W trakcie renowacji zabytkowego budynku w Aberdeen w 2007 r. robotnicy znaleźli pod deskami podłogi zwiniętą w rulon szmatę. Ponieważ zauważyli, że przyklejony był do niej zadrukowany papier, trafiła najpierw do lokalnego nauczyciela geografii, a potem do National Library of Scotland w Edynburgu. Eksperci ustalili, że jest to ścienna mapa świata Nova Totius Terrarum Orbis Tabula z 1690 r. kartografa z Londynu George’a Wilby’ego. Chimney Map (tak ją nazwano, bo rzekomo leżała w kominie), zachowała się w fatalnym stanie – podarta, pełna larw insektów, ponadgryzana przez myszy i tak pokruszona, że niektóre fragmenty papieru miały po kilka milimetrów. Konserwacja wymagała nie lada starań. Claire Thomson najpierw rozwinęła i wyrównała mapę, potem oddzieliła papier od płótna. Kąpiel parowa zmiękczyła papier, umożliwiając przyklejenie go do nowego kartonu. Po miesiącach prac zabytek był gotowy do pokazania i od kwietnia można go podziwiać w edynburskiej bibliotece.
Chimney Map składa się z 8 arkuszy miedziorytowych, które po podklejeniu płótnem miały wielkość 2 na 1,6 m. – Choć map ściennych trochę opublikowano, zachowało się ich mało i zazwyczaj w kiepskim stanie, bo wisząc, niszczały, narażone na działanie światła, temperatury, gryzoni czy much, gdy się zużyły, po prostu je wyrzucano – tłumaczy geografka i autorka książek o dawnych mapach Lucyna Szaniawska. – Chyba że ktoś kupił taką mapę w arkuszach, włożył w okładki i trzymał w formie atlasu. Tak na zamku Wolfegg w Niemczech zachowała się mapa świata Martina Waldseemüllera z 1507 r., na której po raz pierwszy użyto określenia „Ameryka”, dziś przechowywana w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie.
Poszerzanie horyzontów
Wspaniałe, wykonane na zamówienie rękopiśmienne mapy wieszano w rezydencjach królów i książąt, by pokazać zasięg włości zleceniodawcy, wychwalać ich zasługi, zwycięstwa i siłę.