Polska muzyka eksportowa

„Nie. Możesz. Przegapić. Tej. Trasy!!!” – przekonywał w marcu jeden z głównych amerykańskich serwisów poświęconych muzyce metalowej. Odniósł się w ten sposób do informacji, że latem blisko 30-punktowe tournée po USA odbędą wspólnie grupy Slayer, Lamb of God oraz Behemoth. Czyli dwie lokalne legendy ciężkiego grania oraz jedna z importu. Przy czym pochodzenia Behemotha nie sposób byłoby odgadnąć po kalendarium ich koncertów. Tylko w ubiegłym roku zagrali ponad 50 koncertów za granicą: od Litwy po Meksyk, od Luksemburga po RPA. A popyt na ich występy i tak wydaje się daleki od zaspokojenia. Behemoth jest nie tylko koncertową potęgą, świat słucha go także w domach. Zespół zajął drugie miejsce na liście 10 polskich artystów najczęściej słuchanych poza Polską w serwisie streamingowym Spotify (o pierwszym i trzecim nieco dalej). W zestawieniu pojawiają się jeszcze dwa inne zespoły metalowe: starszy o dekadę Vader oraz młodszy Decapitated. A także progresywna grupa Riverside, wywodząca się niejako ze sceny metalowej. Gdybyśmy poznali kolejną dziesiątkę podsumowania, mogłaby się tam znaleźć Mgła. Od pięciu lat krakowski duet koncertuje za granicą, w ubiegłym roku w blisko 40 miastach. W roku bieżącym zdążyli odwiedzić Islandię, Australię oraz Wielką Brytanię, a po krótkiej wizycie w ojczyźnie wkrótce znów ruszają w świat. Ich ostatni album zachwycił zagraniczne media i to nawet zgoła niemetalowe – na czele z serwisem Pitchfork, który uchodzi za wyrocznię muzyki niezależnej. Znawcy na całym świecie zachwycili się też nową płytą katowickiej Furii, mimo karkołomnego nie tylko dla nich tytułu. „Właśnie ze względu na takie albumy jak »Księżyc milczy luty« staram się rozwijać jako uważny słuchacz – wyznał jeden z amerykańskich krytyków. – Jaka inna płyta każe ci czekać przez pół godziny, aż się w pełni rozwinie?”. Do listy nowych zdolnych metalowców dostrzeganych za granicą należy także dopisać enigmatyczny zespół Batushka, którego członków nie znamy z nazwiska, za to znamy dokładnie ich inspiracje: czerpią je z liturgii prawosławnej. I zgodnie z tym odwiedzili w ubiegłym roku Rosję, Ukrainę i Białoruś, ale ich tegoroczny kalendarz koncertowy wygląda raczej jak spis krajów Unii Europejskiej. Hańba! – nasza duma Mamy więc już nie pojedyncze nazwy, ale mocne, rozpoznawalne i podziwiane na świecie zjawisko „The Polish metal scene”, polskiej sceny metalowej. Zagraniczne media zaczynają rozbierać ją zresztą na mniejsze części. Ostatnio popularny serwis Bandcamp poświęcił oddzielny artykuł metalowcom ze Śląska. „Jesteśmy inni. Mówimy innym językiem, którego reszta Polski nie rozumie. Jesteśmy wyżsi i silniejsi. Jemy węgiel” – mówił w rozmowie z serwisem lider Furii. Ale nie jest tak, że polski muzyk musi się karmić czernią, by zaistnieć za granicą. – Zaproszenie na festiwal SXSW w Teksasie było jednym z owoców nieco już odległej, ale wciąż ważnej sesji dla rozgłośni KEXP – mówi Ignacy Woland, który gra na tubie i śpiewa w Zbuntowanej Orkiestrze Podwórkowej Hańba! Byli jednym z dziesięciu zespołów, które w sierpniu 2015 r. wystąpiły przed mikrofonami i kamerami wpływowego radia z Seattle, którego przedstawiciele odwiedzili tego lata katowicki Off Festival. Wśród tych dziesięciu wykonawców były jeszcze m.in. młode elektroniczne duo Coals, kobiece trio folkowe Sutari oraz rockowy kwartet Kristen. Ale międzynarodowym odbiorcom stacji niespodziewanie najbardziej do gustu przypadła Hańba! ze swoją mieszanką punk rocka i folkloru rodem z II RP. Zespół nie spieszył się jednak z konsumowaniem tej szansy. – Z pierwszego, ubiegłorocznego zaproszenia na festiwal SXSW zrezygnowaliśmy na rzecz normalnej, trzytygodniowej trasy po Stanach Zjednoczonych – tłumaczy Woland. Trasa o nazwie „US Tour 1936” objęła siedem koncertów jako efekt kolejnego zaproszenia, tym razem na Nelsonville Music Festival w Ohio, którzy Hańbę! usłyszeli właśnie w KEXP. Po debiutanckiej trasie za oceanem krakowiacy mogli się w tym roku wybrać na prestiżowy SXSW bardziej okrzepli, z pewną rozpoznawalnością na amerykańskim rynku, no i wyposażeni w najważniejsze być może w tym wszystkim kontakty. Jeszcze przed wypadem do USA odwiedzili Holandię i Niemcy. W maju zagrają na Słowacji, w Czechach i na prestiżowym festiwalu Primavera w Barcelonie. Wcześniej, bo w najbliższy weekend, Hańba! odwiedzi poznański Spring Break, wydarzenie tylko pozornie lokalne. Na to największe targowisko polskich zespołów z potencjałem eksportowym co roku przyjeżdża kilkudziesięciu przedstawicieli branży muzycznej z całego kontynentu. – Powtarzają się pochwały dotyczące artystów elektronicznych. Zagraniczni delegaci wskazują na to, że ten segment jest na Spring Breaku bardzo mocny. I często owocuje to zaproszeniami na zagraniczne festiwale – mówi Tomasz Waśko, organizator imprezy. Tak było chociażby w przypadku grupy Sotei, która zagrała na tegorocznym festiwalu MENT Ljubljana: niewielkim, ale wpływowym. Z kolei młody zespół Niemoc dzięki wiosennemu koncertowi na Spring Break latem pojechał na węgierski Sziget, największe wydarzenie w regionie. Czekając na Björk Większość z artystów, którzy co roku występują w Poznaniu, nie miała jeszcze okazji koncertować na świecie, a czasem nawet w Polsce. Dlatego ważną dla nich inspiracją jest eksportowy awans bohaterów poprzednich edycji czy grającej w klubie obok Hańby! Dla tych przedwojennych krakowiaków zachętą taką – oprócz zawrotnych karier metalowców – była Kapela ze wsi Warszawa. Ich międzynarodowa kariera zaczęła się półtorej dekady temu i wciąż trwa: grupa właśnie odwiedziła Australię i Nową Zelandię. Na polu folkowym jeszcze wcześniej zaczynało trio Kroke. Nie bez powodu swoją nową, wydaną na 25-lecie zespołu, płytę zatytułowali „Traveller”, czyli „Podróżnik”. Bo w dużej mierze na podróżach upłynęło im ostatnie ćwierćwiecze. Właśnie wrócili z Hiszpanii, a w ubiegłym roku koncertowali na Tajwanie, w Szwecji czy Czechach. Przynajmniej kilka razy do roku wypady za granicę organizuje Janusz Prusinowski. A młodsi? Grupa Sutari ze swoim nowym materiałem planuje objechać naszą część Europy. Karolina Cicha z płytą „Wieloma językami” dotarła do Korei Płd., a w najbliższych tygodniach zagra w Niemczech, Rumunii i na Węgrzech. Szlaki w Azji przetarło sobie też trio Dagadana. Wykonawcy z szeroko rozumianych kręgów folkowych mają więc kogo naśladować, co niekoniecznie mogą powiedzieć muzycy z radiowych list przebojów. Kandydatką na „polską Björk” – czyli postać, która zwróci na polską scenę uwagę szerszej publiczności, tak jak niegdyś Björk rozsławiła Islandię – od kilku lat pozostaje Brodka, która także wystąpiła na tegorocznym SXSW. Krokiem do tego celu miało być wydanie jej nowej płyty w Europie i USA przez międzynarodową wytwórnię PIAS. I zapowiadało się dobrze: artykuły poświęcone Brodce ukazały się w brytyjskim „Guardianie” i amerykańskim „Nylon Magazine”. Pisały o niej cenione serwisy pokroju The Line of Best Fit, Fader czy Clash. Dostała rekomendację BBC Radio 6 Music, bo wpływowej prezenterce radia Lauren Laverne płyta „Clashes” wydała się „wspaniała”. Jesienią zagrała dziesięć koncertów w Wielkiej Brytanii jako support piosenkarki Beth Orton, a wcześniej pojawiła się na kilku festiwalach na kontynencie. Mimo to Brodka nie byłaby dziś jednak w stanie samodzielnie zorganizować sobie zagranicznej