Czy miejsce urodzenia predestynuje do osiągania sukcesów w określonych dziedzinach? Z pewnością ułatwia start i realizację najrozmaitszych projektów – co potwierdzają przypadki laureatów nagród kulturalnych POLITYKI.
Przez 21 lat – od 1993 do 2014 r. – przyznaliśmy w sumie 143 Paszporty POLITYKI: pojedynczym artystom, duetom lub zespołom. Twórcy otrzymywali nagrody niezmiennie w sześciu kategoriach – film, literatura, teatr, muzyka popularna, muzyka poważna i sztuki wizualne.
Analizując biogramy naszych zwycięzców, pominęliśmy dla odmiany ich zawodowe osiągnięcia i projekty, a skoncentrowaliśmy się na tym, z jakich stron pochodzą. Rezultat tych poszukiwań przedstawia poniższa mapa (pełna lista laureatów i ich miast urodzenia – tutaj).
Podsumowując: 36 nagrodzonych Paszportami POLITYKI (ok. 25 proc.) urodziło się w Warszawie, po 10 osób (ok. 7 proc.) – w Gdańsku i we Wrocławiu.
Wszystkie trzy miasta znalazły się w pierwszej dziesiątce rankingu polskich miast powiatowych POLITYKI, porównującym ogólną jakość życia w różnych zakątkach Polski. Poza tym, że to świetne miejsca do życia, są to też najwyraźniej idealne miejsca do tworzenia.
Wrocław, Gdańsk i Warszawa (w tej kolejności) zajęły też pierwsze trzy miejsca w urbanistyczno-architektonicznym rankingu POLITYKI. Uznaje się je za najatrakcyjniejsze, mają oryginalny, własny rys, dużo inwestują. Wrocław wygrywa w wyścigu o przychylność turystów, Gdańsk troszczy się o lokalną sztukę (tu powstają najciekawsze polskie murale), Warszawa najszybciej się rozwija.
W stolicy urodzili się m.in. Aneta Grzeszykowska (sztuki wizualne, nagroda 2013), Mikołaj Łoziński (literatura, 2011), Paweł Łysak (teatr, 2008), Łukasz Borowicz (muzyka poważna, 2007) oraz Sławomir Fabicki (film, 2006). Z Wrocławia pochodzą na przykład Michał Witkowski (literatura, 2007), Agata Zubel (muzyka poważna, 2004) i Agnieszka Glińska (teatr, 1999). Z Gdańska wreszcie – literaci Jacek Dehnel (nagroda 2006), Paweł Huelle (2001) i Stefan Chwin (literatura, 1995), ale też Leszek Możdżer (muzyka popularna, 2004).
Są wśród laureatów Paszportów POLITYKI przedstawiciele również innych niż wymienione miast: m.in. Łodzi, Krakowa, Lublina i Poznania. Ale i mniejszych metropolii, takich jak Żernica (na Śląsku) czy Nowa Huta. Są rozproszeni niemal we wszystkich województwach – tylko opolskie i świętokrzyskie nie mają swoich reprezentantów.
Jak pisał Stanisław Witkiewicz, ojciec Witkacego, „tam gdzie człowiek, tam jest i sztuka”. Twórczość nie ma granic, ale miejsce urodzenia i dorastania jest w niej niekiedy mocniej zaakcentowana. Dotyczy to przede wszystkim literatów: Paweł Huelle portretuje w swoich książkach Gdańsk, Szczepan Twardoch (nagroda 2012) odczarowuje śląskość, bohaterowie Jerzego Pilcha (1998) żyją w różnych miejscach, które dziwnym trafem upodabniają się najczęściej do rodzinnej Wisły.
Paszporty w świat
Kilkoro laureatów nagród POLITYKI ma paszporty zagraniczne. Oto gdzie się urodzili:
Zza granicy pochodzą przedstawiciele wszystkich kategorii – z największą (choć nadal skromną) reprezentacją kategorii muzycznych.
Poza Polską urodzili się między innymi instrumentaliści (w sumie 2/3 składu) grupy très.b (nagroda 2012) – gitarzysta Olivier Heim jako jedyny z nagrodzonych ma w akcie urodzenia miasto amerykańskie (stolicę Stanów Zjednoczonych), perkusista Thomas Pettit urodził się w Luksemburgu (obaj się tutaj wychowali). Dla porządku – i podkreślenia multikulturowości zespołu – dodajmy, że z wokalistką Misią Furtak spotkali się w Holandii.
Olga Pasiecznik (nagroda 1996) otrzymała Paszport w kategorii muzyka poważna. Urodziła się w miejscowości Równe na Ukrainie. W tej samej kategorii nagrodę odebrał cztery lata później Stanisław Drzewiecki z Moskwy.
W Rosji urodzili się również Tadeusz Słobodzianek (laureat pierwszego Paszportu POLITYKI w kategorii teatr, urodził się w Jenisejsku) oraz Iwan Wyrypajew (ta sama kategoria, nagroda 2012) z Irkucka.
Dwaj laureaci w kategorii film pochodzą z Francji: Marcel Łoziński (Paryż, nagroda 1995) oraz Rafael Lewandowski (Reims, nagroda 2011).
Stasys Eidrigevicius – nagrodzony w 1993 r. w kategorii sztuki wizualne – pochodzi z Litwy. Nicolas Grospierre, wyróżniony za osiągnięcia 2011 r. w tej samej kategorii, urodził się w Genewie (Szwajcaria).
Pisarz Teodor Parnicki otrzymał Paszport POLITYKI w pierwszej edycji naszych nagród kulturalnych. Urodził się w Berlinie, przez lata mieszkał w Rosji, którą musiał opuścić po I wojnie światowej.
Laureaci Paszportów POLITYKI i miejsca ich urodzenia:
Laureaci 2013
Literatura: Ziemowit Szczerek (Radom)
Film: Dawid Ogrodnik (Wągrowiec)
Muzyka poważna: Apollon Musagete Quartett (Paweł Zalejski z Bydgoszczy, Bartosz Zachłod z Chorzowa, Piotr Szumieł i Piotr Skweres z Warszawy)
Muzyka popularna: Marcin Masecki (Warszawa)
Teatr: Jolanta Janiczak (Nowy Targ) i Wiktor Rubin (Siedlce)
Sztuki wizualne: Aneta Grzeszykowska (Warszawa)
Laureaci 2012
Literatura: Szczepan Twardoch (Żernica w Śląskiem)
Film: Marcin Dorociński (Milanówek)
Muzyka poważna: TWOgether Duo (Magdalena Bojanowicz z Warszawy i Maciej Frąckiewicz z Białegostoku)
Muzyka popularna: Très.b, czyli Misia Furtak (Zielona Góra), Olivier Heim (ur. w Waszyngtonie w USA, dorastał w Luksemburgu), Thomas Pettit (Luksemburg)
Teatr: Iwan Wyrypajew (Irkuck, Rosja)
Sztuki wizualne: Julita Wójcik (Gdańsk)
Laureaci 2011
Literatura: Mikołaj Łoziński (Warszawa)
Film: Rafael Lewandowski (Reims w północno-wschodniej Francji)
Muzyka poważna: Aleksandra Kuls (Warszawa)
Muzyka popularna: Julia Marcell (Olsztyn) oraz Maciej Szajkowski (Warszawa)
Teatr: Krzysztof Garbaczewski (Białystok)
Sztuki wizualne: Nicolas Grospierre (Genewa)
Laureaci 2010
Literatura: Ignacy Karpowicz (Białystok)
Film: Paweł Sala (Poznań)
Muzyka poważna: Wioletta Chodowicz (Radom)
Muzyka popularna: Macio Moretti, czyli Maciej Moruś (Warszawa)
Teatr: Paweł Demirski (Gdańsk) i Monika Strzępka (Tuchów pod Tarnowem)
Sztuki wizualne: Wojciech Bąkowski (Poznań)
Laureaci 2009
Literatura: Piotr Paziński (Warszawa)
Film: Xawery Żuławski (Warszawa) i Borys Lankosz (Kraków)
Muzyka poważna: Barbara Wysocka (Warszawa)
Muzyka popularna: L.U.C., czyli Łukasz Rostkowski (Zielona Góra)
Teatr: Sandra Korzeniak (Kraków)
Sztuki wizualne: Karol Radziszewski (Białystok)
Laureaci 2008
Literatura: Sylwia Chutnik (Warszawa)
Film: Małgorzata Szumowska (Kraków)
Muzyka poważna: Artur Ruciński (Warszawa)
Muzyka popularna: Maria Peszek (Wrocław)
Teatr: Paweł Łysak (Warszawa)
Sztuki wizualne: Maciej Kurak (Poznań)
Laureaci 2007
Literatura: Michał Witkowski (Wrocław)
Film: Łukasz Palkowski (Warszawa)
Muzyka poważna: Łukasz Borowicz (Warszawa)
Muzyka popularna: Krzysztof Grabaż Grabowski (Piła)
Teatr: Michał Zadara (Warszawa)
Sztuki wizualne: Joanna Rajkowska (Bydgoszcz)
Laureaci 2006
Literatura: Jacek Dehnel (Gdańsk)
Film: Sławomir Fabicki (Warszawa)
Muzyka poważna: Agata Szymczewska (Koszalin)
Muzyka popularna: Fisz i Emade (obaj z Warszawy)
Teatr: Maja Kleczewska (Warszawa)
Sztuki wizualne: Grupa Twożywo (Warszawa)
Laureaci 2005
Literatura: Marek Krajewski (Wrocław)
Film: Przemysław Wojcieszek(Miłoszyce, wieś w woj. dolnośląskim)
Muzyka poważna: Rafał Blechacz (Nakło n. Notecią)
Muzyka popularna: Skalpel: Marcin Cichy i Igor Pudło (obaj z Wrocławia)
Teatr: Jan Klata (Warszawa)
Sztuki wizualne: Robert Kuśmirowski (Łódź)
Laureaci 2004
Literatura: Sławomir Shuty (Nowa Huta)
Film: Wojtek Smarzowski (Korczyna)
Muzyka poważna: Agata Zubel (Wrocław)
Muzyka popularna: Leszek Możdżer (Gdańsk)
Teatr: Paweł Szkotak (Bydgoszcz)
Sztuki wizualne: Cezary Bodzianowski (Szczecin)
Laureaci 2003
Literatura: Wojciech Kuczok (Chorzów)
Film: Andrzej Jakimowski (Warszawa)
Muzyka poważna: Kuba Jakowicz (Warszawa)
Muzyka popularna: Andrzej Smolik (Szczecin)
Teatr: Danuta Stenka (Sierakowice w Pomorskiem)
Sztuki wizualne: Monika Sosnowska (Ryki w Lubelskiem)
Laureaci 2002
Literatura: Dorota Masłowska (Wejherowo)
Film: Piotr Trzaskalski (Łódź)
Muzyka poważna: Dominik Połoński (Kraków)
Muzyka popularna: Anna Maria Jopek (Warszawa)
Teatr: Krzysztof Warlikowski (Szczecin)
Sztuki wizualne: Marcin Maciejowski (Babice k. Krakowa)
Laureaci 2001
Literatura: Paweł Huelle (Gdańsk)
Film: Robert Gliński (Warszawa)
Muzyka poważna: Mariusz Treliński (Warszawa)
Muzyka popularna: Agnieszka Chylińska (Gdańsk)
Teatr: Piotr Cieplak (Częstochowa)
Sztuki wizualne: Katarzyna Józefowicz (Lublin)
Laureaci 2000
Literatura: Marzanna Bogumiła Kielar (Gołdap)
Film: Maja Ostaszewska (Kraków)
Muzyka poważna: Stanisław Drzewiecki (Moskwa)
Muzyka popularna: Ryszard Tymon Tymański (Gdańsk)
Teatr: Paweł Miśkiewicz (Warszawa)
Sztuki wizualne: Dominik Lejman (Gdańsk)
Laureaci 1999
Literatura: Marek Bieńczyk (Milanówek)
Film: Krzysztof Krauze (Łódź)
Muzyka poważna: Paweł Mykietyn (Oława)
Muzyka popularna: Myslovitz (założony w Mysłowicach, woj. śląskie)
Teatr: Agnieszka Glińska (Wrocław)
Sztuki wizualne: Leon Tarasewicz (Waliły, wieś w Podlaskiem)
Laureaci 1998
Literatura: Jerzy Pilch (Wisła)
Film: Dorota Kędzierzawska (Łódź)
Muzyka poważna: Rafał Kwiatkowski (Warszawa)
Muzyka popularna: Kazik Staszewski (Warszawa)
Teatr: Grzegorz Jarzyna (Chorzów)
Sztuki wizualne: Jarosław Modzelewski (Warszawa)
Laureaci 1997
Literatura: Andrzej Sapkowski (Łódź)
Film: Jerzy Stuhr (Kraków)
Muzyka poważna: Dariusz Paradowski (Gdańsk)
Muzyka popularna: Kayah (Warszawa)
Teatr: Anna Augustynowicz (Dębica)
Sztuki wizualne: Katarzyna Kozyra (Warszawa)
Laureaci 1996
Literatura: Olga Tokarczuk (Sulechów)
Film: Łukasz Kośmicki (Szamotuły)
Muzyka poważna: Olga Pasiecznik (Równe na Ukrainie)
Muzyka popularna: Grzegorz Ciechowski (Tczew)
Teatr: Krzysztof Rau (Pułtusk)
Sztuki wizualne: Zofia Kulik (Wrocław)
Laureaci 1995
Literatura: Stefan Chwin (Gdańsk)
Film: Marcel Łoziński (Paryż)
Muzyka poważna: Stefan Sutkowski (Warszawa)
Muzyka popularna: Wojciech Waglewski (Nowy Sącz)
Teatr: Jolanta Ptaszyńska (brak danych)
Sztuki wizualne: Mirosław Bałka (Warszawa)
Laureaci 1994
Literatura: Marcin Świetlicki (Lublin)
Film: Jan Jakub Kolski (Wrocław)
Muzyka poważna: Piotr Anderszewski (Warszawa)
Muzyka popularna: Edyta Bartosiewicz (Warszawa)
Teatr: Krystyna Meissner (Warszawa)
Sztuki wizualne: Ryszard Górecki (Słubice w Lubuskiem)
Laureaci 1993
Literatura: Teodor Parnicki (Charlottenburg – dziś to dzielnica Berlina)
Film: Jacek Bławut (Zagórze Śląskie)
Muzyka poważna: Stanisław Leszczyński (brak danych)
Muzyka popularna: Katarzyna Nosowska (Szczecin)
Teatr: Tadeusz Słobodzianek (Jenisejsk, Rosja)
Sztuki wizualne: Stasys Eidrigevicius (Medyniszki, wieś na Litwie)