Rok Leśmiana wbrew politykom PiS

Senat odrzucił kandydaturę Leśmiana na jednego z patronów 2017 r., a wybrał Władysława Biegańskiego, gen. Józefa Hallera, Tadeusza Kościuszkę i Władysława Raczkiewicza. 2017 będzie za to Rokiem „Koronacji Matki Bożej Częstochowskiej, Królowej Korony Polskiej – w 300. rocznicę tego wydarzenia”. Wypadałoby, żeby 2017 był jednak Rokiem Leśmiana – choćby dlatego, że wtedy przypadnie 80. rocznica jego śmierci i 140. rocznica urodzin. Dlaczego jeden z największych polskich poetów nie okazał się odpowiedni? Co przeszkadzało – żydowskie pochodzenie? To, że pisał erotyki? A może po prostu grono pisowskich senatorów (to głównie oni głosowali przeciw) nie zna, nie pamięta, nie obchodzi ich jakiś Leśmian. Książki Jarosława Marka Rymkiewicza „Leśmian. Encyklopedia” pewnie nie czytali. Ani dzieł wszystkich w opracowaniu Jacka Trznadla, ani „Kalendarium”, które ukazało się w 2016 r. Nie było zresztą żadnej dyskusji, kiedy senator Fedorowicz przedstawił kandydaturę Leśmiana i przeczytał wiersz „Dziewczyna”. Po prostu odrzucili, wydając świadectwo swojej ignorancji i lekceważenia polskiej kultury. Cóż mamy wspanialszego niż poezje Leśmiana? POLITYKA rzuciła hasło: Zróbmy sobie własny Rok Leśmiana. Okazało się, że na podobny pomysł wpadły setki osób. I internet zaroił się od wierszy i pomysłów na alternatywne obchody. W Łodzi muzyk i kompozytor Michał Tabako razem z Bartoszem Turzyńskim, aktorem i reżyserem Teatru Nowego (gdzie Leśmian krótko pracował), ogłosili Samozwańczy Rok Leśmiana. Planują słuchowiska radiowe, multimedialny spektakl teatralny, warsztaty i wieczory poezji. Z kolei radni z Zamościa (gdzie poeta mieszkał) podjęli uchwałę, że 2017 zostanie tu ogłoszony rokiem leśmianowskim. „Bolesław Leśmian mawiał, że przybył z podłego miasta Hrubieszowa do jeszcze podlejszego miasta Zamościa. A kiedy w 1925 r. wracał z urlopu, pisał, jak bardzo nie chce mu się tu wracać. Ale spędził w Zamościu lata, jest nasz. I wielki poeta” – mówiła prasie radna Joanna Budzyńska. Liczą tam też, że uda się wreszcie stworzyć muzeum poety. Leśmian wyśmian Z Zamościem łączyły Leśmiana trudne relacje. W oczach przedwojennego pokolenia zamojszczan był przede wszystkim nieudanym rejentem. Na przyjęciach uchodził za dziwaka, młodzi żartowali sobie „Leśmian – ośmian – wyśmian” albo „stodoła się stodoli, a łąka się łączy”. Musiał dopiero zostać przyjęty do Akademii Literatury, żeby to zrobiło wrażenie na prowincjonalnym towarzystwie. Z opóźnieniem docierało tam, że ich niepozorny rejent to jedna z najważniejszych postaci w literaturze. On sam dusił się w Hrubieszowie i Zamościu, nienawidził swojej urzędniczej pracy, uciekał chętnie do Warszawy, do środowiska literackiego, w którym też bywał przedmiotem żartów. Skamandryci mieli do niego stosunek ambiwalentny: Tuwim demonstracyjnie całował go w rękę, ale nie drukował go przez wiele lat, Iwaszkiewicz poświęcił mu zjadliwą recenzję. Życie Leśmiana układa się w pasmo rozmaitych udręk i kłopotów: nielubiana praca, którą spychał na margines (co się okrutnie zemściło), ucieczki do Warszawy, niechęć środowiska literackiego – z powodu wielkiego talentu i pochodzenia żydowskiego. „To był dramat wielkiego polskiego poety, czującego język polski jak nikt przed nim i po nim w całej historii naszej literatury” – pisze Adam Kulik, który zebrał wspomnienia o poecie. W biografii Leśmiana sporo jest białych plam. Zachowało się niedużo listów, nie ma żadnych pamiętników, papiery przepadły w czasie wojny. „W gruncie rzeczy wiemy o nim bardzo niewiele. I tak już chyba pozostanie. Choć znamy stworzony w dziele literackim jego świat wyobraźni i ducha” – pisał Jacek Trznadel, który jednak od lat niestrudzenie badał biografię poety, a ostatnio opublikował kalendarium jego życia. Dokumentem, z którego najwięcej można się dowiedzieć o życiu Leśmiana, są podania o urlop, które składał niezwykle często. Hrubieszów, Zamość, a wcześniej Kijów – to były jego miejsca. W Kijowie spędził ponad 20 lat, tam się wychowywał i studiował, znał biegle rosyjski i to sąsiedztwo języków bardzo wpłynęło na jego poezję. Znana poetka i tłumaczka ukraińska Marianna Kijanowska znalazła w balladach Leśmiana ukryte ukraińskie melodie ludowe. Na polecenie ojca skończył prawo (podobnie jak Gombrowicz), żeby mieć poważny fach w ręku. I ten poważny fach stał się dla niego szybko źródłem męki. Pisał więc równocześnie poezje, publikował w prasie i nawiązywał literackie kontakty. Znikomek w śliwkowym ubraniu W oczy rzucał się od razu jego niski wzrost. Krążyła anegdota: „Zajechała pusta dorożka i wysiadł z niej Leśmian”. Wspominano, że był mały jak karzełek z baśni. We wspomnieniach pojawiały się jakieś cechy nieludzkie: „znikomek w śliwkowym ubraniu”. Tymczasem, jak zauważył Rymkiewicz, to sytuowanie jego i jego poezji w świecie fantastycznym odbierało jej wagę, a przecież on zajmował się tym, co najważniejsze – istnieniem. Mimo niepozornego wzrostu miał spore powodzenie u kobiet. W Paryżu w 1904 r. poznał swoją przyszłą żonę, malarkę Zofię Chylińską, która dla niego porzuciła niezwykle przystojnego narzeczonego. A jednocześnie cały czas utrzymywał ścisłe relacje ze swoją kuzynką Celiną Sunderland. Nazywano ich podobno parą krasnoludków i przez całe życie byli blisko. I przez Celinę Bolesław poznał Dorę Lebenthal, lekarkę, która była największą jego miłością i bohaterką „W malinowym chruśniaku”. W Dorze kochali się wszyscy, również Brzechwa. Związek Leśmiana z Dorą trwał do końca jego życia – przeszła nawet na katolicyzm, żeby wyjść za niego za mąż, jednak musiała w końcu zaakceptować rolę kochanki. To u niej, w Warszawie na Marszałkowskiej, w 1918 r. Leśmian czytał na głos nowe wiersze, które weszły potem w skład jego drugiego tomu „Łąka” z 1920 r. Tylko kilku krytyków było mu wtedy przychylnych, a dopiero po dwóch latach dostrzeżono w ogóle znaczenie tej książki. Życie Leśmiana toczyło się pomiędzy kancelarią w Hrubieszowie, potem w Zamościu, i pomiędzy kawiarniami Warszawy (siadywał w Ziemiańskiej, ale nie na pięterku Skamandrytów). Pomiędzy żoną i córkami a kochanką w Warszawie. Wielokrotnie składał podania o przeniesienie go do stolicy, udało mu się to dopiero w latach 30. Ta jego nieustanna chęć ucieczki z kancelarii zaowocowała tym, że stracił czujność. Zdarzało mu się podpisywać rozmaite papiery bez czytania. W 1929 r. w jego zamojskiej kancelarii miały miejsce dwa włamania, potem okazało się, że miał ich dokonać jego zastę