Jasne widoki na ciemną materię
Dr Sebastian Trojanowski o tajemnicach ciemnej materii
KAROL JAŁOCHOWSKI: – Im bliżej szwajcarski astronom Fritz Zwicky przyglądał się w latach 30. ubiegłego wieku odległym galaktykom, tym bardziej był przekonany, że coś pomijamy w ich opisie. Ten brakujący element nazwał dunkle Materie. Czym jest owo ciemne coś?
SEBASTIAN TROJANOWSKI: – To jest rzecz niebywała, odkrycie, które można określić mianem XX-wiecznego przewrotu kopernikańskiego w naszym rozumieniu wszechświata. Zorientowaliśmy się, że my – materia namacalna, w języku fizyki opisywana jako materia barionowa – stanowimy zaledwie 5 proc. wszystkiego, co istnieje. Tak naprawdę, używając terminów „ciemna materia” czy „ciemna energia”, nazywamy naszą niewiedzę. Ale widzimy efekty działania owej materii na duże skupiska „zwykłej” materii. To właśnie zauważył Zwicky. Nie potrafił wytłumaczyć ruchu galaktyk w gromadzie inaczej, niż zakładając obecność nieznanego czynnika. Potwierdziliśmy potem to przypuszczenie, obserwując nawet pojedyncze galaktyki. Dziś można powiedzieć, że ciemna materia jest podstawowym budulcem wszechświata – przynajmniej jeśli chodzi o materię. I wciąż pozostaje dla nas niewiadomą.
Jak próbujecie ją zbadać?
Kiedy zobaczyliśmy, co jest grane, kiedy dowiedzieliśmy się, że ciemna materia nas otacza, byliśmy w szoku. Kiedy się z niego otrząsnęliśmy, wykluczyliśmy, że jest czymś, co już znamy. Musieliśmy więc poszerzyć zakres rozumienia wszechświata. Pojawił się cały szereg potencjalnych wyjaśnień. A że jedynym ostatecznym kryterium w fizyce są eksperymenty, zaczęliśmy je projektować. Próbujemy się dowiedzieć, który z modeli rzeczywistości rozszerzonej jest trafny.
Skąd mamy pewność, że ciemna materia nie jest czymś, co już dobrze znamy, tylko ukrywa się pod przebraniem?