Kolejne powieści Doris Lessing nie są do siebie podobne. Jedyne, czego można się zawsze spodziewać – to ciekawe postacie kobiece. Tak jest i tym razem. Bohaterka „Znów ta miłość”, powieści z 1996 r., jest kobiecym odpowiednikiem postaci z książek Philipa Rotha – mężczyzn na progu starości, którzy zakochują się w młodych dziewczynach. Jednak bohaterka Lessing jest ich przeciwieństwem, bo zamiast rzucić się w wir, nie przestaje być swoim krytycznym obserwatorem.
Lessing mistrzowsko pokazuje przebudzenie do życia sześćdziesięciopięcioletniej Sary. Jej życie zmienia się pod wpływem postaci, o której pisze sztukę, czyli XIX-wiecznej kompozytorki. Praca nad tym spektaklem sprawia, że aura miłosna ogarnia cały zespół teatralny, sztuka działa jak afrodyzjak i sublimuje wszystkie ukryte tęsknoty. Nawet poza teatrem rozmawiają ze sobą cytatami, a kochają się nie tyle w konkretnych osobach, co w samej miłości. Ta powieść nie jest jednak romansem, ale fascynującą psychologiczną analizą.
Takich postaci jak Sara, dojrzałych i samoświadomych – niewiele znajdziemy w literaturze. Lessing jest tutaj wierną uczennicą Virginii Woolf. Nawiązuje wręcz do jej ostatniej powieści „Między aktami”, w której życie bohaterów znajdowało swój pełny wyraz dopiero w teatrze. Przy czym u Lessing sztuka nie jest prawdziwym życie, a raczej miłą ułudą, rozbudzeniem zmysłów. Lessing portretuje też nasze czasy, kiedy to w sztuce zamiast kobiet-ofiar coraz bardziej popularne są bohaterki twórcze i niezależne, takie jak owa kompozytorka. Ale pomimo wszystkich zmian obyczajowych starsze kobiety nie mogą bezkarnie ulegać namiętności, bo to ciągle nie uchodzi. Jej bohaterka powtarza sobie, jako przestrogę, cytat z Szekspira: „Wiemy, czym jesteśmy, ale nie wiemy, czym możemy się stać”. To zdanie ogranicza ją bardziej niż wszystkich mężczyzn dookoła. A o tym, czy samoograniczająca się Sara coś rzeczywiście traci – chce się myśleć dalej, nawet po zamknięciu książki.
Doris Lessing, Znów ta miłość, przeł. Jolanta Kozak, W.A.B., Warszawa 2009, s. 446
- Kup książkę w merlin.pl