Przyszłość zielonego ogrzewnictwa rozgrywa się już teraz. Według danych Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (EHPA), zebranych z 16 rynków europejskich*, w 2022 r. sprzedano rekordową dotychczas liczbę prawie 3 mln pomp ciepła. Przełożyło się to na wzrost sprzedaży tych urządzeń w Europie o prawie 38 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Jak informuje Port PC, także w Polsce miniony rok na rynku pomp ciepła był bardzo intensywny – w stosunku do 2021 r. odnotowano 130-proc. wzrost sprzedaży tych urządzeń na potrzeby zaopatrywania w ciepło budynku. Oznacza to, że niemal co trzecie urządzenie sprzedane w Polsce do ogrzewania budynków było pompą ciepła! Zainteresowanie urządzeniami bazującymi na odnawialnych źródłach energii (OZE) w kolejnych latach wciąż będzie utrzymywało się na wysokim poziomie. Wojna za naszą wschodnią granicą przyspieszyła to co nieuniknione – transformację energetyczną Europy i dekarbonizację ogrzewnictwa. W tych procesach ogromną rolę przypisuje się właśnie pompom ciepła. Zostały one uznane za kluczowe rozwiązanie dekarbonizacyjne w ogrzewaniu budynków w głównych strategiach Europejskiego Zielonego Ładu, czyli w unijnym pakiecie inicjatyw dotyczących integracji sektora energetycznego i sektorowej strategii budynkowej, tzw. Fali Renowacji. Trwająca transformacja energetyczna bazująca na OZE i wysokoefektywnych pompach ciepła w połączeniu ze zwiększeniem efektywności energetycznej budynków przyniesie korzyści na wielu polach. Zapewni bezpieczeństwo energetyczne odbiorcom, redukcję emisji zanieczyszczeń i poprawę jakości powietrza. Przyczyni się także do poprawy komfortu użytkowego mieszkańców budynków i przyniesie realne oszczędności na kosztach ich utrzymania.
Dla kogo pompy ciepła?
Pompy ciepła zapewniają ekologiczne, ekonomiczne i bezobsługowe ogrzewanie pomieszczeń oraz przygotowywanie ciepłej wody użytkowej zarówno w przypadku nowo powstających, jak i modernizowanych budynków. Nowe budynki, dzięki ograniczonemu przepisami zapotrzebowaniu na ciepło oraz możliwości bezproblemowego zastosowania niskotemperaturowych instalacji grzewczych, stanowią dobrą bazę dla efektywnej pracy pomp ciepła, zapewniającej niskie koszty ogrzewania. W przypadku modernizowanych budynków kluczem do tego jest kompleksowość działań – ograniczenie strat ciepła poprzez termomodernizację oraz odpowiedni dobór pompy ciepła. Dostępne na rynku rozwiązania pozwalają zrealizować modernizację systemu grzewczego z pompą ciepła bez konieczności przechodzenia na ogrzewanie podłogowe. Dzięki temperaturze na zasilaniu do +70°C pompy przeznaczone do modernizacji mogą współpracować z istniejącymi grzejnikami, co znacznie usprawnia przebieg prac modernizacyjnych i pozwala zredukować związane z tym koszty.
Technologia pomp ciepła jest kluczowa dla uniezależnienia się od paliw kopalnych nie tylko w budynkach jednorodzinnych. Ograniczenie zapotrzebowania na energię i przejście na OZE jest konieczne także w przypadku budynków wielorodzinnych i obiektów przemysłowych, gdzie również istnieje znaczny potencjał zmian.
Pompa ciepła z fotowoltaiką
Optymalizację kosztów ogrzewania, ograniczenie zużycia paliw kopalnych oraz bezpieczeństwo energetyczne umożliwia również zastosowanie układów hybrydowych, czyli łączących w jednym systemie różne dostępne technologie. Jednym z takich układów jest współpraca pompy ciepła z instalacją fotowoltaiczną (PV). Rozwiązanie to jest opłacalne zarówno ze względów ekologicznych, jak i finansowych. Dzięki zasilaniu pompy ciepła energią wytworzoną z promieniowania słonecznego pracuje ona w 100 proc. ekologicznie. Instalacja hybrydowa pozwala również zredukować koszty zakupu energii elektrycznej z sieci oraz koszty ogrzewania. Co ważne, energia wyprodukowana przez fotowoltaikę może zasilać pompę ciepła nie tylko w sezonie grzewczym, ale również poza nim. Wykorzystywana na potrzeby chłodzenia pomieszczeń latem, realizowanego przez pompę ciepła, pozwala znacznie ograniczyć wydatki ponoszone na ten cel. Dzięki pozyskiwanej za darmo energii z instalacji PV pompa ciepła może również zapewnić w tym czasie praktycznie bezkosztowe ogrzewanie wody użytkowej.
Wsparcie finansowe
Do wzrostu zainteresowania bezemisyjnymi systemami, do których zaliczają się pompy ciepła oraz instalacje fotowoltaiczne, przyczyniają się m.in. programy wsparcia, dzięki którym rozwiązania te znajdują się w zasięgu finansowym praktycznie każdego konsumenta. Ważnym programem, oferującym dofinansowanie do zakupu i montażu pomp ciepła na poziomie do 30 proc. lub do 45 proc. kosztów kwalifikowanych (dla osób fizycznych posiadających kartę dużej rodziny) w nowych budynkach jednorodzinnych o zwiększonym standardzie energetycznym (czyli o wskaźniku energii pierwotnej nieodnawialnej EP<55 kWh/(m2 rok)), jest program Moje Ciepło.
Właściciele i współwłaściciele istniejących budynków, którzy planują wymianę tzw. kopciucha na pompę ciepła (a także termomodernizację domu oraz m.in. montaż instalacji fotowoltaicznej), mogą skorzystać z programu dofinansowania Czyste Powietrze. Oferuje on dotacje nawet do 135 tys. zł (najwyższy poziom dofinansowania przy kompleksowej termomodernizacji). Poziom dofinansowania uzależniony jest od wysokości dochodów beneficjenta.
Właściciele mieszkań w budynkach wielorodzinnych planujący wymianę starego kotła na pompę ciepła mogą ubiegać się o dofinansowanie nawet do 37,5 tys. zł na lokal z programu Ciepłe Mieszkanie. Jest on skierowany do gmin, ale jego odbiorcami końcowymi są osoby fizyczne. Wysokość dotacji – podobnie jak w programie Czyste Powietrze, jest uzależniona od dochodów wnioskodawcy.
Decydując się na urządzenie grzewcze bazujące na OZE oraz instalację PV, można ubiegać się o dofinansowanie również z programu Mój Prąd 5.0. Obok fotowoltaiki oraz magazynów energii i ciepła oraz HEMS/EMS od tego roku współfinansuje on również pompy ciepła i kolektory słoneczne c.w.u. Dofinansowanie na pompy ciepła w programie Mój Prąd 5.0 będzie mogło wynieść nawet do 28,5 tys. zł.
* Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Słowenia, Szwajcaria, Wielka Brytania, Włochy.
***
Układ hybrydowy z PV w sezonie grzewczym
Marcin Ponarski, Akademia VIESSMANN – wykładowca
Pompy ciepła, mimo że są wysokosprawnymi urządzeniami wykorzystującymi jako źródło ciepła darmową energię zawartą w otoczeniu, do swojej pracy potrzebują energii elektrycznej. Z tego względu opłacalne jest uzupełnienie układu o instalację fotowoltaiczną, która dostarcza darmowej energii do zasilania pompy ciepła. Obecny system dopłat do energii elektrycznej nie jest wprawdzie tak korzystny jak ten oferowany jeszcze na początku zeszłego roku, mimo to instalacja PV nadal może znacząco obniżyć koszty zakupu energii elektrycznej od operatora. Aby zagwarantować najwyższy współczynnik wykorzystania energii elektrycznej wytworzonej przez instalację PV na potrzeby własne, zaleca się zastosowanie układu magazynującego. Taki układ przechowa nadprodukcję prądu w ciągu dnia, by oddać ją nam nocą, gdy zapotrzebowanie pompy ciepła na energię elektryczną w ciągu doby jest największe.
***
Kiedy sprawdzi się pompa ciepła?
Mirosław Lewicki, kierownik Działu Marketingu GALMET
Pompa ciepła może być zainstalowana w każdym budynku. Zarówno w domu jednorodzinnym, dużym obiekcie użyteczności publicznej, jak i przemysłowym. Kluczowe dla kosztów zakupu, montażu oraz użytkowania pompy ciepła jest zadbanie o odpowiednią termomodernizację budynku, której celem powinno być ograniczenie strat ciepła do minimum. Sytuacja jest prostsza w przypadku nowo budowanych budynków, gdzie przepisy narzucają ich energooszczędność. W starszych budynkach zmniejszenie strat ciepła uzyskamy dzięki termomodernizacji. Składa się na nią m.in. ocieplenie ścian zewnętrznych, stropu i dachu, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, modyfikacja instalacji grzewczej. Im mniejsze straty ciepła, a tym samym mniejsze zapotrzebowanie na ciepło, tym mniejszej mocy, a więc i tańszej, pompy ciepła będziemy potrzebować do ogrzania danego budynku. Mniejsze zapotrzebowanie na ciepło oznacza też realnie niższe koszty ogrzewania.