Fundacja Gospodarcza działa od początku lat 90. Za swoje projekty wspierające osoby z problemami na rynku pracy zdobyliście już kilka nagród. Są one tym bardziej cenne, że wiele działań kierowanych do bezrobotnych nie przynosi oczekiwanych efektów. Co jest kluczem do sukcesu Fundacji?
Najważniejsze jest trafne określenie społecznych potrzeb. Z reguły nie wystarcza do tego analiza doniesień prasowych, raportów i suchych statystyk. Trzeba rozmawiać z ludźmi i wyłapywać niuanse, które z pozoru mogą mieć niewiele wspólnego z rynkiem pracy. Jeden z naszych projektów dotyczył na przykład osób zwalnianych ze Stoczni Gdyńskiej. Wiele z nich było jedynymi żywicielami rodzin. Aby im pomóc, wzięliśmy pod uwagę nie tylko ich kompetencje i potencjał zawodowy, ale i warunki życiowe, w tym sytuację, w jakiej znaleźli się ich najbliżsi. Zaproponowaliśmy im nie tylko doradztwo zawodowe, szkolenia i stypendia, ale również wsparcie psychologiczne. Efekty przerosły nasze oczekiwania – na zakończenie projektu ponad połowa uczestników miała nową pracę lub własną firmę.
Dlaczego wsparcie psychologiczne jest tak istotne?
Tracąc pracę, wiele osób traci również wiarę w siebie i swoje możliwości. Jeszcze trudniej jest radzić sobie z tymi problemami osobom pozostającym na bezrobociu przez wiele lat. Brak odzewu na dziesiątki czy nawet setki wysyłanych CV powoduje, że zamykają się w sobie. Czasami, szczególnie w przypadku kobiet, pełniących dotychczas role żon i matek, wsparcie psychologiczne pomaga odnaleźć w sobie odwagę do zmian i realizacji własnych potrzeb, także poza rodziną. Podczas warsztatów psychologicznych uczymy rozpoznawania swojego potencjału oraz identyfikacji celów. Jednym z tematów jest również autoprezentacja, czyli sztuka eksponowania swoich dobrych cech podczas rozmowy z pracodawcą tak, by wyróżnić się w tłumie kandydatów.
Często sposobem na wyjście z bezrobocia jest założenie własnej firmy. Wielką falę takiej wymuszonej przedsiębiorczości mieliśmy w połowie lat 90. Obecny kryzys, choć na nieporównywalnie mniejszą skalę, znowu nasila to zjawisko. Czy osoby, których praca okazała się zbędna dla pracodawców, mają szansę na stworzenie rentownych firm?
Obecna sytuacja na rynku rzeczywiście wymusza myślenie o przedsiębiorczości. Mamy teraz bardzo ciekawy projekt „Dojrzała przedsiębiorczość”. Jest on przeznaczony dla osób w wieku 50 plus, które mają kompetencje i doświadczenie zawodowe, ale z różnych przyczyn obecnie nie pracują. Choć niektóre z nich nigdy nie rozważały posiadania własnej firmy, my widzimy, że mają ku temu potencjał. Większość ma nie tylko wiedzę i konkretne umiejętności, ale też liczne kontakty czy znajomość branży, w której przez lata byli zatrudnieni. W Fundacji tworzymy innowacyjne narzędzie psychologiczne, które u takich osób ułatwi szukanie cech wspomagających przedsiębiorczość.
Udział w projekcie trwa kilka miesięcy. W pierwszym etapie kładziemy duży nacisk na przywrócenie wiary w siebie. To jest bardzo ważne szczególnie w grupie osób po pięćdziesiątce. Utratę pracy traktują często jako dowód na to, że są już „stare i nikomu niepotrzebne”, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest. Pokazujemy im, że nie są w swojej trudnej sytuacji odosobnione – taka jest po prostu specyfika dzisiejszego rynku pracy. Kolejnym etapem jest identyfikowanie obszaru, w którym mają szansę prowadzić działalność gospodarczą. Następnie przekazujemy tym osobom wiedzę z zakresu prowadzenia firmy, a jeżeli pojawi się taka potrzeba, oferujemy również szkolenia branżowe. Ci, którzy na koniec zdecydują się na założenie własnej firmy, potrafią już samodzielnie przygotować biznesplan i wiedzą, gdzie ubiegać się o środki finansowe.
A który z projektów Fundacji najbardziej zapadł pani osobiście w pamięć?
Z dużym sentymentem wspominam jeden z pierwszych projektów, które realizowaliśmy na rzecz wsparcia przedsiębiorczości osób długotrwale bezrobotnych w wieku 50 plus. Rekrutację prowadziliśmy wśród tych, którzy przychodzili do Fundacji w poszukiwaniu jakiejkolwiek pomocy. Często były to osoby bardzo dobrze wykształcone, w wielu przypadkach z tytułem inżyniera, jednak złe doświadczenia spowodowały, że nie dostrzegały swojego potencjału na rynku pracy. Gdy przełamały pierwszy opór mentalny i lęk przed kolejną porażką, ich motywacja do nowych wyzwań stała się bardzo silna. W trakcie projektu okazało się, że te osoby miały wiele ciekawych pomysłów, które zaowocowały powstaniem 20 nowych firm. W pierwszym roku ich działalności zorganizowaliśmy dla nich spotkania, podczas których początkujący przedsiębiorcy po pięćdziesiątce mieli okazję wymienić się swoimi doświadczeniami. Nawiązała się też między nimi kooperacja, bo w czasie warsztatów świetnie się ze sobą zintegrowali. Choć od tego czasu minęło już 5–6 lat, niemal wszyscy nadal prowadzą działalność. Mam nadzieję, że narastające obciążenia finansowe nie zniechęcą ich do prowadzenia własnego biznesu.
rozmawiała Monika Niewinowska
Akcja partnerska realizowana w ramach konkursu dotacji organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna.
***
Więcej możliwości
Wsparcie z Funduszy Europejskich dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy udzielane jest w ramach programu Kapitał Ludzki.
Dzięki dotacjom bezrobotni mają możliwość bezpłatnego podnoszenia swoich kwalifikacji, odbywania staży zawodowych czy też uzyskania grantu na założenie firmy. Pomoc ta przybiera też formy pośrednie. Młodym matkom ułatwia się na przykład powrót do pracy poprzez dofinansowanie tworzenia żłobków, przedszkoli czy też innych miejsc opieki dziennej nad dziećmi.
Od 2007 r. na realizację 3,2 tys. projektów aktywizacji zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia oraz promocji przedsiębiorczości w programie Kapitał Ludzki przekazano 10,5 mld zł. Wsparciem objętych zostało ponad 987 tys. osób. Wśród bezrobotnych uczestniczących w projektach ponad połowa (56,6 proc.) znalazła zatrudnienie, w tym ponad jedna czwarta założyła własną firmę.
W ramach programu realizowanych jest 900 projektów z myślą o przyszłych przedsiębiorcach. Ich wartość sięga 2,3 mld zł. Mogą oni liczyć zarówno na bezzwrotne granty, jak i zwrotne pożyczki. Z grantów skorzystało dotychczas ok. 160 tys. osób, w tym 64 tys. kobiet. Na pożyczki, które wprowadzone zostały w 2012 r., przeznaczono zaś 151 mln zł i na razie skorzystało z nich 347 osób.
Z kolei dla znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, w tym długotrwale pozostających bez pracy oraz osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, realizowanych jest ponad 4,9 tys. projektów o wartości 5,7 mld zł. Uczestnicy obejmowani są działaniami z zakresu aktywnej integracji. Poza szkoleniami i warsztatami oferowane jest im poradnictwo związane z konkretnymi problemami, z jakimi zmagają się poszczególne osoby. Z takiego wsparcia skorzystało ponad 568 tys. chętnych, w tym blisko 377 tys. kobiet. Co czwarta osoba (24 proc.) znalazła pracę w ciągu sześciu miesięcy po zakończeniu projektu, a po ok. 30 miesiącach – nawet 35 proc.
W przyszłej perspektywie finansowej Funduszy Europejskich 2014–20 program Kapitał Ludzki zostanie zastąpiony przez program Wiedza Edukacja Rozwój oraz regionalne programy operacyjne. Kontynuowane będą sprawdzone metody zapobiegania i zwalczania problemów na rynku pracy, ale większego znaczenia nabiorą instrumenty zwrotne, wspomagające rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Będą one skierowane przede wszystkim do osób młodych. Oprócz pożyczek dostępne będą również dodatkowe instrumenty finansowe, w tym m.in. poręczenia i gwarancje, a także bezzwrotne dotacje. Te ostatnie będą jednak adresowane wyłącznie do osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy.
Konsultacje
Konsultacje społeczne programu Wiedza Edukacja Rozwój odbędą się 22 października 2013 r. w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, Warszawa, ul. Wspólna 2/4.