Brazylijskie imperium zielonoświątkowców

Zwyczajne dziewczynki obchodzą urodziny, krojąc tort i bawiąc się z koleżankami. Tymczasem Alani Santos leczy gruźlicę, kalectwo i cukrzycę. Bo przecież nie jest zwyczajną dziewczynką, tylko najsławniejszym cudownym dzieckiem Brazylii. W oczekiwaniu na jej uzdrawiający dotyk ustawiają się kolejki w całym kraju. Własne 10 urodziny mała święta rozpoczyna na gościnnych występach w São Paulo, a jeszcze tego samego dnia wieczorem demonstruje lecznicze moce pod Rio de Janeiro, w swoim rodzinnym São Gonçalo. Tam, w przystrojonej balonikami hali wciśniętej między rzeźnika a cukiernię, cierpliwie wyczekuje już tłum wielbicieli. Na kilkugodzinnej mszy wygłasza kazania kilku pastorów, z których pierwszy potrzebuje ledwie pięciu minut, żeby wpaść w szloch. Młody wokalista co pół godziny podrywa publiczność hitami o Duchu Świętym, w połowie imprezy już co drugi widz na sali pokrzykuje „Alleluja!” i „Wola Boża!”, często bez związku z wydarzeniami na scenie. Przez cały czas nie milknie podniosła muzyka. Gdy emocje są już rozgrzane, do akcji wkracza Alani. Pod sceną ustawia się długa kolejka chromych. Dziewczynka zamyka oczy, każdemu na kilka sekund kładzie dłonie na głowie. Anielska muzyka podkręcona na full, dwie kobiety mdleją. „Czy myślicie, że zdarzył się dziś cud?!” – woła przez mikrofon ojciec Alani, Adauto, a publiczność głośno potwierdza. Starszy mężczyzna zapewnia, że ustał mu krwotok wewnętrzny, ciężarna kobieta z płaczem pokazuje odczyt poziomu glukozy we krwi: nie jest już chora na cukrzycę! Staruszka z przetrąconą stopą wydaje się niepewna. „Siostro, jesteś uleczona! Rano nie mogłaś chodzić, a dziś pobiegniesz! Ruszasz na mój znak, wszyscy liczymy razem. Raz! Dwa! Trzy!” – ojciec Alani popycha kobietę. DJ rozkręca triumfalną muzykę na cały regulator, hala krzyczy. Chora robi okrążenie wokół krzeseł, tłum wiwatuje: „Wola Boża!”. A to jeszcze nic. Misjonarka, jak nazywają Alani wierni, leczyła już przecież nowotwory i AIDS. – Wielokrotnie – zapewnia jej ojciec. W końcu jest gwiazdą kościoła o niepozostawiającej złudzeń nazwie Międzynarodowa Misja Cudów, w którym jej ojciec jest głównym pastorem. Podobne zielonoświątkowe zgromadzenia to dziś w Brazylii wielka siła. Jesus Christ Superstar Brazylia to najbardziej katolicki kraj świata, 123 mln wiernych. Ale katolicy znikają: jeszcze w połowie zeszłego wieku 94 proc. Brazylijczyków deklarowało to wyznanie. Dziś, według danych państwowego Brazylijskiego Instytutu Geograficzno-Statystycznego, katolicy stanowią 65 proc. Za to już co piąty Brazylijczyk jest zielonoświątkowcem, a socjologowie z Katolickiego Uniwersytetu Papieskiego szacują, że do końca dekady będzie nim co drugi. Na świecie więcej zielonoświątkowców jest dziś tylko w USA. Ale brazylijskie kościoły to nie przeszczep z zagranicy, tylko rodzime przedsięwzięcia, błyskawicznie się rozwijające i skutecznie eksportowane za granicę. Założony w 1998 r. przez zaledwie kilkanaście osób Światowy Kościół Mocy Bożej to dziś ponad tysiąc świątyń, między innymi w Argentynie, Urugwaju, Kolumbii, Portugalii, Hiszpanii, Mozambiku i Japonii. Powszechny Kościół Królestwa Bożego ma już wspólnoty niemal we wszystkich krajach świata, własną gazetę o nakładzie prawie 3 mln egzemplarzy i telewizję o drugiej największej oglądalności w Brazylii. – Wszystkie msze nadajemy na żywo przez internet oraz nagrywamy na DVD dla wiernych, którzy nie mogą w nich osobiście uczestniczyć – chwali się Adauto Santos. W sumie cały ruch zielonoświątkowy ma dziś w Brazylii 250 tys. świątyń. Czasami większych niż stadiony przygotowane na tegoroczny mundial. Kiedy Światowy Kościół Mocy Bożej dwa lata temu oficjalnie otwierał w São Paulo swoją nową siedzibę o powierzchni 240 tys. m kw., lotniska nie nadążały z obsługą lotów, a na autostradach zrobiły się 20-kilometrowe korki. W pierwszej mszy uczestniczyło pół miliona wiernych.   Zielonoświątkowcy są mistrzami w przyciąganiu nowych członków, zwłaszcza młodych. Mają własne wytwórnie muzyczne, które regularnie windują na szczyty list przebojów promujące ich religijne zespoły. I ponad 300 stacji radiowych. Urządzają turnieje mieszanych sztuk walki, na których biją się ich pastorzy, przed walką modlący się za przeciwników. Prowadzą studia tatuażu, gdzie można zapłacić tylko pół ceny, pod warunkiem że we wzór wplecie się chrześcijańskie motywy. Czasem specjalizują się aż do przesady: wspólnota Śnieżna Kula jest znana z tego, że zamiast ołtarzy używa desek surfingowych. Na uwielbianej przez amatorów fal miniaturowej wyspie Ilha do Mel z ich świątynią konkuruje inny kościół, który przed wejściem oferuje pieczone kurczaki. Handel dźwignią wiary. Brazylijscy zielonoświątkowcy odważnie wchodzą tam, skąd wyniósł się Kościół katolicki. – Gangsterzy z faweli sami proszą nas o to, żeby Alani jeździła do nich z mszami – zapewnia pastor Santos, pokazując zdjęcia córki w towarzystwie najbardziej poszukiwanych ludzi w Rio. Sam zresztą dobrze zna życie półświatka, bo zanim odkrył powołanie, zdążył odsiedzieć kilka lat za kradzieże samochodów. Podobnie jak jego brat, dziś też pastor. Zielonoświątkowi misjonarze od lat bez strachu nauczają wśród złodziei, dilerów i morderców, czasem z kuriozalnym skutkiem: fawela Complexo da Coréia w Rio zyskała przed laty rozgłos, bo chociaż liczba zabójstw tu nie spadła, to na murach obok gangowych graffiti zaczęły się obowiązkowo pojawiać cytaty z Biblii. Katolicy próbują nie wypaść z gry i naśladują konkurencję. W São Paulo powstaje świątynia większa niż Bazylika św. Piotra w Rzymie, która pomieści coraz częściej odprawiane megamsze dla półmilionowych widowni. Kilku księży bardziej niż kapłanami jest już dziś gwiazdami pop: wydają bestsellerowe płyty, na Face­booku i Twitterze ich każdy krok śledzą setki tysięcy fanów. Brazylijski Kościół musi się przy tym nieźle wykosztować: np. ojciec Fábio de Melo podobno nie wychodzi na koncert za mniej niż równowartość 120 tys. zł. Religijne rybołówstwo Kościół katolicki przegrywa jednak nie tylko na polu wiary. Na brazylijską politykę może wpływać pośrednio, podczas gdy jego główni rywale już takich ograniczeń nie mają. Po wyborach parlamentarnych z 2010 r. zielonoświątkowcy niemal podwoili swoją reprezentację w parlamencie, ich ludzie mają dziś już 71 mandatów, a do kontrolowanego przez nich Parlamentarnego Frontu Obrony Życia i Zachowania Rodziny wciągnęli łącznie 40 proc. wszystkich deputowanych i senatorów. Bez ich poparcia nie da się już rządzić w Brazylii. Wiedzą o tym politycy z lewicowej Partii Pracujących, którzy tłumnie stawili się na otwarciu megaświątyni Światowego Kościoła Mocy Bożej, a wcześniej bronili wymuszonego przez zielonoświątkowców wprowadzenia lekcji religii do szkół w stanie Rio de Janeiro. Prezydent Dilma Rousseff dla zdobycia niezbędnego poparcia musiała mianować ministrem rybołówstwa pastora z Powszechnego Kościoła Królestwa Bożego. Głowa państwa chyli się zresztą przed religijnymi fundamentalistami przy wielu okazjach. Jeszcze podczas kampanii przed czterema laty musiała pod ich naciskiem podpisać dokument, w którym zobowiązywała się nie liberalizować prawa do aborcji. Gdy dwa lata później o takiej możliwości wspomniała jej minister ds. kobiet, pani prezydent nie broniła jej przed agresywną krytyką zielonoświątkowców, mimo że obie są koleżankami jeszcze z więzienia, gdzie były wspólnie torturowane w czasach dyktatury wojskowej. Oczkiem w głowie radykałów są związki osób tej samej płci. De facto zalegalizował je sąd najwyższy, ale w parlamencie nie tylko nie ma o tym mowy, ale w dodatku zielonoświątkowcy z łatwością pogrążyli długo przygotowywaną ustawę antyhomofobiczną. Wspierał ich w tym jeden z najbardziej znanych pastorów w kraju Silas Malafaia, który co roku organizuje milionowe marsze „w obronie tradycyjnej rodziny” i z