Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Nauka

Magia odczarowana

Badać należy chłodno, bez obaw i bez wstydu

Rozmowa z Danielem Dennettem, wybitnym amerykańskim filozofem umysłu, ateistą, sceptykiem, piewcą teorii Darwina.

Filozof Daniel C. Dennett z Tufts University chętnie opisuje następującą scenę: oto mrówka wspina na na szczyt źdźbła trawy, spada, wspina się ponownie, i znowu spada – tak bez przerwy i wyraźnego biologicznego powodu, natomiast z wyraźnym narażeniem życia.

Bez sensu? Nie – mózg mrówki został zawłaszczony przez małego pasożyta, motyliczkę wątrobową, która chcąc czym prędzej dostać się do żołądka owcy lub krowy, by w jej wnętrzu rozpocząć kolejny etap cyklu rozwojowego, steruje swoim bezwolnym nosicielem. „Czy coś podobnego przydarza się również ludziom” – pyta Dennett. I odpowiada: owszem. Robakami ludzkich umysłów są idee, które bardziej niż o ludzi, zdają się dbać o własne przetrwanie. Przykład: religie.

Dennett postuluje, że tak jak wszystkie inne zjawiska, tak też ewolucja idei, a wśród nich religii, powinna być traktowana jak zjawisko naturalne – i tak też badana: bez obaw, bez wstydu, bez zakłopotania. Na chłodno. Z ciekawości, ale i z konkretnej potrzeby. Wszak fanatyzm religijny stanowi realne zagrożenie.

Dennett jest jednym z najbardziej godnych uwagi, wszechstronnych i bezkompromisowych żyjących filozofów umysłu, z pasją kładącym nacisk na empiryczny i racjonalny charakter uprawianej przez niego dziedziny. Mgłę niejasnych pojęć klasycznej filozofii, takich jak wolna wola czy świadomość, należy raz na zawsze rozwiać, twierdzi, a filozofię utwardzić metodami zaczerpniętymi z nauk ścisłych i komputerowych.

Szczególną atencją darzy Dennett teorię ewolucji Darwina, którą stosuje w badaniach umysłu i zjawisk kultury. Chętnie wykorzystuje w tym celu zaproponowaną przez Richarda Dawkinsa ideę memu, jednostki informacji kulturowej, który może prosperować, niczym motyliczka wątrobowa, niezależnie od potrzeb nosiciela, czyli ludzkiego umysłu.

Pełna treść rozmowy w „Niezbędniku Inteligenta”.

Reklama

Czytaj także

null
Kraj

Ziobrowie na wygnaniu. Jak sobie poradzą? „Trafiło ich. Ale mają plan B, już trwają zabiegi”

Zbigniew Ziobro wciąż nie wraca do Polski. Jaka przyszłość czeka byłego ministra sprawiedliwości i jego żonę Patrycję – do niedawna najbardziej wpływową parę polskiej polityki?

Anna Dąbrowska
25.11.2025
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną