Polska działka na dnie Pacyfiku

Jedenaście dni zajęło Tomaszowi Abramowskiemu dopłynięcie do działki, którą zarządza w imieniu Polski i pięciu innych państw. Jednak po dotarciu na miejsce spokojnie mógł stanąć na pokładzie statku badawczego „Jużmorgeologia” i powiedzieć: – Nasze, to wszystko nasze. Powodów do dumy nie może brakować, bo działka jest wielkości jednej czwartej Polski. Ma jednak ten feler, że znajduje się na dnie Pacyfiku. Konkretnie na średniej głębokości 4 tys. m. Ale poza tym to już same zalety, bo wartość jej złóż szacowana jest na dziesiątki miliardów dolarów. I dyrektor Abramowski właśnie po te złoża popłynął. Konkretnie, po ich drobną próbkę. Kłopot w tym, że są to skarby dla ludzi z wielką wyobraźnią. Bo po otwarciu beczek z łupem zgromadzonym w czasie wyprawy niektóre osoby mogłyby się rozczarować. Wydobyte z otchłani minerały wyglądają jak mokry koks i to niezbyt sprawnie zbrykietowany. A po wyschnięciu to już w ogóle tragedia, bo łatwo się kruszą i wtedy bardziej przypominają miał węglowy. Z tym że ten miał po obróbce hutniczej to mangan, nikiel, kobalt, które po ekonomicznym przeliczeniu dają kwoty z bardzo wieloma zerami. Urobek z ostatniej wyprawy badawczej na Pacyfik zgromadzony został w pomieszczeniu zastępczym. A konkretnie w schowku na opony samochodowe dla pracowników Interoceanmetal (IOM). Instytucja ma charakter organizacji międzynarodowej. Przynajmniej z nazwy, bo z wyglądu to już mniej. Zlokalizowana w Szczecinie siedziba główna wyraźnie przypomina, że IOM jest dzieckiem RWPG (Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), której ojcem pomysłodawcą z kolei był Stalin. I ten rodowód o mało IOM nie wykończył, ale firma przetrwała, bo obszar jej aktywności był tak abstrakcyjny, że trudno było nawet sformułować wniosek likwidacyjny. Bez prądu Zgromadzone w składzie na opony beczki zawierają około 200 kg konkrecji. I choć to słowo niewiele mówi, to miło kojarzy się na przykład z delicjami. I jest to skojarzenie prawidłowe, bo konkrecje to mogą być prawdziwe słodkości dla budżetu. Są tak bogate w poszukiwane przez przemysł metale pośrednie, że o ich wydobywaniu marzy cały świat. I Polska w tych marzeniach jest bardzo zaawansowana, choć ciągle nie możemy przejść z etapu marzeń do działań. Dyrektor Abramowski na przykład jest w posiadaniu gustownego korytka na masywnych nóżkach, które dostał od delegacji chińskiej. Korytko to jest wykonane z metalu. Mieści się w dwóch dłoniach i ozdobione jest różnego rodzaju emblematami oraz treściami w języku chińskim. Można je sprowadzić do jednego zdania, że patrzy się właśnie na przedmiot, który wykonano z surowców wydobytych z dna oceanów. I nawet jeśli budzi to wątpliwości, to nie powinno, bo Chińczycy są jednym z liderów wyścigu po złoża z dna oceanów. Zbudowali w tym celu statek badawczy i trzy różnego rodzaju pojazdy do eksploracji najgłębszych zakątków oceanów. O czym dyrektor Abramowski mówi z pewnym przygnębieniem, które powiększa fakt, że w jego gabinecie po raz drugi tego ranka dochodzi do niekontrolowanego wyłączenia prądu. Budynek, w którym siedzibę ma IOM, to wiano jeszcze po poprzednim okresie, kiedy z eksploracją oceanów wiązano wielkie nadzieje. Tak wielkie, że nawet myślano, iż wydobyte stamtąd minerały powstrzymają upadek bloku wschodniego. Ale nie powstrzymały. Za to szczeciński blok ratuje teraz IOM przed upadkiem finansowym, bo z pieniędzy za wynajem mieszkań można utrzymywać bieżącą działalność. Pozostałe pieniądze pochodzą ze składek państw członkowskich, z których płaceniem było bardzo różnie. Najoporniej szło to Kubie. Bułgaria też często zalegała. Lepiej płacili Czesi, Słowacy i Rosjanie. Polska wpłaca co roku do budżetu IOM 150 tys. euro. Ale te pieniądze idą głównie na wynajem statków badawczych, bo Polska własny próbuje zbudować dopiero od 30 lat. Lepsze i gorsze czasy instytucji, niczym archeologiczne ślady, można odnaleźć na każdym kroku. W magazynie próbek organizmów żywych, wydobytych z dna naszej działki, część eksponatów jest profesjonalnie opróbkowana w fiolkach i różnego rodzaju ampułkach. Starsze próbki leżą w słoikach, a część wysuszono na bibułkach i zgrabnie poszeregowano w pudełkach po papierosach. Mniejsze w paczkach po marlboro, większe po goldenach, bo w tej paczce mieściło się o pięć papierosów więcej. Bułgarska biolog zajmująca się tym królestwem z ogromną ekscytacją pokazuje fiolki, w których leżą małe ziarenka, o których mówi, że to wszystko jest veryraranimal i veryintresting. I pozostaje jej wierzyć na słowo, bo cokolwiek to jest, to urodziło się i przeżyło na głębokości 4 tys. m, gdzie panują idealne ciemności, temperatura waha się od 0,8 do 1,2 st. Celsjusza, a ciśnienie jest raczej stałe i wynosi około 400 atmosfer. Przy czym prawdziwe skarby pani biolog ma nie w swoim małym laboratorium, ale w komputerze, gdzie znajdują się zdjęcia wykonane przez podwodne roboty operujące na dnie naszej działki. Ryby bez oczu, gumiaste zwierzęta wyglądające, jakby ktoś je ubrał w sukienki z falbankami, i inne takie postrzępione, obłe, podłużne. Zaskakujące skrzyżowania kalmarów z ośmiornicami. I krewetki, które nie wiadomo skąd i po co mają kolor czerwony, choć w panujących na dnie absolutnych ciemnościach nikt tej ekstrawagancji nie może docenić. W tle każdego ze zdjęć widać dno niemal wybrukowane konkrecjami, na które pani biolog zwraca chyba mniejszą uwagę. Za to Ivo Dreiseitl, pochodzący z Czech geolog, w stu procentach skupiony jest na konkrecjach. W IOM pracuje już od 14 lat i, jak twierdzi, z perspektywy jego rządu udział w przedsięwzięciu to sprawa więcej niż prestiżu kraju, który nie ma dostępu do morza ani nawet własnej floty. – Republika Czeska po prawie 500 latach intensywnej działalności górniczej właściwie nie ma już surowców – tłumaczy Dreiseitl. A tak się składa, że na naszej działce surowców jest pod dostatkiem dla każdego z sześciu państw, które mają prawo do jej badań. Dreiseitl ma na to dowód w postaci licznych map geologicznych, w sporządzeniu których miał swój ważny wkład. Perłą w koronie są dwa obszary, na mapie oznaczone jako H11 i H22. Przy czym tylko w kwadracie H22 znajduje się działka RZ10, na której konkrecje leżą jak czarne kamyczki jeden obok drugiego. W sumie według obliczeń geologów jakieś 10 mln ton konkrecji. RZ10 ma obszar 600 km kw. i dno niemal idealne do wydobycia. – Oczywiście pewną barierą są te cztery kilometry wody, które nas dzielą od złoża. Ale na świecie są już gotowe prototypy maszyn, dla których praca w takich warunkach nie jest przeszkodą – dodaje czeski geolog. I z przykrością przyznaje, że nie są to prototypy czeskiej ani nawet polskiej produkcji. Konkretnie to największe możliwości wydobycia wśród państw zrzeszonych w IOM mają Rosjanie, ale mają też drugą, własną działkę. W prace IOM angażują się raczej w celu trzymania ręki na pulsie. A smutek geologa pogłębia się, bo w biurze właśnie po raz trzeci tego dnia wyłączają nagle prąd, co oddaje warunki, w jakich przyszło mu obliczać te potencjalne miliardy do zarobienia na konkrecjach. Lata hojne i te ostatnie Prof. Ryszard Kotliński, który jest światowej sławy autorytetem w kwestii badania dna oceanów, o konkrecjach mógłby opowiadać godzinami. Co zresztą byłoby niczym wobec czasu, którego potrzebowały, żeby powstać. – Obliczamy, że ich objętość przyrastała w tempie kilka milimetrów na milion lat. To między innymi dlatego są tak bogate w pierwiastki metali pośrednich – mówi prof. Kotliński, a obok niego leży około 30-centymetrowa konkrecja. Ta konkretna jest wysuszona i odpowiednio zabezpieczona, żeby się nie kruszyła. W kształcie kalafiorowata, w kolorze czarna. Można powiedzieć, że nic szczególnego, ale prof. Kotliński jest nią zachwyco