacja, PSL – bez znaczących zmian
W ciągu ostatniego roku poparcie dla Lewicy utrzymywało się na bardzo stabilnym poziomie, a sporadyczne niewielkie wahania były następnie niwelowane przez korekty w drugą stronę. Partia utrzymuje się wyraźnie powyżej progu wyborczego, uzyskując 8 proc. głosów, ale wciąż nie jest w stanie osiągnąć wyniku dwucyfrowego.
Konfederacja (7 proc.) cieszy się obecnie podobnym poparciem do Lewicy. Wzrosło w szczytowym okresie kryzysu uchodźczego na granicy z Białorusią, osiągając pod koniec roku poziom 10 proc., po czym ponownie spadło po wybuchu wojny na Ukrainie w związku ze sceptycyzmem wobec wyraźnie łagodniejszej krytyki Rosji. Jednak oczekiwania silnego odwrotu nie spełniły się, a partia nadal osiąga wyniki zbliżone do tych sprzed roku.
Wreszcie poparcie dla PSL podlegało jedynie niewielkim wahaniom. W niektórych sondażach sięgało nawet 8 proc., ale trend jest stosunkowo stabilny – formacja cieszy się głosami ok. 4–5 proc. wyborców.
Czytaj też: Zawinięci w onucę. Konfederacja się kłóci i traci w sondażach
Duże partie bez szans na samodzielne rządzenie
Pod względem szacunkowego udziału mandatów PiS nadal zdecydowanie wyprzedza resztę rywali, uzyskując w symulacji 218 miejsc, podczas gdy KO odzyskała pozycję zdecydowanie największej siły opozycyjnej, mając szansę na 152 mandaty. Wszystkie inne partie opozycyjne mają mniej niż jedną trzecią mandatów przewidywanych dla KO: Polska 2050 – 42, Lewica – 25 i Konfederacja – 21.
Jednak mimo dominacji wielkiej dwójki mniejsze partie pozostają ważnymi graczami. Gdyby wybory odbyły się jutro, PiS nie byłby w stanie utworzyć rządu większościowego bez koalicjanta – zapewne w postaci Konfederacji. Podobnie nawet jeśli KO wyprzedziłaby PiS, jest mało prawdopodobne, by była w stanie rządzić bez współpracy z Polską 2050 lub Lewicą, a najpewniej potrzebowałaby poparcia ich obu.
Choć PiS nadal jest najsilniejszą siłą wyborczą, nie udało mu się jeszcze przekształcić systemu partyjnego. Może dlatego wzrosło zainteresowanie tego ugrupowania kwestią zmian w ordynacji.
Czytaj też: Alians z PiS w wersji light? Opozycja kopie sobie polityczny grób