John Grisham to dziś prawdziwa ikona gatunku thrillera prawniczego i literacka potęga – autor 40 powieści, fabularyzowanego reportażu oraz zbioru opowiadań, do dziś sprzedał ponad 300 milionów egzemplarzy książek i zarobił ponad 200 milionów dolarów. Z kilku jego powieści sensacyjnych Hollywood zrobiło kasowe hity, inne trafiły na mały ekran. Niedawno triumfy na Netflixie święcił serial dokumentalny „Niewinny człowiek”, będący adaptacją jedynego tekstu non-fiction w dorobku Johna Grishama, poświęconego sprawie dwóch morderstw popełnionych w miasteczku Ada w Oklahomie w latach 80. XX wieku. W sześcioodcinkowym dokumencie pisarz opowiada o skandalicznych nadużyciach władzy i manipulacjach dowodami, których dopuściła się lokalna policja i prokuratura.
John Grisham był jednym z pięciorga dzieci robotnika i gospodyni domowej. Dorastał w Missisipi – jednym z najbiedniejszych stanów Południa (który jednocześnie wydał dziewięciu laureatów Nagrody Pulitzera, sześciu zdobywców National Book Award oraz noblistę w dziedzinie literatury!), ale matka zachęcała go, by zdobył wykształcenie i zawalczył o lepsze życie. Zdecydował się więc na studia prawnicze. Na sali sądowej skupił się na rozstrzyganiu sporów i przez niemal dziesięć lat prowadził prywatną praktykę adwokacką w prowincjonalnym Southaven; otarł się też o karierę polityczną, piastując przez sześć lat stanowisko parlamentarzysty w Izbie Reprezentantów stanu Missisipi z ramienia partii demokratycznej. Służbę publiczną porzucił z ulgą w 1990 roku. Jego ambicją stała się już wtedy kariera literacka i wkrótce pisanie książek miało go pochłonąć bez reszty...
Nad pierwszą powieścią pracował trzy lata. Zjawiał się w kancelarii o świcie i pisał, dopóki nie zjawili się pierwsi klienci. Pomysł na fabułę „Czasu zabijania” wyniósł prosto z sali sądowej – poruszony zeznaniami dwunastoletniej ofiary gwałtu, zaczął rozważać hipotetyczną sytuację: co by było, gdyby wymiar sprawiedliwości zawiódł, a ojciec dziewczynki zmuszony byłby wziąć sprawiedliwość we własne ręce... Akcję powieści umieścił w fikcyjnym miasteczku Clanton, nie wiedząc wtedy, że nie raz jeszcze zabierze tam swoich czytelników. Niestety, ukończoną powieść odrzuciło 28 wydawnictw. Nad początkującym pisarzem-prawnikiem zlitowało się wreszcie Wynwood Press, które wydało powieść w skromnym nakładzie 5 000 egzemplarzy. Ponieważ nie było mowy o jakiejkolwiek promocji, świeżo upieczony pisarz sam dostarczał egzemplarze księgarzom. Dziś cena pierwszego wydania „Czasu zabijania” – w idealnym stanie – osiąga na internetowym rynku białych kruków blisko cztery i pół tysiąca dolarów, a obecność na rynku antykwarycznym książki żyjącego autora to absolutny ewenement!
Niezrażony komercyjną porażką i zachęcony co prawda nielicznymi, ale przychylnymi recenzjami, Grisham pisał dalej. Sukces drugiej powieści zaskoczył nawet jego samego – „Firma”, dzięki wytwórni Paramount Pictures, która kupiła prawa do ekranizacji na rok przed jej wydaniem, stała się hitem, jeszcze zanim trafiła do księgarń. Rynek wydawniczy oszalał, a film Sydneya Pollacka z Tomem Cruise’em i Gene’em Hackmanem odniósł spektakularny sukces. „Firma” zapoczątkowała serię hitów filmowych na podstawie powieści Grishama – zawsze w gwiazdorskiej obsadzie i pierwszorzędnej reżyserii. Wkrótce do kin trafiła filmowa wersja „Raportu Pelikana” Alana J. Pakuli, z Julią Roberts i Denzelem Washingtonem, następnie „Klient” Joela Schumachera, w którym wybitne kreacje aktorskie stworzyli Susan Sarandon i Tommy Lee Jones. Wreszcie zekranizowano wznowioną po latach debiutancką powieść Grishama „Czas zabijania”, z Sandrą Bullock i Matthew McConaugheyem w rolach głównych. Jedno jest pewne – powieści Johna Grishama w tak plastyczny i poruszający sposób opisują walkę zwykłych dobrych ludzi z wszechwładnymi, jak się wydaje, siłami zła oraz spektakularne zwycięstwa dobra i prawdy nad fałszem i niesprawiedliwością, że aż domagają się szerszej publiczności i filmowego medium. Po sukcesie pierwszej powieści (i jej ekranizacji) Grisham zdobył olbrzymie grono wielbicieli, którzy z niecierpliwością czekają na każdą kolejną książkę, a on niezawodnie, raz w roku, im ją dostarcza.
Prawo niezaprzeczalnie jest żywiołem Johna Grishama, choć zdarzyło mu się parę eksperymentów literackich i kilka razy próbował uciec od tematyki sądowej. W Polsce nie zwykliśmy co prawda ufać prawnikom, a „prawo” jest słowem mocno wyświechtanym, a nawet budzącym niechęć, ale w Ameryce wciąż wierzy się w nie, jako gwarancję wolności i przywilejów obywateli, a sala sądowa niezmiennie postrzegana jest tam jako miejsce, gdzie sprawiedliwości staje się zadość. Grisham uchyla przed czytelnikami rąbka fascynującej tajemnicy adwokackiej – dopuszcza nas do zamkniętego świata prawniczych procedur, sztuczek i wybiegów, który w jego wydaniu zawsze jest niesamowicie ekscytujący, bywa zabawny, a niekiedy okazuje się mroczny i groźny. Litera prawa nie zna litości i każda wina zostanie bezlitośnie ukarana. Widać to doskonale w powieści, która właśnie trafia do polskich księgarń.
„Dzień rozrachunku” nawiązuje do prawdziwej historii, która wydarzyła się gdzieś w Stanach w latach 30. ubiegłego wieku. Grisham przenosi ją w czasie i umiejscawia w wymyślonym przez siebie Clanton w stanie Missisipi. Książka opowiada historię Pete’a Banninga, przykładnego obywatela, bohatera II wojny światowej, plantatora bawełny z dziada pradziada, dobrego gospodarza, sąsiada i pracodawcę, a do tego oddanego chrześcijanina, który pewnego październikowego dnia 1946 roku z zimną krwią zabija przyjaciela rodziny i pastora kościoła metodystów, wielebnego Dextera Bella. Nie wyjawiwszy motywów swojego postępowania, zostaje skazany na śmierć i stracony. Dlaczego zabił i dlaczego umieścił żonę w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym – pozostaje zagadką do ostatnich stron powieści...
John Grisham, nawiązując do najlepszych tradycji literackich Stanów Zjednoczonych (nie bez powodu ulubionym pisarzem Pete’a Banninga jest William Faulkner!), zabiera czytelników w niezwykłą podróż na amerykańskie Południe, gdzie nikt jeszcze nie myśli o równości rasowej, nowinki techniczne wciąż pozostają w sferze marzeń, a ludzie nadal żyją i myślą tak samo, jak sto lat wcześniej. „Dzień rozrachunku” to – jak zwykle u tego autora – coś więcej niż pełna suspensu powieść o zagadkowej zbrodni i pasjonujący dramat sądowy. To przede wszystkim napisana z rozmachem epicka saga o namiętnej miłości i okrucieństwach wojny, o strasznych tajemnicach, za sprawą których stajemy się innymi ludźmi, i fatalnych czynach, które niszczą wszystko. Tak jak William Faulkner czy Erskine Caldwell, których powieści krytycy nazywali „okrutnymi”, ale cenili je za bezkompromisowość i wnikliwość analizy społecznej, Grisham kreśli barwny i realistyczny portret Głębokiego Południa, od szalonych lat dwudziestych, przez lata wielkiego kryzysu, aż po czasy tuż po II wojnie światowej, która dla amerykańskich żołnierzy szczególnie krwawa okazała się na Pacyfiku. Bogactwo i różnorodność wątków i rozpiętość czasowa sprawiają, że od tej powieści wprost nie sposób się oderwać.
W „Dniu rozrachunku” John Grisham po raz kolejny zaskakuje – fabułą, postawami bohaterów, niepowtarzalnym stylem i precyzyjną konstrukcją – i udowadnia, że jest pisarzem dla wszystkich: dla miłośników sensacyjnej intrygi i dla wytrawnych znawców literatury. Książka nie bez powodu zachwyciła krytyków – Grisham pisze po prostu świetne, pasjonujące historie, które trzeba przeczytać!
https://www.empik.com/dzien-rozrachunku-grisham-john,p1239322154,ksiazka-p