Osoby czytające wydania polityki

Wiarygodność w czasach niepewności

Wypróbuj za 11,90 zł!

Subskrybuj
Nauka

Kosmiczny klejnot z Atakamy

VLT szuka skarbów na niebie

Nasza piękna sąsiadka – galaktyka spiralna NGC 3981. W kółku: asteroida. Nasza piękna sąsiadka – galaktyka spiralna NGC 3981. W kółku: asteroida. ESO
Co robi największy teleskop świata, gdy nie może prowadzić obserwacji naukowych?
Bardzo Duży Teleskop (VLT) oświetlony promieniami zachodzącego Słońca.Iztok Bonćina/ESO Bardzo Duży Teleskop (VLT) oświetlony promieniami zachodzącego Słońca.

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) to największa astronomiczna organizacja na świecie (należy do niej 16 państw) dysponująca licznymi teleskopami. Flagowym instrumentem obserwacyjnym jest tzw. Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope – VLT) działający na wzgórzu Cerro Paranal na pustyni Atakama w Chile. Ten największy teleskop na świecie składa się z czterech głównych zwierciadeł o ponad 8-metrowej średnicy każde oraz kilku pomocniczych, mniejszej wielkości. VLT ma na długo ściśle zaplanowany plan pracy i nie jest łatwo dostać zgodę na prowadzenie badań na tym instrumencie. Astronomowie, astrofizycy i kosmologowie muszą składać aplikacje obserwacyjne, z których tylko część jest realizowana.

Mimo starań o pełne obłożenie zadaniami są chwile, kiedy teleskop nie może realizować zaplanowanych obserwacji naukowych. Może to wynikać z utrudnień atmosferycznych lub nieprzewidzianych okoliczności astronomicznych. Dlatego ESO postanowiło wykorzystywać VLT w okresach wymuszonej obserwacyjnej bezczynności do fotografowania interesujących lub szczególnie atrakcyjnych wizualnie obiektów dla celów edukacyjnych oraz popularyzacji astronomii. Program nosi nazwę Kosmicznych Klejnotów ESO, a te uzyskane przechowuje się w archiwum, ponieważ mogą mieć nie tylko walory estetyczne i popularyzacyjne, ale także poznawcze, jako podstawa do późniejszych analiz naukowych.

Jednym z ostatnio uchwyconych klejnotów ESO jest galaktyka spiralna NGC 3981. Została sfotografowana w maju b.r. za pomocą aparatu FORS2, zamontowanego na Teleskopie Głównym 1 – Antu. FORS2 to tzw. FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph. (Focal reducer, czyli inaczej telekompresor, który skraca ogniskową układu optycznego i przez to zwiększa światłosiłę obiektywu, z kolei low dispersion spectrograph to spektrometr niskiego rozszczepienia światła, który powoduje, że jest ono mniej rozbite na poszczególne barwy, a przez to bardziej skupione).

Polityka 43.2018 (3183) z dnia 23.10.2018; Nauka; s. 63
Oryginalny tytuł tekstu: "Kosmiczny klejnot z Atakamy"
Reklama