Grono wyróżnionych przez kapituły Nagród Naukowych POLITYKI liczy już 257 osób. Powiększyło się w ubiegłym miesiącu, gdy wyłoniliśmy piętnastkę finalistów, spośród których wybraliśmy teraz finałową piątkę. Doceniając wysiłki i wkład w rozwój polskiej (i nie tylko polskiej) nauki każdego z nich, wręczyliśmy im symboliczne dyplomy oraz stypendia w wysokości 30 tys. złotych (dziesiątka finalistów otrzyma zaś 10 tys. zł). Uroczysta gala odbyła się w siedzibie redakcji POLITYKI w niedzielę, 18 października.
„Z roku na rok pogłębia się wrażenie, że to, co w nauce prawdziwie odkrywcze, rodzi się dziś na pograniczach tradycyjnych dyscyplin” – zauważa Ewa Wilk, publicystka POLITYKI. Nagrody przyznajemy zatem w pięciu umownych kategoriach: nauki humanistyczne, społeczne, ścisłe, techniczne i te o życiu. Pojmujemy je możliwie szeroko, zdając sobie sprawę ze znaczenia i starożytnych kultur, i modeli matematycznych, i współczesnych technologii.
Oto tegoroczni laureaci:
NAUKI ŚCIŚLE: Dr Agata Karska. Rocznik 1985. Adiunkt w Instytucie Obserwatorium Astronomiczne na Wydziale Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Głównym nurtem jej badań są obserwacje fizyko-chemiczne gazu w obszarach formowania młodych gwiazd. Ich wyniki mają fundamentalne znaczenie dla zrozumienia fizyki powstawania gwiazd i mogą dać odpowiedź na kluczowe pytanie, co determinuje masę gwiazdy. Doświadczenie zdobywała m.in. w trakcie studiów doktoranckich w renomowanym Instytucie Maksa Plancka w Garching, pracując przy projektach wykorzystujących dane z Kosmicznego Obserwatorium Herschela. Za najlepszą część swojej pracy uważa opiekę naukową nad studentami, którym zapewnia kontakt ze światowymi ekspertami w ramach stworzonej przez siebie Grupy Astrofizyki Molekularnej.
NAUKI O ŻYCIU: Dr Paweł Szczęsny. Rocznik 1980. Adiunkt na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego i w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN.
Życie to system złożony i jedną z jego cech jest duża odporność na zaburzenia. Chyba że zdarzy się tragiczny w skutkach „efekt motyla”, który na stałe wytrąci go z równowagi. Nowe mechanizmy powstawania nowotworów, regulacji przepływu krwi czy metoda przewidywania ryzyka wystąpienia śmierci łóżeczkowej u niemowląt to efekty poszukiwań takich właśnie zdarzeń przez doktora Szczęsnego. Nasz finalista jest aktywnie zaangażowany w promowanie otwartości nauki – rozumianej nie tylko jako powszechny dostęp do wyników badań, ale przede wszystkim otwartość na potrzeby społeczne.
NAUKI SPOŁECZNE: Dr hab, prof. SGH Marcin Kolasa. Rocznik 1978. Profesor nadzwyczajny w Katedrze Ekonomii Ilościowej w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
Prowadzone przez niego badania nad cyklem koniunkturalnym w małych otwartych gospodarkach służą zrozumieniu funkcjonowania gospodarek krajów rozwijających się i mających w perspektywie wejście do strefy euro, czyli takich jak Polska. Badania te dostarczają wskazówek dla polityki monetarnej, fiskalnej i makrostabilnościowej oraz prognozowania makroekonomicznego. Praca w Narodowym Banku Polskim pozwala mu wykorzystywać tę wiedzę w praktyce. Aktualnie swoje badania kontynuuje w ramach stypendium Fulbright Senior Award na uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku.
NAUKI HUMANISTYCZNE: Dr Jan Kwapisz. Rocznik 1981. Adiunkt w Zakładzie Literatur i Języków Klasycznych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Jak sam o sobie mówi, jego specjalność to literackie kurioza, na których się zna jak mało kto na świecie. Przedmiotem jego zainteresowań są zabawy słowem w starożytnej poezji, głównie z okresu hellenistycznego: wiersze-obrazki, akrostychy, anagramy, palindromy, zagadki. Jego doktorat, nagrodzony przez premiera Donalda Tuska, poświęcony był sześciu najdziwniejszym wierszom greckiej starożytności. Zorganizowanie międzynarodowej pionierskiej konferencji o antycznych zabawach lingwistycznych i wydanie książki będącej jej podsumowaniem zapewniło mu na świecie miano eksperta od poetyckich osobliwości.
NAUKI TECHNICZNE: Dr inż. Jerzy Domżał. Rocznik 1978. Adiunkt w Katedrze Telekomunikacji na Wydziale Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Prowadzi badania w ważnej i przyszłościowej dziedzinie – teleinformatyce – koncentrując się na Internecie Przyszłości, w kontekście gwarantowania jakości obsługi i niezawodności. Opracował i zgłosił do ochrony patentowej w wielu krajach prototyp rutera, pozwalającego na bardziej wydajne wykorzystanie zasobów sieciowych i obniżenie kosztów funkcjonowania sieci, a tym samym i rachunków dla użytkowników.
Jego zdolności dydaktyczne docenili studenci – w 2014 roku został wybrany przez nich najlepszym wykładowcą na pierwszym roku Teleinformatyki AGH. Wraz z dziećmi napisał cykl artykułów pod nazwą „Rozmowy z dziećmi o świecie nowoczesnych technologii”.
A oto dziesięcioro finalistów: Kacper Gradoń, Bartosz Haduch, Krzysztof Kloc, Joanna Kowalska, Łukasz Madej, Urszula Markowska-Manista, Joanna Nynca, Artur Pokropek, Grzegorz Szalast, Ewa Wunsch.
Kapituła Profesorska (I etapu)
Biologia, ochrona środowiska, nauki rolnicze: prof. dr hab. Ewa Bartnik (Wydział Biologii UW, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN)
Filologie, literaturoznawstwo, językoznawstwo: prof. dr hab. Grażyna Borkowska (Instytut Badań Literackich PAN)
Fizyka: prof. dr hab. Katarzyna Chałasińska-Macukow (Wydział Fizyki UW, rektor UW w latach 2005–12)
Socjologia, antropologia: prof. dr hab. Henryk Domański (Instytut Filozofii i Socjologii PAN)
Psychologia, pedagogika: prof. dr hab. Adam Frączek (Wydział Stosowanych Nauk Społecznych Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, rektor APS w latach 2002–08)
Nauki prawne: prof. dr hab. Tomasz Giaro (Wydział Prawa i Administracji UW)
Nauki techniczne: prof. dr hab. Michał Kleiber (Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, prezes PAN w latach 2007–15)
Historia sztuki, archeologia: prof. dr hab. Janusz Kramarek (Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu; na emeryturze)
Architektura, urbanistyka: prof. dr hab. inż. arch. Ewa Kuryłowicz (Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Kuryłowicz&Associates Sp. z o.o.)
Matematyka, informatyka: prof. dr hab. Jan Madey: (Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW)
Filozofia: prof. dr hab. Barbara Markiewicz (Wydział Filozofii i Socjologii UW)
Chemia: prof. dr hab. Marcin Pałys (Rektor UW, Wydział Chemii UW)
Filmoznawstwo, kulturoznawstwo: red. Zdzisław Pietrasik (POLITYKA)
Medycyna: prof. dr hab. n. med. dr h.c. Aleksander Sieroń (Wydział Lekarsko-Dentystyczny, Śląski Uniwersytet Medyczny)
Geografia: dr hab. prof. UW Maria Skoczek (Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW; na emeryturze)
Ekonomia, zarządzanie: prof. dr hab. Tomasz Szapiro (Rektor Szkoły Głównej Handlowej, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH)
Teologia, religioznawstwo: red. Adam Szostkiewicz (POLITYKA)
Muzykologia: red. Dorota Szwarcman (POLITYKA)
Historia, nauki polityczne, medioznawstwo: prof. dr hab. Wiesław Władyka (Instytut Badań Literackich PAN, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, POLITYKA)
Kapituła Społeczna (II etapu)
Henryka Bochniarz
Prezydent Konfederacji Lewiatan, była minister przemysłu, jedna z animatorek ruchu społecznego Kongres Kobiet
Magdalena Środa
Filozofka, publicystka, feministka, minister ds. równouprawnienia w rządzie Marka Belki
Marek Belka
Prezes NBP, były premier, wicepremier i minister finansów
Juliusz Braun
Dziennikarz i polityk, przewodniczący KRRiT w latach 1999–2003, od 2011 do 2015 r. prezes Telewizji Polskiej
Robert Firmhofer
Współtwórca i dyrektor Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, wybitny popularyzator nauki
Andrzej Klesyk
Prezes zarządu PZU SA, jeden z pierwszych Polaków z dyplomem Harvardu, współtworzył Handlobank i Inteligo
Marek Kondrat
Aktor, reżyser, przedsiębiorca
Tomasz Nałęcz
Historyk, publicysta, polityk, w latach 2010–15 doradca prezydenta RP ds. historii i dziedzictwa narodowego
Sławomir S. Sikora
Prezes zarządu Citi Handlowy SA
Cezary Szczylik
Szef Kliniki Onkologii Centralnego Szpitala Klinicznego MON, członek zespołu, który dokonał pierwszych w Polsce udanych przeszczepów szpiku kostnego
Krzysztof Zanussi
Reżyser, scenarzysta filmowy, publicysta, felietonista
W pracach Kapituły Społecznej uczestniczy również przedstawiciel Kapituły Profesorskiej oraz redaktor naczelny POLITYKI Jerzy Baczyński.