Jakie są plusy z uprawiania surwiwalu

Należy do gatunku dzikuńskich. Albo raczej puszczańskich, bo w polskiej rzeczywistości dominuje leśna odmiana surwiwalu. Kwiatkowski, rocznik 1952, surwiwalowo aktywny od dobrych 30 lat, autor tematycznych książek, preferuje bieszczadzkie ostępy, gdzie z racji wypracowywanych latami układów z tamtejszym nadleśnictwem on i jego banda (jak sam mawia: moje prywatne harcerstwo) mają nieskrępowany wstęp. W wersji cywilizowanej biorą ze sobą namioty, zapasy żywności, a gdy idą na żywioł, to już wszystko – narzędzia, jedzenie, dach nad głową – muszą organizować na miejscu. Chodzą po lesie tak, aby się zgubić. Torują drogi wśród zarośli, myszkując tam, gdzie nawet bieszczadzcy leśnicy się nie zapuszczają. Na koniec jest dla odważnych próba generalna: trzy dni z dala od obozowiska, samotnie. Minimalistyczny ekwipunek: plecak, karimata, śpiwór, nóż, latarka, krzesiwo. Wodę trzeba znaleźć samemu, zapasy jedzenia niewskazane – gdy ktoś zgłodnieje, las zaspokoi pierwszy głód, ale można też nie jeść wcale, picie wystarczy (Kwiatkowski nieraz sprawdzał – da się wytrzymać). Niewskazane są też kontakty między uczestnikami wyzwania, by nie naruszać doświadczenia samotności. Tego jednak przestrzegać trudno, bo wytrzymać samemu ze sobą długie trzy doby to jest dopiero sztuka przetrwania. Poczucie misji Z obserwacji Kwiatkowskiego, w cywilu pedagoga z wieloletnim stażem (obecnie przymusowo emerytowanego; łódzcy urzędnicy zdecydowali, że ośrodek dla trudnej młodzieży, w którym przez lata pracował, nie ma racji bytu), zaczytującego się w książkach psychologicznych: podczas samotnego bytowania doskwiera niektórym nuda. – Próbą nerwów jest samotna noc. Wtedy niektórzy wracają. Słyszeli wcześniej od leśników, że bywają w okolicy wilki, niedźwiedzie, ale to nie ich obawiają się najbardziej. Największy lęk budzą obcy ludzie, choć w tych stronach można spotkać właściwie tylko uciekinierów od życiowych porażek, takich drobnych pijaczków, zupełnie nieszkodliwych, zajmujących się wypalaniem węgla drzewnego – mówi Kwiatkowski. Nauka przetrwania, trochę na wzór amerykański, ma nas przygotować na najgorsze. Stąd u wieloletnich praktyków, u Kwiatkowskiego również, permanentny, choć dyskretny, stan wzmożonej czujności, pobudzenia, kreślenia w wyobraźni potencjalnych planów ratunkowych. Pierwsze, co Krisek robi po zameldowaniu się w hotelu na małżeńskim urlopie, to sprawdzenie dróg ewakuacji. Tak już ma, to jest silniejsze od niego. Ale mimo poczucia misji, jakie nieodłącznie towarzyszy surwiwalowcom, traktuje się ich raczej z przymrużeniem oka. Ot, duzi chłopcy, cierpiący na syndrom Piotrusia Pana, bawiący się w harcerzy. Zaszyci gdzieś na odludziu, pielęgnują własną twardość, budując szałasy z gałęzi, myjąc się w zimnym strumieniu, zjadając żywe dżdżownice, a w wersji chuligańskiej – kradnąc inwentarz z okolicznych gospodarstw. Bo tak najłatwiej samodzielnie zorganizować coś na kolację. Nie bierze się surwiwalu na poważnie również dlatego, że moda na wszystko, co ekstremalne i radykalne, porwała tę część środowiska, która dostrzegła, że da się na tym przyzwoicie zarobić. Propagują surwiwal powierzchowny, mający wywołać wielkie „wow”, gdy już (obowiązkowo) pochwalą się swoim nowym twardzielskim wcieleniem w przestrzeni internetowej. Jak powiada Kwiatkowski, typ oldskulowy, uczestnicy takich wypraw siedzą wokół ogniska, pieką kiełbaski i strugają z kawałka drewna jakąś łyżkę. – Potrafią godzinami rozmawiać o technikach i narzędziach, np. o nożach: stal, ostrze, rękojeść. A przecież, zgodnie z surwiwalową zasadą, najlepszy zawsze jest ten nóż, który masz przy sobie – wykłada prostotę sztuki przetrwania. Surwiwal jest widowiskowy – wie o tym telewizja. W serii „Survivorman”, znanej u nas jako „Człowiek, który przetrwa wszystko”, emitowanej przez Discovery, główny bohater Les Stroud porywa się na tygodniową samotność w różnych odludnych miejscach i podręcznymi kamerami dokumentuje swą niełatwą egzystencję. Jego główne zmartwienia to nie zwariować od bliskości otaczających go zagrożeń, jeść, pić, nie zmarznąć, nie zachorować. Przetrwać. Jest to, co lubi widz: Les posila się surową foczą wątrobą, foczym okiem uważanym przez inuickie dzieci za delikates, wygrzebuje z pni larwy owadów, które piecze w żarze ogniska. Les jest zaradny jak MacGyver: z jednej zapałki zrobi dwie, a na następnym noclegu rozpali ogień dzięki wiedzy, że krowie łajno, które przeniósł z poprzedniego obozowiska w blaszanym pojemniku, może się tlić godzinami. Les sprawia wrażenie zestresowanego: tu ślady niedźwiedzia polarnego, tam szkielety zwierząt pokąsanych przez grzechotniki. Kwintesencja samotnego bytowania na pustkowiu. Kwiatkowski mówi, że jego surwiwal jest dla kamer nudny, z ich punktu widzenia za mało się dzieje. Nie ma pretensji o spłycanie tematu, o eksponowanie jego efekciarskiej strony, bo jednak są tacy, którzy sami z siebie chcą czegoś więcej niż dłubania scyzorykiem w patykach i pobudzają własną wyobraźnię, odkrywają, że owo trochę sterowane naśladownictwo pionierów, robinsonów, to jest dobra zaprawa przed powrotem do prawdziwego życia. – Mówi się w naszym środowisku, że jeśli poczułeś uderzenie adrenaliny, popełniłeś błąd. Surwiwal to nie jest sztuka dla sztuki, ale pewne specyficzne narzędzie, mające wyrobić w nas pewność siebie i spokój, który ma się przydać w sytuacji, gdy inni panikują. Korzonkowe życie Z naturą oswajał małego Krzyśka ojciec Sławomir, spadochroniarz gen. Stanisława Sosabowskiego, uczestnik bitwy pod Arnhem. Generał rozkazał szkolić swoich podopiecznych ze sztuki przetrwania w obcym, dzikim terenie. Tę szkołę bycia gotowym na wszystko w wojennej rzeczywistości żołnierze nazywali kursem korzonkowym. Po wojnie kapral podchorąży Kwiatkowski postanowił ułożyć sobie życie w Polsce. Jakoś się udawało – weterani Sosabowskiego, jak odnotowali historycy dziejów najnowszych, specjalnie ustrojowi nie wadzili. W wakacje ojciec zabierał Krzyśka na wyprawy, gdzie korzonkowe umiejętności miały się przydać. Inicjacyjna była na Mazurach. Poruszali się rowerami, spali w lasach, w rowach, na łąkach, a ojciec imponował zaradnością, pomysłowością, opanowaniem w każdej sytuacji. Krzysiek też chciał być taki. Prywatne harcerstwo zaczęło się od wyjazdów z grupami młodzieży, które Krzysztof, dyplomowany pedagog, dostawał pod swoje skrzydła. Kwiatkowskiemu, w przeciwieństwie do niektórych opiekunów, chciało się ruszyć w teren. Korzonkowe życie wciągało go coraz bardziej, ktoś podrzucił mu kolorowy włoski magazyn, w którym tematem okładkowym była wyprawa Jacka Pałkiewicza na Borneo. Uznał, że własne obserwacje dotyczące sztuki przetrwania i płynącej stąd mocy kształtowania charakteru warto opisać. Wydał książkę, poznał się kiedyś z Pałkiewiczem, pogadali jak surwiwalowiec z surwiwalowcem. Mistrz Pałkiewicz pochwalił pisane słowo autorstwa Kwiatkowskiego – Krisek momentalnie urósł o kilka pięter. Pisanie wciąż uważa za część swojej misji – niedawno ukazała się kolejna edycja jego książki „Surwiwal po polsku”. Potem, już w ośrodku wychowawczym, gdzie trafiły mu się trudne przypadki – rozboje, podejrzenie usiłowania zabójstwa, podpalenie bezdomnego – urządzał surwiwal na co dzień. Rozumiany jako niechodzenie na łatwiznę. – By