• Amfetamina i metamfetamina
Legalnie stosowane do leczenia otyłości, narkolepsji, zespołu nadaktywności dziecięcej. Metamfetamina jest amfetaminą z dodaną jedną grupą metylową, dzięki czemu przekracza łatwiej barierę między krwią a mózgiem, działa szybciej, silniej i jest bardzo szkodliwa. Kupowane u dealera mogą być zmieszane z truciznami takimi jak cyjanek czy strychnina. Zażywane doustnie, dożylnie i wciągane przez nos. Metamfetamina w formie krystalicznej (Ice, Crystal) jest też palona.
Co oferują?
Brane doustnie powodują umiarkowany przypływ energii, podnoszą zdolność koncentrowania się, zwiększają czujność, znoszą senność, usuwają zmęczenie, podnoszą sprawność fizyczną i powodują łagodną euforię. Działanie amfetamin utrzymuje się 3–6 godzin.
O wiele silniejsze działanie mają amfetaminy podawane dożylnie. Powodują natychmiastowe doznanie olbrzymiej przyjemności (uzależnieni mówią o „totalnym orgazmie”) oraz niezwykły przypływ energii odbierany jako „poczucie mocy”. Znacznie podnosi się skłonność do podejmowania różnych inicjatyw, jednak spada krytyczna ocena własnego postępowania.
Jakie efekty fizyczne powodują?
Obserwujemy wzrost tętna, temperatury, ciśnienia, przyspieszenie oddechu, rozszerzenie źrenic i inne objawy zespołu „walcz lub zmykaj”. Może nastąpić wylew lub atak serca, a także niewydolność nerek wskutek bardzo wysokiej temperatury ciała.
Po czym poznać, że ktoś bierze?
Osoby będące pod wpływem tych substancji wykazują wzmożoną aktywność ruchową i psychiczną, objawy bardzo dobrego samopoczucia, któremu towarzyszy zwiększona agresywność. Nie odczuwają senności ani głodu, źrenice mają rozszerzone. Amfetamina powoduje podniesienie ciśnienia krwi oraz temperatury ciała, niekiedy omdlenie i wymioty. Zaburzenia pracy nerek prowadzą do zwiększonego wydalania moczu i odwodnienia. W ostatniej fazie działania obserwuje się zwiększenie drażliwości.
Chroniczne stosowanie amfetaminy u najbliższych można podejrzewać, gdy pojawia się gadatliwość, niepokój, drażliwość, bezsenność, wychudzenie, zmienność nastroju, drżenie kończyn, wymioty, rozszerzenie źrenic, wysypka, halucynacje.
W rzeczach osobistych uzależnionego dziecka można znaleźć biały proszek, tabletki, kapsułki, kryształki, igły, strzykawki, roztwory w ampułkach i małe foliowe torebeczki.
• Kokaina, crack
Kokainę otrzymuje się z liści krzewu koki, krasnodrzewu (Erythroxylon coca) rosnącego w Kolumbii, Peru i Boliwii. Crack jest formą zasadową kokainy, działa znacznie potężniej. Kokaina jest podobnie jak amfetamina związkiem stymulującym, o podobnym mechanizmie działania. Początkowo brana była doustnie, potem wdychana do nosa, a obecnie najczęściej jest palona (crack).
Co oferuje?
Krótką, intensywną euforię, uczucie błogostanu trwające 5–30 min. Daje również poczucie zwiększonej raźności i czujności, podnosi nastrój, usuwa zmęczenie, zwiększa wydajność pracy fizycznej i umysłowej, zwiększając koncentrację i energię, ale ponieważ jej działanie jest krótkotrwałe, nie jest stosowana w tym celu tak jak amfetamina.
Jakie efekty fizyczne powoduje?
Wzrost ciśnienia krwi, temperatury, tętna i oddychania, rozszerzenie źrenic, spadek zapotrzebowania na sen i brak apetytu, drgawki, a nawet udary, ataki serca, śmierć.
Po czym poznać, że ktoś bierze?
U osób stosujących kokainę podobnie jak po amfetaminie obserwuje się mocno powiększone źrenice, uzależnieni są wychudzeni, mówią niewyraźnie. Występuje wzmożona aktywność, nadpobudliwość, niepokój psychoruchowy i skłonność do czynów agresywnych. Kokainiści wdychający narkotyk przez nos mają często katar i owrzodzenie śluzówki nosa. Kokaina jest związkiem silnie znieczulającym miejscowo i powoduje porażenie receptorów smakowych.
Jerzy Vetulani