Świat czeka na polską grę o Wiedźminie

Nie do wiary? Szokujące przeszacowanie? Bez należytego respektu dla filmowego arcydzieła Pawła Pawlikowskiego? Ilu z Was, szanowni Czytelnicy, uznało przyznanie a priori najwyższego znaczenia grze o wiedźminie za przejaw arogancji ignoranta z syndromem Piotrusia Pana, który nie wyrósł z fazy klocków, komiksów i gier? Proszę się tym nie krępować, to naturalna reakcja. Gry wideo są w Polsce powszechnie lekceważone. Konia z rzędem temu, kto wie, że w oczach nawet największych potęg dominujących w tradycyjnych dziedzinach kultury – jak kinematografia, muzyka czy literatura – Polska jest jednym z najciekawszych obecnie producentów gier wideo. Nie tak dawno mocnym echem odbiła się seria reportaży poświęconych polskim twórcom gier, przygotowanych przez amerykański wortal Polygon („Polygon goes to Poland”). Zafascynowany kreatywnością naszych rodaków wyprawił za ocean dziennikarza, by zbadał na miejscu ów trudny do pojęcia fenomen. To uznanie wymiernie oddają nie tylko opinie mediów, ale i znakomite wyniki sprzedaży polskich gier, a także rezultaty plebiscytów oraz przyznawane przez krytyków laury. Wśród światowej elity W Las Vegas odbyła się niedawno finałowa gala The Game Awards 2014. Jury, uformowane z przedstawicieli 28 najbardziej wpływowych w świecie czasopism i serwisów internetowych (także z głównego nurtu, vide „The Guardian”, „LA Times”, „USA Today”, „Wired”), wybrało najlepsze tytuły ubiegłego roku. W dwóch prestiżowych kategoriach, premiujących kreatywność i nowatorstwo, w ścisłej czołówce znalazły się produkcje z Polski. Do finałowej piątki „Najlepszych gier niezależnych” przebiło się „Zaginięcie Ethana Cartera” założonego przez Adriana Chmielarza studia The Astronauts. Z kolei do wytyczających nowe kierunki rozwoju medium „Gier, które przynoszą zmiany” jury zaliczyło „This War of Mine” autorstwa 11 bit studios. Przypadek „This War of Mine” notabene świetnie obrazuje różnicę w postrzeganiu gier przez światową krytykę i polskie media masowe, a co za tym idzie – kształtowaną przez nie rodzimą opinię publiczną. Najdonośniejszym głosem o tym wybitnym tytule – ukazującym koszmar wojny poprzez losy ludności cywilnej oraz fenomenalnie budującym dramaturgię za pomocą języka niedostępnego dla innych mediów – okazał się w Polsce kuriozalny artykuł na łamach jednego z najpopularniejszych na rynku czasopism (przez litość przemilczmy nazwę). Zaproszony „ekspert” kwituje w nim „This War of Mine” jako „kolejną cyberzabawę, w której drugiego człowieka sprowadza się do źródła ewentualnych korzyści”, a autor artykułu – równie nieprawdziwie – ostrzega przed językiem, od którego jakoby więdną uszy. Tak oto jeden z najważniejszych artystycznych manifestów antywojennych ostatnich miesięcy został upupiony z mistrzostwem godnym profesora Pimko jako epatujący przemocą, żerujący na ludzkiej tragedii, gówniarski skok na kasę. Za to entuzjastyczne recenzje „This War of Mine” ukazały się w licznych światowych mediach, jak choćby „The Washington Post”. Na jego łamach Chris Byrd uznał polską grę za dzieło sztuki i zachęcał, by włączyć ją do programu szkolnego – jako uzupełnienie takich traktujących o wojnie klasyków literatury, jak „Na Zachodzie bez zmian” E.M. Remarque’a czy „Dispatches” Michaela Herra (dziennik z Wietnamu). Kto nad Wisłą o tych głosach słyszał? Poza tym my, Polacy, przecież wiemy lepiej, jak niewiele jesteśmy warci, a zwłaszcza jak niewiele warte są te kretyńskie, brutalne gry. Wyróżnienia dla „Zaginięcia Ethana Cartera” i „This War of Mine”, choć prestiżowe i szalenie ważne jako promocyjne lewary sprzedaży, nie były jednak największym polskim sukcesem w finale The Game Awards 2014. Wisienka na torcie przypadła grze „Wiedźmin 3: Dziki Gon”. Produkcja studia CD Projekt RED zwyciężyła w plebiscycie na Najbardziej Oczekiwaną Grę, pokonując m.in. takie superprodukcje, jak „Uncharted 4”, „Bloodborne” czy „Batman: Arkham Knight”. To trochę tak, jakby „Służby specjalne 2” Patryka Vegi budziły na świecie większe zainteresowanie niż największe zapowiedziane hity Hollywoodu, z nowymi „Wojnami gwiezdnymi”, „Jurrasic World” i kolejnym „Terminatorem” na czele. I to nie w pomniejszonej skali, światowe obroty przemysłu gier wideo plasują bowiem to medium na absolutnej szpicy show-biznesu. Przewidywane zyski ze sprzedaży gier w 2014 r. ocenia się na 81,5 mld dol. To aż ponaddwukrotnie więcej, niż zarobił światowy przemysł filmowy rok wcześniej. Magia Wiedźmina Aby zrozumieć, jak mocną pozycję w show-biznesie mają dziś gry wideo, wystarczy się przyjrzeć choćby jednej z najbardziej popularnych serii: „Call od Duty”. Publikowane pod tym szyldem od 2003 r. wojenne gry akcji zarobiły już ponad 10 mld dol. Do udziału w najnowszej, wydanej w listopadzie odsłonie cyklu: „Call of Duty: Advanced Warfare” producent zatrudnił gwiazdę Hollywoodu Kevina Spaceya, grającego równie demonicznego polityka jak ten, którego wykreował w głośnym serialu „House of Cards”. Dzięki technologii przechwytywania ruchu Spacey zagrał w „Call of Duty” w sensie dosłownym – postać z gry, choć jest w całości kreacją komputerową, ma jego twarz, gesty i mimikę. I oczywiście przemawia jego głosem. „Call of Duty: Advanced Warfare” grą wybitną nie jest, robi jednak wrażenie jako widowisko, perfekcyjnie przygotowane od strony technologicznej. Tempem akcji, feerią efektów specjalnych śmiało konkuruje z hollywoodzkimi rozrywkowymi superprodukcjami skrojonymi pod gusta masowej publiczności. Ma jednak nad nimi tę kolosalną przewagę, że pozwala – niczym w „Purpurowej róży z Kairu” lub „Ucieczce z kina Wolność” – wejść w ekran i zagrać jedną z głównych ról. To jeden z powodów, dla których kino tak gwałtownie przegrywa rywalizację z grami wideo. Gry z serii „Wiedźmin” – w świecie: „The Witcher” – nie podbiły jednak serc milionów użytkowników zwyczajowymi atutami, jakimi zdobywają popularność kinowe blockbustery czy też ich interaktywne kopie, vide „Call of Duty”. Polacy ze studia CD Projekt RED (wcześniej: CD Projekt) początkowo nie dysponowali budżetem pozwalającym konkurować rozmachem z takimi produkcjami – skalą, liczbą detali, olśniewających efektów specjalnych, udziałem gwiazd – a i teraz nie są w stanie zainwestować kwoty choćby zbliżonej do pół miliarda dolarów, jaką podobno – jak zapewnia wydawca – kosztowało wprowadzenie na rynek gry „Destiny”. Postawili zatem na wyjątkowość i głęboki ukłon w stronę odbiorcy, dokonując wyczekiwanej rewolucji tam, gdzie wielkim wydawcom – jak owi wydawcy sądzili – nie opłaca się niczego gruntownie zmieniać, bo oznaczałoby to tylko zbędne koszty, a co gorsza ryzyko. Wyłamując się z obowiązujących reguł, stworzyli zatem w „Wiedźminie” (2007 r.) świat bynajmniej nie czarno-biały, niczym w baśniach, z równie oczywistym, co naiwnym podziałem na dobro i zło, ale złożony z różnych odcieni szarości. Owe rozmyte kontury i nieoczywistości dotyczyły także dokonywanych przez gracza wyborów. Często trudno było przewidzieć ich skutki, nawet jeśli intencje były dobre. Relatywnie wiarygodny świat, odbijający mechanizmy naszej nieciekawej rzeczywistości, prawdziwe psychologicznie postaci, z rozczarowanym ludzką małością, zgorzkniałym, ale w głębi serca wciąż próbującym zachować przyzwoitość bohaterem, okazały się tym, na co czekało wielu odbiorców. Znużeni naiwnym szablonem, powielającym wciąż tę samą opowieść o pastuszku, który zbawił świat, w nagrodę otrzymując pół królestwa i księżniczkę, dali się z miejsca uwieść „Wiedźminowi”. Oczywiście wielka była w tym zasługa Andrzeja Sapkowskiego, którego wizję – a właściwie jej ducha, gra nie odwzorowywała bowiem kanonicznie wydarzeń z powieści i opowiadań – autorzy z CDP całkiem wiernie odtworzyli na ekranie. I nawet jeśli nie wszędzie w świecie rozumiano aluzje o gettach ławkowych, szykowanych przez ludzi elfom, to już ogólny obraz międzygatunkowego rasizmu, budowany przez grę w dialogach i zdarzeniach, był czytelny dla wszystkich. Nagle się okazało, że utrzymana w konwencji fantasy gra wideo może celnie komentować zgrzytającą doczesność. „Wiedźmin 2: Zabójcy Królów” (2011 r.) tworzony był już, dzięki sukcesowi poprzednika, z nieporównywalnie większym rozmachem. Gra była zatem bardziej imponującym widowiskiem, pod względem technologicznym niczym nie ustępując konkurentom z wysokiej półki. Zachowała przy tym walory,