Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Nauka

Uchylone okno

Nowa era w fizyce

Detektor wysokoenergetycznych neutrin IceCube umieszczony na biegunie południowym pozwala na badanie procesów kosmicznych, zachodzących przy energiach, których nigdy nie uzyskano by w ziemskim laboratorium. Detektor wysokoenergetycznych neutrin IceCube umieszczony na biegunie południowym pozwala na badanie procesów kosmicznych, zachodzących przy energiach, których nigdy nie uzyskano by w ziemskim laboratorium. IceCube Collaboration
Kończy się epoka wielkich eksperymentów w fizyce. Nie kończy się jednak epoka wielkich odkryć. Przeciwnie.
Wszechświat w wieku 100 tys. lat (13 mld lat temu) i satelita Planck, który to zdjęcie wykonał.D. Durros/ESA and Planck Collaboration Wszechświat w wieku 100 tys. lat (13 mld lat temu) i satelita Planck, który to zdjęcie wykonał.

Ćwierć wieku temu świat jawił się w jasnych barwach, a przyszłość wyglądała optymistycznie. Runął mur berliński, Europa jednoczyła się, a liberalna demokracja wydawała się ostateczną ideologią, której realizacja miała zapewnić ludzkości szczęście i dobrobyt. Zanikać zaczął podział na lewicę i prawicę, a ukute w latach 80. hasło „There Is No Alternative” – dziś mające status niemal obelgi – zdawało się oddawać obiektywne prawa rozwoju społecznego i gospodarczego.

Ów Zeitgeist przenikał nie tylko nauki społeczne, ale odcisnął swoje piętno na fizyce fundamentalnej, opisującej podstawowe mikroskopowe struktury materii i prawa rządzące mikroświatem. Sformułowany na przełomie lat 60. i 70. XX w. Model Standardowy Fizyki Cząstek Elementarnych, choć nie do końca podówczas jeszcze potwierdzony eksperymentalnie, znakomicie opisywał wszystkie znane zjawiska zachodzące w mikroświecie podstawowych składników materii. Model Standardowy nie jest jednak teorią kompletną i wydawało się jasne, że powinna powstać nowa teoria będąca jego rozszerzeniem. W latach 90. olbrzymia większość fizyków sądziła, że taką teorią jest teoria strun, uniwersalna i piękna „teoria wszystkiego”. Zgodnie z duchem czasu uważano nieomal za pewnik, że jest ona kompletna i ostateczna. Głosiła, że obok znanych już wówczas cząstek elementarnych i postulowanej przez Model Standardowy cząstki Higgsa powinien istnieć cały wielki, niezbadany jeszcze, świat elementarnych składników materii, którego odkrycie będzie możliwe za pomocą nowego wielkiego zderzacza cząstek, znanego pod nazwą LHC, którego budowa zaczynała się właśnie w międzynarodowym laboratorium CERN pod Genewą.

Zderzacze cząstek są urządzeniami realizującymi prostą ideę znaną już każdemu dziecku: jeśli chcesz zobaczyć, co kryje się w środku jakiejś rzeczy, roztrzaskaj ją na kawałki!

Polityka 51.2016 (3090) z dnia 13.12.2016; Nauka; s. 64
Oryginalny tytuł tekstu: "Uchylone okno"
Reklama