Rodzina się trzyma
Dr hab. Hanna Bojar o tym, skąd się bierze tak silna rodzinność Polaków
AGNIESZKA SOWA: – Czy polska rodzina w dalszym ciągu jest rodziną tradycyjną?
HANNA BOJAR: – W jednym z ostatnich dużych badań porównawczych prowadzonych w całej Europie zapytano 28 tys. osób, czy to prawda, że „najważniejszym zadaniem kobiety jest zajmowanie się domem oraz troska o rodzinę”. Średnio w Europie nie zgadza się z tym twierdzeniem 54 proc. badanych. W Szwecji, Danii czy Holandii ponad 80 proc. A polscy respondenci w 77 proc. odpowiedzieli „tak”. Wydaje się więc, że Polacy myślą raczej w tradycyjny sposób o roli kobiety, a więc i o układzie ról w rodzinie.
W tym roku CBOS ponownie zapytał Polaków o podział obowiązków domowych między kobiety i mężczyzn. Wyniki badań pokazują, że model partnerski, podobnie jak kilkanaście i kilka lat wcześniej, jest często wyłącznie deklaratywny. Jak powiedział Ulrich Beck, to taka „werbalna akceptacja przez mężczyzn partnerstwa w związku przy daleko idącej sztywności zachowań”. Większość obowiązków domowych wynikających z rytmu dnia codziennego wciąż spoczywa na kobietach. Ich rolą w powszechnym rozumieniu jest obok codziennych prac domowych także opieka nad starszymi czy chorymi członkami rodziny.
To może wskazywać, że mocno się trzyma tradycyjna polska rodzina, w której istnieją bardzo precyzyjnie określone, sztywne role: żony i matki, męża i ojca, z przypisanymi wzorami zachowań, zasadami postępowania typowymi tylko dla jednej płci. Jest podział obowiązków i wynikająca z niego hierarchia: kto ma pieniądze, ten ma władzę.
Mimo że po odzyskaniu niepodległości, w międzywojniu, kobiety uzyskały prawa wyborcze i dostęp do uniwersytetów, a w PRL „wsiadły na traktory”, tradycyjna rodzina wciąż trwa w świadomości Polaków. A z nim mityczna matka Polka, kapłanka tej rodziny, poświęcająca się dla męża i dzieci, dla której macierzyństwo jest podstawowym powołaniem.