Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Kultura

Blask i ból Chin

Mo Yan, czyli ChRL bez literackich upiększeń

Powieści Mo Yana przypominają latynoamerykański „realizm magiczny”: ludzie uprawiają seks w koronie drzewa, a psy raz na miesiąc na miejskim rynku urządzają sobie orgię. Powieści Mo Yana przypominają latynoamerykański „realizm magiczny”: ludzie uprawiają seks w koronie drzewa, a psy raz na miesiąc na miejskim rynku urządzają sobie orgię. Laif/Czarny Kot
Tegoroczny noblista Mo Yan naprawdę nazywa się Guan Moyde, co po chińsku znaczy tyle co „nic nie mów”, ale ma tyle do powiedzenia, że jest porównywany z Kafką i Faulknerem.
Mo Yan urodził się w 1955 r. w prowincji Shandong, w dzieciństwie pasał świnie i doglądał bydło.ChinaFotoPress/EAST NEWS Mo Yan urodził się w 1955 r. w prowincji Shandong, w dzieciństwie pasał świnie i doglądał bydło.

Zachodnia krytyka literacka od lat wychwala Mo Yana jako „chińskiego Rabelais’go”, porównuje go też z Kafką, Dickensem, Faulknerem, Marquezem. Mimo że jest jednym z wiceprzewodniczących chińskiego związku pisarzy, jego proza nie ma nic wspólnego z socrealizmem, natomiast wiele z latynoskim „realizmem magicznym”. Lokalne baśnie, zwidy i ironicznie opowiedziane ludowe przypowieści są równie realne, jak opis ponurej rzeczywistości na chińskiej prowincji. W uzasadnieniu werdyktu rzecznik szwedzkiego jury Peter Englund wyraźnie podkreślił plebejski charakter tej prozy i to, że „Mo nie udał się na prowincję jako intelektualista, ponieważ sam jest jej częścią”.

Mo Yan urodził się w 1955 r. w prowincji Shandong, w dzieciństwie pasał świnie i doglądał bydło. W czasie maoistowskiej rewolucji kulturalnej porzucił szkołę i poszedł do pracy w fabryce, a potem do armii, gdzie zaczął pisać. Pierwsze jego opowiadania ukazały się w czasach reform Teng Siao-pinga na początku lat 80. W 1984 r. zaczął wykładać na wydziale literackim wojskowej akademii artystycznej, na której równocześnie sam studiował. Przełomem był cykl nowel „Klan czerwonego sorga” (1987 r.), nakręcony według nich film został w 1988 r. nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie Zachodnim.

Mo Yan pokazuje ChRL bez upiększeń: „Moje powieści – mówił w 2009 r. we Frankfurcie – rozgrywają się na tle chińskiej historii ostatnich stu lat, a składały się na nią wojny i nędza. To także moje doświadczenie. Urodziłem się w biednej wiosce, a dorastałem w czasach walki klas. Z powodu rewolucji kulturalnej do szkoły chodziłem tylko przez pięć lat, potem znalazłem się w świecie dorosłych. Wtedy ludzie wciąż się nawzajem wykańczali słowami, ale także poprzez fizyczną przemoc.

Polityka 42.2012 (2879) z dnia 17.10.2012; Kultura; s. 86
Oryginalny tytuł tekstu: "Blask i ból Chin"
Reklama